Qazaqstanda múgedek azamattar zańmen qorǵalady
QR Parlamenti Májilisiniń depýtattary jalpy otyrysta «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine azamattardyń jekelegen sanattaryn áleýmettik qorǵaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zań jobasyn ekinshi oqylymda qarap, maquldady, dep habarlady Almaty-akshamy.kz. QR Eńbek jáne halyqty áleýmttik qorǵaý mınıstrliginiń saıtyna siltemelep.
Atalǵan zań jobasy múgedektigi bar adamdardyń quqyqtaryn qamtamasyz etý jáne turmys sapasyn jaqsartý jónindegi 2025 jylǵa deıingi ulttyq jospardy oryndaý sheńberinde múgedektigi bar adamdar, múgedektigi bar balalardy tárbıelep otyrǵan otbasylar, eńbek ardagerleri jáne ózge de sanattardy qosa alǵanda, azamattardyń jekelegen sanattaryn áleýmettik qorǵaý máseleleri jónindegi zańnamany jetildirý maqsatynda ázirlendi.
Qujatta múgedektiktiń sebebine qaramastan, I toptaǵy múgedektigi bar adamdarǵa kútim jasaıtyn azamattarǵa beriletin járdemaqyny engizý qarastyrylǵan.
Qazirgi ýaqytta I toptaǵy múgedektigi bar 66 myń adamnyń árbir úshinshisi kútim járdemaqysymen de, jeke kómekshiniń qyzmetterimen de qamtamasyz etilmegen. Zań jobasyn qabyldaý nátıjesinde syrtqy qamqorlyqqa muqtaj 24 myń adam kútim boıynsha járdemaqymen qosymsha qamtylady.
Bala densaýlyǵynyń buzylý jáne tirshilik áreketiniń shektelý dárejesin eskere otyryp, zań jobasynda 7 jastan 16 jasqa deıingi balalardy múgedektik toptary boıynsha bólý kózdeledi. Bul shara kórsetiletin ońaltý is-sharalary men áleýmettik kómekti, onyń ishinde balalar aýrýynyń dárejesine qaraı járdemaqylardyń mólsheri bóliginde saralaýǵa múmkindik beredi.
Osy rette múgedektigi bar balalardyń barlyq toptary úshin járdemaqy mólsheri 16,7%-dan 37%-ǵa deıin ulǵaıtylady. Bul shara 30 myńnan astam múgedektigi bar balaǵa qatysty bolady.
Sondaı-aq, zań jobasynda múgedektik boıynsha jáne asyraýshydan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha járdemaqylardy bir mezgilde alý quqyǵyn berý kózdeledi. Bul asyraýshysynan aıyrylǵan jáne quramynda múgedektigi bar balalary bar otbasylardyń tabys deńgeıin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Qazirgi ýaqytta múgedektigi bar balalar ata-analary ajyrasqan kezde bir mezgilde alıment pen múgedektigi boıynsha járdemaqy ala alady.Sondaı-aq, ata-anasynyń bireýi nemese ekeýi (asyraýshysy) qaıtys bolǵan jaǵdaıda, bala múgedektigi boıynsha járdemaqy nemese asyraýshysynan aıyrylý boıynsha járdemaqy ala alady. Osy norma engizilgen jaǵdaıda 2 myń bala múgedektigi boıynsha járdemaqymen qatar (mólsheri 41 163-ten 48 023 teńgege deıin) asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaıy boıynsha járdemaqyny ala alady (mólsheri 12 063-ten 29 500 teńgege deıin).
Jumys berýshiniń mindettemelerin oryndaý múmkin bolmaǵan jaǵdaıda, eńbek jaraqatynan múgedek bolǵan adamdardy memleket esebinen ońaltýdyń tehnıkalyq quraldarymen (budan ári – OTQ) jáne qyzmetterimen qamtamasyz etý zań jobasynyń taǵy bir jańashyldyǵy bolyp tabylady.
Qazirgi ýaqytta jumys berýshi – jeke kásipkerdiń qyzmeti toqtatylǵan nemese zańdy tulǵa taratylǵan jaǵdaıda bul mindettemeler memleketke ótedi. Bul rette múgedektigi bar azamattar kásiporynnyń qyzmeti ýaqytsha toqtatylǵan (áreketsizdik) kezeńinde nemese 1,5 jylǵa deıin sozylýy múmkin bankrottyq rásimderin júrgizý kezinde OTQ alý múmkindiginen aıyrylady. Osy kezeńde óndiriste múgedektik alǵan adam ońaltýdyń tehnıkalyq quraldarynsyz qalady.
Bul shara 2 myńǵa jýyq adamdy ońaltýdyń tehnıkalyq quraldarymen jáne qyzmetterimen ýaqtyly qamtýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar, qujatta múgedektigi bar balalardy tárbıelep otyrǵan otbasylardyń balalary kámeletke tolǵannan keıin turǵyn úı kezeginde turý quqyǵyn saqtaý kózdeledi.
İs júzinde mundaı otbasylar turǵyn úı kezeginde 10 jylǵa deıin turady. Eger bala 18 jasqa tolǵanǵa deıin turǵyn úı alý múmkin bolmasa, onda múgedektigi bar azamat kezekke qaıta turýǵa májbúr. Bul norma 20 myńnan astam otbasyna turǵyn úı kezegin saqtaýǵa múmkindik beredi dep boljanýda.
Budan basqa, zań jobasy sheńberinde múgedektigi bar balaǵa kútim jasaý merzimin 18 jasqa deıin uzartý usynylady, bul jasyna baılanysty zeınetaqy tólemderi men bazalyq zeınetaqyny taǵaıyndaýǵa oń áserin tıgizedi.
Sondaı-aq, tabysy az otbasylardyń balalaryna kepildik berilgen áleýmettik toptama berýdi Áleýmettik qyzmetter portalyna aýystyrý qarastyrylǵan.
Arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetýdiń tıimdiligi men ataýlylyǵyn arttyrýǵa baǵyttalǵan ózge de normalar qosymsha engizildi.
Zań jobasyn qabyldaý halyqty áleýmettik qorǵaý júıesine oń áser etedi jáne shamamen 400 myń qazaqstandyqtyń quqyqtaryn jaqsartýǵa múmkindik beredi.
Zań jobasy 55 mlrd teńge somasyna qajetti qarjylandyrýmen qamtamasyz etildi. Shyǵyn normalary 2021-2023 jyldarǵa bólingen qarajat sheńberinde iske asyrylatyn bolady.