İri tehnologıalyq kompanıalar óndiristerin Qytaıdan shyǵaryp jatyr.
HP kompanıasy óziniń kompúterlerin Taıland pen Meksıkada jınaıtyn boldy. Buǵan deıin Dell men Apple kompanıalary da óndiristerin Qytaıdan basqa elderge kóshire bastady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
İri tehnologıalyq kompanıalar óndiristerin Qytaıdan shyǵaryp jatyr. HP kompanıasy da basqa álemdik kompúter óndirýshilerdiń sońyn ala óndiristiń biraz bóligin Taıland pen Meksıkaǵa kóshirýge sheshim qabyldady. Aikyn.kz bul sheshimniń naryqtaǵy kompúter baǵasyna áserin taldady.
Qytaılyq Lenovo kompanıasynan keıin álemdegi ekinshi sanalatyn iri kompúter óndirýshi HP kompanıasy óziniń komersıalyq noýtbýkter óndirisiniń bir bóligin Meksıkaǵa kóshirýdi josparlap otyr. Al tutynýshylyq noýtbýkter óndirisi Taılandqa aýysady. Financial Times basylymyna málim bolǵandaı, kelesi jyly HP noýtbýk óndirisiniń taǵy bir bóligin Vetnamǵa kóshirmekshi.
Jetkizilim tizbegin Dell jáne Apple kompanıalary sıaqty Qytaıdan shyǵaryp ártaraptandyrýdy kózdegen HP-diń mıllıondaǵan kompúterlerinde budan keıin «Taılandta jınalǵan» nemese «Meksıkada jınalǵan» degen tańba turatyn bolady. Myna vıdeoda HP noýtbýkteri kórsetiledi.
Mamandardyń aıtýynsha, bıyl Qytaıdan tys aımaqtarda shyǵarylǵan kompúterler 2 mıllıonnan 5 mıllıonǵa deıin bolýy múmkin. Canalys zertteý fırmasynyń málimeti boıynsha ótken jyly HP búkil álem boıynsha 55,2 mıllıon kompúter satqan.
Taılandta qazirdiń ózinde HP-diń relokasıasyn jeńildetetin birqatar kompúterge qurama bólshekter jasaýshylar ornalasqan. Al Meksıkadaǵy óndiris kompanıany Soltústik Amerıkanyń negizgi naryǵyna jaqyndatyp, satylym qyzmetin jaqsartady. HP-diń resmı veb-saıtyndaǵy málimdemede Ońtústik-SHyǵys Azıada jáne basqa jerlerdegi operasıalaryn keńeıtip, Meksıkada «qosymsha noýtbýk óndirisin qosady» delingen.
Japondyq Nikkei medıa korporasıasyna bergen túsiniktemesinde HP «kompanıanyń jahandyq jetkizý tizbeginde Qytaı óte mańyzdy ról atqaratyny jáne kompanıa Chýnsındegi óndirisine úlken mán beretinin» aıtqan. HP kompanıasynyń jospary básekeles Dell óz ónimderinde «Made in China» degen tańbasy bar chıpterdi boldyrmaý jáne Qytaıda óndirilgen elektrondyq komponentterdi qoldanýdy aıtarlyqtaı azaıtýǵa arnalǵan serpindi naýqandy bastaǵannan keıin qabyldanǵanyn Nikkei Asia habarlaǵan.
HP kompanıasynan buryn ártaraptandyrý josparyn iske qosqan Dell osy jyly Vetnamda noýtbýkteriniń kem degende 20%-yn jasaǵan. Dell 2024 jyldyń sońyna deıin óziniń kompúterlerinde «Made in China» chıpterin qoldanbaıtyn bolady. Apple bıyldan bastap Vetnamda MacBook kompúterlerin shyǵara bastady. Osylaısha úlken saıasattyń yqpalymen onyń noýtbýkteri alǵash ret Qytaıdan tys jerde jınalatyn boldy.
HP kompanıasynyń óndiris oryndaryn ózgertý sheshimi Vetnam men Taılandqa kompúterdi jetkizý tizbeginiń jalpy ekojúıesin qurýǵa kómektesip, geosaıası kúrdeli jaǵdaıdy jáne batystyń «tehnologıalyq shettetý» saıasatyn bastan keshirip otyrǵan Qytaıdan basqa jerler izdeýge májbúrleýde. Sondyqtan Ońtústik-SHyǵys Azıanyń basqa elderi derbes kompúter jınaýda tartymdy óndiris oryndaryna aınalýda.
«HP kompanıasynyń maqsaty óndiristi Qytaıdan tys jerge kóshirý. Biraq kompanıa áli qytaılyq emes chıpter men komponentterge jappaı aýysýǵa mindetteme alǵan joq», – dep málimdegen Financial Times basylymyna osy máseleni jaqsy biletin jetkizý tizbeginiń basshylary.
Buǵan deıin AQSH-taǵy eń iri kompúter óndirýshisi HP ondaǵan jyldar boıy Qytaıdyń elektronıka óndirisin belsendi túrde qoldap keledi. Bunyń eń jaqsy mysaly – Qytaıdyń ishki qalasy Chýnsın, HP qalany 2008 jyly noýtbýkterdi shyǵaratyn ortalyq retinde damyta bastady. Acer jáne Asus HP kompanıasynyń izin basyp, jetkizýshilerden óndiristi Ianszy ózeniniń jaǵasyndaǵy qalaǵa kóshirýdi surady. Bul qala qazir Quanta Computer jáne Inventec bastap Foxconn-ǵa deıin kóptegen HP jetkizýshileriniń zaýyttary ornalasqan óndiris keshenine aınalǵan.
Búgingi tańda Chýnsın – Qytaıdyń kompúter eksportynda jetekshi orynǵa ıe qala. Canalys málimetteri boıynsha, AQSH HP jáne Dell úshin eń úlken jeke kompúter naryǵy bolyp sanalady. Eki kompanıanyń úlesine osy jyldyń birinshi toqsanynda shamamen 31% jáne 40% jetken. Al Qytaı naryǵy osy kezeńde HP úshin 7,5% jáne Dell úshin 8% ǵana bolǵan.
«Jetkizý tizbegin ártaraptandyrýdyń negizgi maqsaty – AQSH pen Qytaı arasyndaǵy shıelenisterge baılanysty táýekel faktorlaryn azaıtý jáne Vetnam men basqa Ońtústik-SHyǵys Azıa elderindegi jańa óndiristik ortalyqtardyń artyqshylyǵyn paıdalaný», – deıdi Canalys sarapshysy Kıren Djessop.
Djessoptyń aıtýynsha, jetkizý tizbegin ártaraptandyrý AQSH-tyń kompúter óndirýshileriniń Qytaıdyń ishki tutyný naryǵyndaǵy naryq úlesine tikeleı áser etýi ekitalaı. Degenmen, Qytaıdyń memlekettik nemese qoǵamdyq bilim berý sektorlaryna áseri bolýy múmkin. Óıtkeni, bul sektorlarda HP jáne Dell kompúterleriniń úlesi joǵary.
HP kompanıasynyń óndiristi aýystyrý jospary bıylǵy jyldyń sońyna qaraı aıaqtalmaqshy. Bul AQSH-tyń jetekshi kompúter óndirýshisiniń derbes kompúterlerdi Qytaıdan tys jerde jınaýǵa nıetiniń beriktigin kórsetedi. Búgingi tehnologıalyq dáýirde bir elden ekinshi bir elge óndiristi aýystyrý 7-8 aıdy qajet etetini tańǵajaıyp qubylys bolyp kórinýi múmkin. Degenmen naryqtyń zańdylyǵy osyndaı jyldamdyqty talap etýde. Bul qalypty jaǵdaıǵa aınalýda.
Zaýyt salý, oǵan jabdyqtar ornatý, mamandar ázirleý, logıstıkalyq tizbekterdi qaıta qurý osyndaı jyldamdyqpen júredi. Nege HP Meksıka men Taılandty, Vetnamdy tańdady, nege Qazaqstandy tańdamady? Bunyń eki sebebi bar, ekeýi de ekonomıkalyq qısyndy sebepter.
Birinshi sebep, Meksıka men Taılandta, Vetnamda ortasha jalaqy tómen. Meksıkada ortasha jalaqy 620 AQSH dollar. 2023 jyldyń málimetteri boıynsha Taılandta ortasha jalaqy 400 AQSH dollar, Vetnamda 240 AQSH dollaryn quraǵan. Ekinshi sebep, atalǵan úsh eldiń úsheýi de álemdik muhıtpen shektesedi, al taýarlardy teńizben tasymaldaý eń arzan.
Mine, bul úsh eldiń de Qazaq elimen salystyrǵanda ınvestorlar úshin tartymdylyǵy osynda. Qazaqstanda ortasha jalaqy 2023 jyldyń resmı málimetteri boıynsha 340 636 teńgeni quraǵan, ıaǵnı, 767 AQSH dollary. Úsh elmen salystyrǵanda joǵary. Jáne bizdiń el geografıalyq ornalasýy boıynsha muhıttarǵa shyǵa almaıdy. Biraq Qazaqstannyń Meksıka men Taılandpen, Vetnammen salystyrǵanda mol artyqshylyqtary bar. Olar týraly bizdiń eldiń ekonomıseri jaqsy biledi, tek ony iske asyrýda Úkimettiń asa ilkimdi saıasaty qajet.