Qazaqstannyń kólik jáne tranzıttik áleýetiniń damýyn tejeıtin kedergiler alynyp tastalýy tıis: Úkimette salanyń negizgi máseleleri qaraldy
Úkimette QR Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótken keńeste kólik salasyn damytýdyń keń aýqymdy ózekti máseleleri talqylandy.
primeminister.kz
Kólik mınıstri Marat Qarabaev búginde elimizde 13 halyqaralyq kólik dálizi, ıaǵnı 5 temirjol jáne 8 avtomobıl joly jumys istep jatqanyn baıandady. 10 aıda temirjol kóligimen tranzıttik tasymaldaý kólemi 19%-ǵa artyp, 22,5 mln tonna júkti, al avtomobıl kóligimen 17%-ǵa artyp, 3,4 mıllıon tonna júkti quraǵan.
Bıyl rekonstrýksıalaý jáne jóndeý jumystarymen 10,7 myń shaqyrym jol qamtyldy. Atap aıtqanda, 5 jyl burynǵy keıbir jobalar boıynsha qozǵalys ashyldy. Bul – Qaraǵandy – Almaty, Taldyqorǵan – Óskemen, Atyraý – Astrahan, Merki – Býrylbaıtal ýchaskeleri. Olardy tolyq aıaqtaý 2024 jylǵa josparlanǵan, onyń ishinde bıyl 856 shaqyrym jol paıdalanýǵa berildi.
Jalpy aldaǵy jyldary uzyndyǵy 4,7 myń shaqyrymdy quraıtyn respýblıkalyq mańyzy bar avtomobıl joldaryn kúrdeli jóndeý mindeti tur (13 basym joba). Budan bólek, turǵyndardyń shaǵymy boıynsha jóndeý jumystaryn júrgizý úshin uzyndyǵy 4,3 myń shaqyrym bolatyn negizgi óńirlik mańyzy bar joldardyń tizimi ázirlendi.
Búginde respýblıkalyq jeli sapany baǵalaýmen tolyq qamtylǵan. Aǵymdaǵy qurylys maýsymynda 9 myń synama alyndy. Onyń 2 myńy normatıvterge sáıkes kelmedi. Barlyq sáıkessizdik merdiger uıymdar qarajaty esebinen joıyldy.
Sondaı-aq mınıstr tehnıkalyq qadaǵalaýdy kúsheıtý, avtojoldardyń saqtalýyn qamtamasyz etý, shekaralyq ótkizý pýnktterin jańǵyrtý, magıstraldyq temirjol jelisin damytý, lokomotıv parkin jańartý jáne túıisý núkteleri pýnktteriniń ótkizý qýatyn arttyrý boıynsha negizgi sharalar týraly baıandady.
Budan bólek, Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵytyn jáne Kaspııdegi teńiz porttaryn damytý, Ertis transshekaralyq ózenin paıdalaný arqyly Reseı – Qazaqstan – Qytaı mýltımodaldy tranzıttik dálizin qurý josparlary, sondaı-aq avıasıalyq kólik salasyndaǵy negizgi qadamdar, onyń ishinde Qazaqstanda avıatranzıttik habtar qurý týraly aqparat usynyldy.
Talqylaý barysynda Premer-Mınıstr jol jumystaryna bıtýmnyń ishki óndirisin josparly túrde ulǵaıtý jáne jańa jobalarǵa daıyndyq kezinde qolda bar kólemderdi aldyn ala eskerý, sondaı-aq sapaly materıaldarǵa kóshý jáne jańa sıfrlyq sheshimder arqyly kóliktik baqylaýdy avtomattandyrý qajet ekenin aıtty.
«Beınebaqylaý júıeleri jol jamylǵysynyń saqtalýyn tıimdi baqylaýǵa múmkindik beredi. Biz jańa joldar salyp jatyrmyz, al olardyń ústimen aýyr júk kólikteri júredi. Mundaı faktiler óńirlerde kezdesedi: salmaǵy 40 tonnalyq jáne odan da kóp kólik júredi. Mundaı kólik birneshe aı júrgennen keıin jańa joldyń saýdasy bitedi. Óńirler ákimdikteri osy máselege jiti nazar aýdarýy qajet», — dedi Álıhan Smaıylov.
Budan bólek, ol otandyq taýar óndirýshilerdi qoldaý jáne qajetti mamandardy daıarlaýǵa memlekettik granttar sanyn arttyrý maqsatynda salalyq kvazımemlekettik kompanıalardyń («Qazaqstan temir joly», «Qazavtojol» jáne t.b.) offteık-kelisimsharttardy paıdalanýy mańyzdy ekenin atap ótti.
Premer-Mınıstr Memleket basshysy kólik salasynyń JİÓ-degi úlesin 9%-ǵa deıin jetkizý týraly naqty mindet qoıǵanyn eske saldy. Sondyqtan elimizdiń kólik jáne tranzıttik áleýetiniń damýyn tejeıtin barlyq faktordy alyp tastaý qajet.
«Salanyń basty kedergileriniń biri – shekarada jáne áýejaılarda uzaqqa sozylatyn ákimshilik rásimder. Bizge osy másele boıynsha da jumys isteý kerek. Búkil Orta dáliz boıymen bir logıstıkalyq tizbek qurý úshin kórshiles eldermen aqparattyq júıelerdi ıntegrasıalaý jóninde kelisimimiz bar», — dedi Álıhan Smaıylov.
Onyń sózinshe, júrgizilip jatqan jol qurylysy jumystarynyń sapasy – bólek másele. Atap aıtqanda, Qaraǵandy, Almaty jáne Aqmola oblystary jergilikti jol jelisiniń sapasyna áli kúnge 100% saraptama júrgizbegen.
«Budan bólek, keı óńirler qurylys-montajdaý jumystaryn tehnıkalyq qadaǵalaý tarapynyń baqylaýynsyz júrgizedi. Tehnıkalyq qadaǵalaýmen kelisimsharttar kesh jasalady ıa múldem jasalmaıdy. Bul jumystyń sapasyna tikeleı áser etedi», — dedi Premer-Mınıstr.
Sondaı-aq Úkimet basshysy otandyq ónerkásiptiń áleýetin arttyrý qajet ekenin atap ótti. Ol bıtým jáne relsten bastap teplovozdar men aýyr júk kólikterin jasap shyǵarýǵa deıin kólik salasynyń negizgi qajettilikterin qamtýǵa tıis.
«Bul maqsatta kólik jáne ónerkásip mınıstrlikteri, «Samuryq-Qazyna» AQ kólik salasynyń qajettilikterin eskere otyryp, ónerkásipti damytýdyń naqty josparlaryn qurýy qajet», — dedi ol.
Qorytyndylaı kele, Álıhan Smaıylov 2024 jyldan bastap Kaspııde paromdar qurylysyn qamtamasyz etý boıynsha sharalar qabyldaýdy, strategıalyq kirme joldarynyń máselelerin pysyqtaýdy, Kólik jáne logıstıkany damytý ınstıtýtyn qurý máselesin qarastyrýdy, ınfraqurylymdyq avtomobıl joldary jáne temirjol jobalaryna jáne t.b. qajet jerlerdi rezervte ustaýdy qamtamasyz etýdi tapsyrdy.
«Kólik salasyn damytý mańyzdy basymdyqtardyń biri ekenin eskere otyryp, atalǵan máselelerdiń barlyǵyn Úkimet otyrystarynda kezeń-kezeńmen qarastyramyz. Sala jyldam damýda, kólik qyzmetterine suranys joǵary qarqynmen ósip keledi. Elimizdiń bul áleýetin ýaqtyly arttyrý úshin barlyq qajetti sharalardy qabyldaý qajet», — dep túıindedi Premer-Mınıstr.