Qardyń kóbesi sógilip, qystyń qursaýynan bosaǵan keń dúnıe keńdigin tanytyp jatyr. Jylǵalar sýǵa tolsa, jan dúnıemiz nurǵa toldy. Tylsym tabıǵatpen birge úndeskendeımiz, jyldyń janǵa shýaq, kóńilge qýat berer maýsymynyń qushaǵyna engendeımiz. Qustyń áni – qalanyń sáni, osynyń bári qyr astynda kóktemniń turǵanyn jetkizgendeı... «Kóktemniń kelgeni me, men bilmedim, boıymdy kernedi bir jumbaq sezim, keledi, kúle bergim, kúle bergim» – dep, aqyn jyryna arqaý etken kóktemdi biz de saǵynyp, kútip júrgendeımiz...
Kompozıtor Beıbit ORALULY:
Kóktemge ǵashyq adammyn
– Osy saýal dál qazirgi kóńil-kúıime dóp kelgendeı. Óıtkeni, bıylǵy qys sharshatyp, qaljyratyp jiberdi. Sodan bolar «tezirek kóktem kelse eken»- dep júrgen jáıim bar. Jalpy, men kóktemdi, jazdy jaqsy kóretin adammyn. Sondyqtan, únemi kóktemdi kútip júremin. Kóktem kelse, tóńirek túrlenedi. Qyzdar qulpyrady. Gúlder qulpyrady. Adamdar da bir-birine jylyushyrap, meıirlene túsedi. Meıirim bar jerde mahabbat bar. Kúnniń kózin kóresiz, qustyń únin estısiz degendeı... Bul shyǵarmashylyqqa da erekshe áser etedi. Meniń birneshe shyǵarmamnyń taqyryby kóktemge baılanysty. Men kóktemi máńgilik adammyn. Jarasqan aqynnyń sózine jazylǵan osyndaı ánim de bar. Ony Roza Rymbaeva oryndap júr. Jalpy, tabıǵattyń qaı mezgili de jazam degen adamǵa keri áserin tıgizbese kerek. Biraq, óz basym jylylyqqa janym qushtar. Sátin salsa, kóktemde shyǵarmashylyq saparmen Parıjge barǵaly otyrmyn. Saýndtrek jazyp edim, birinshi oryn alyp, sondaǵy úlken sharada oryndalmaqshy.
T.Júrgenov atyndaǵy Ulttyq óner akademıasynyń oqytýshysy Dálel ÝÁSH:
Asqarly asýdamyn
– Kútkende qandaı! Men buryn da kóktemdi keremet jaqsy kórýshi edim, bul joly tipti erekshe tosyp júrmin. Nege deseńiz, men kóktemde dúnıege kelgenmin. «Bizdiń jaqta qys uzaq» dep Oralhan kókem aıtpaqshy, bizdiń jaqtyń qysy sýyq ári uzaq bolady. Bala kúnimizde «qashan kóktem keler eken, tezirek kelse eken» dep tosýshy edik. Bıyl tipti erekshe kútip júrmin. Sátin salsa, 24 sáýirde 60-qa tolǵaly otyrmyn. Qazekem «alpys – tal tús» deıdi ǵoı. Degenmen, kóńilimiz jas. Osy bir mereıtoıdyń syltaýymen kórermenge esep berýdiń de reti kelip turǵandaı. Ózim qyzmet etip júrgen T.Júrgenov atyndaǵy teatr zalynda shyǵarmashylyq keshimdi ótkizbekshimin. Meniń bitirip ketken, qazir sabaq berip júrgen shákirtterim túgel qatysady. Kesh boıy belgili kompozıtorlardyń ánderi, romanstar oryndalady. Men týraly fılm túsirilip jatyr. Sol týyndyny tamashalaýdyń sáti túskeli tur. Ómirden kórgenim men túıgenimdi qaǵazǵa túsirip, kitap jazdym. Onyń da tusaýy sol kúni kesiledi.
Qazaqstannyń eńbek sińirgen ártisi Sulýshash NURMAǴANMBETOVA:
Ótkendi, erteńdi kóp oılaıdy ekensiń
– «Qazaqkonsertte» júrgenimde kóktem bastalsa boldy, bizdiń jumys qatty qyzatyn.Sol jyldary aptalap emes, aılap alys aýyldardy aralap, úı betin kórmeıtinbiz. Qys túskenshe saparda júremiz. Óner adamy bolǵan soń, onyń qıyndyǵyna da kónýge týra keledi. Bul joldy tańdaǵan ózimiz ǵoı. Osylaı saparlap júrgende san jyldy artqa tastappyz. Qazir qarap otyrsam, biraz áriptesimiz ómirden ótip ketipti. Adamnyń jasy kelgen saıyn, ótkendi, erteńdi kóp oılaıdy ekensiń. Jalpy, «jaz shyqsa, qolǵa alamyn» dep otyrǵan biraz josparym bar. Shyǵarmashylyq saparmen biraz óńirdi aralap qaıtsam dep otyrmyn. Eldiń ishin, aýyldyń aýasyn, kóne kózderdi saǵyndym. Ózim jer úıde turǵandyqtan aýlaǵa gúl egip, kóshet otyrǵyzý sıaqty jumystar kútip tur.
Sýretshi Aıjan-Sara BEKJİGİTQYZY:
Men sýretshimin
– Men álemdi kózimmen ǵana emes, júrekpen de kórip, sezinemin. Óıtkeni, men sýretshimin. Kóktem men úshin jaı ǵana maýsymnyń aýysýy emes, jan dúnıemniń oıanǵan sáti. Men osy bir sátte ózgeristerdiń eń názik pernesin, gúlderdiń búrshik ata bastaǵanyn, adamdardyń kózindegi úmitti baıqaımyn. Kóktem aldynda dúnıe túrlenip, erekshe kúıge enedi. Bul sátte dúnıe túgel kóktemdi kútýge daıyndalyp jatqandaı bolyp ketedi. Óner adamy úshin ótken men bolashaq, qys pen kóktem arasyndaǵy osynaý sát naǵyz shabyttyń oıanatyn kezi.
Júrek te jer ananyń oıanǵanyna uqsaıdy, al saýsaqtarym qazirdiń ózinde jańa boıaýlar izdeı bastaǵandaı. Men qazirdiń ózinde aınalamyzdaǵy barlyq tirshiliktiń túrlene bastaǵanyn, gúlderdiń ıisin, balalardyń kúlkisin, jeldiń erekshe lebin sezine bastadym.
Aqyn Roza SEIİLHAN:
Bir jaqsylyq keler dep kóktemmenen.....
– Kóktem mezgilin erekshe jaqsy kóremin. Sodan da bolar, óleńderimniń basym bóligi kóktem týraly bop keledi. Halqymyzda kóktem, naýryz aıyna baılanysty nanym-senimder óte kóp qoı. Qazaq naýryz aıyn kókózek ýaqyt, jýannyń jińishkerip, jińishkeniń úziletin shaǵy dep aıtýynda úlken mán bar. Aınalyp kelgende árbir jumyr basty pende kúnniń jyly shýaǵyn, kóktemniń ıisin saǵynady. Al, jaqsylyqqa, jaqsy kúnge, sulýlyqqa qumartý – adam boıyndaǵy zańdy qubylys. «Bir jaqsylyq keler dep kóktemmenen, Ómirdi qaıta súrdim jek kórmegen» degen óleńim osy sózimdi rastaıtyndaı. Nege ekenin, shabyttyń shyrqaý shyńyna osy mezgilde kóteriletinim bar.
Ómirdiń ajary da, sáni – kóktem,
Aqynnyń qashandaǵy jany kóktem.
Taǵy da keshiktim dep ókinbeıik,
Keledi ólmegenge taǵy kóktem!
Bala kezimde jyldyń tórt mezgiline kóńil aýdarmaǵan sıaqtymyn. Tipti, esimde de joq. Bizdiń baqshamyzda qatar-qatar otyrǵyzylǵan órik aǵashtary bolýshy edi. Órik gúliniń ıisi murnyńdy jaryp, áppaq gúlderi tógilip, sezimińdi qytyqtaıtyn. Aǵash basyndaǵy birdi-ekili pisken órikti ájem uzyn taıaqpen túsirip alyp, kóktemniń alǵashqy jemisiniń dámin maǵan tatqyzatyn. Qazir ájemniń sol qylyǵyn ózim de balalaryma qaıtalap júrgen jaı bar… Kóktem kelgen saıyn sol kúnderdi elegzı esime alamyn.
Qazir oılasam, sonyń barlyǵy óleń degen qudirettiń kıesi eken. Eger men aqyn bolmaǵanda munyń bireýinen de áser almaıtyn edim. Qarap otyrsam, meniń jyrlarym tabıǵatpen úndes eken. Búkil bolmysym tabıǵat qubylystarymen baılanysyp jatady. Aspan, jer, sý, aǵash barlyǵy da meniń bir bólshegim sıaqty. Keıde myna kúnniń sýyǵy-aı, jeli de tynbady ǵoı, myna aptap kúıdire me? degen sıaqty sózderdi aıtpaýǵa tyrysatyn boldym. Olaı bolsa, kóktemdi kútken kóńilimizdi kir shalmaı, ómirdi súıýdi Mızamkókten úıreneıik degim keledi.