Almaty energetıka jáne baılanys ýnıversıtetinde «KISI GPS: Gylym. Pikir. Sayasat» atty Ulttyq saraptamalyq alańynda «Qazaqstan jáne beıbit atom: jańa múmkindikter men damý basymdyqtary» taqyrybynda jıyn ótti. Bul alań Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Ulttyq ǵylym akademıasynyń qoldaýymen uıymdastyryldy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Otyrysta ıadrolyq fızıka, atom energetıkasy jáne ónerkásip salalaryndaǵy jetekshi mamandar men ǵalymdar atom energıasynyń qaýipsizdigi, álemdik tendensıalar, energetıka salasyndaǵy ınovasıalar men turaqty damý máselelerin talqylady.
Qazaqstannyń strategıalyq zertteýler ınstıtýtynyń dırektorynyń orynbasary Alýa Joldybalına óz sózinde referendým arqyly halyqtyń pikiri eskeriletinin aıtyp, jaqynda júrgizilgen saýalnamanyń nátıjelerin bólisti. Oǵan sáıkes, respondentterdiń 53,1%-y AES salýdy qoldaıtynyn jetkizgen.
Ulttyq ǵylym akademıasynyń vıse-prezıdenti Abaı Serikqanov atom energetıkasynyń tómen kómirtekti bolashaqqa aparar jolda mańyzdy ról atqaratynyn atap ótti. Qazaqstannyń ýran qory men ıadrolyq otyn óndirý áleýetin eskere otyryp, AES salý eldiń energetıkalyq qaýipsizdigin kúsheıtýge múmkindik beredi.
Sondaı-aq, Iadrolyq fızıka ınstıtýty departamentiniń dırektory Murat Tólegenov Qazaqstandaǵy atom ónerkásibi salasyndaǵy kadrlyq áleýettiń mańyzdylyǵyn atap ótip, mamandardy daıarlaýǵa erekshe kóńil bóliný kerektigin aıtty.
Jıynǵa qatysýshylar bul talqylaýdyń qazaqstandyqtardyń AES qurylysyna qatysty habardarlyǵyn arttyrýǵa jáne aldaǵy referendýmda durys sheshim qabyldaýǵa yqpal etetinine senim bildirdi.
Jıyn barysynda aıtylǵan máselelerdiń biri — AES qaýipsizdigi men onyń ekonomıkalyq jáne ekologıalyq mańyzdylyǵy. Iadrolyq tehnologıalar qaýipsizdigi ǵylymı-tehnıkalyq ortalyǵynyń atqarýshy dırektory Oleg Romanenko AES-tiń sońǵy býyn reaktorlary týraly aıtyp, bul tehnologıalardyń senimdiligi men qaýipsizdik sharalaryn atap ótti. Ol qazirgi tańda 33 el atom elektr stansıalaryn qoldanyp, bul tehnologıalardy damyǵan ındýstrıaldy elderdiń basty ereksheligi retinde paıdalanatynyn basa aıtty.
Sondaı-aq, Atom ındýstrıasyn damytý qaýymdastyǵynyń múshesi Dastan Eleýkenov atom energetıkasy máselesiniń qazirgi ýaqytta kóterilý sebebin túsindirip, ıadrolyq tehnologıalardyń qaýipsizdigi men tıimdiliginiń artqanyn atap ótti. Ol sońǵy on jylda tehnologıalyq damý barlyq alańdaýshylyqtardy joıýǵa múmkindik bergenin málimdedi.
Baýyrjan Ibraev, New Nuclear Watch Institute Konsýltasıalyq keńesiniń tóraǵasy, elimizdiń energetıkalyq táýelsizdigi men qaýipsizdiginiń strategıalyq mańyzdylyǵyn atap ótti. Ol sıfrlyq tehnologıalar men jasandy ıntellekttiń ósýimen birge elektr energıasyna suranystyń da artyp kele jatqanyn jáne Qazaqstan ekonomıkasynyń damýy úshin energıanyń jańa kózderi qajet ekenin aıtty.
AES qurylysynyń ekonomıkalyq jáne áleýmettik paıdasyn Almaty Azamattyq alánsynyń tóraǵasy Qaıyrjan Ábdihalyqov erekshe atap ótti. Ol turaqty energıa kózderi arqyly jańa óndiristerdiń qurylýyna, jumys oryndarynyń ashylýyna jáne eldiń ekonomıkalyq damýyna oń áser etetinin jetkizdi.
Ǵ. Dáýkeev atyndaǵy Almaty energetıka jáne baılanys ýnıversıtetiniń profesory Andreı Kıbarın dástúrli energetıka men balamaly energıa kózderiniń múmkindikterin taldap, qazaqstandyq sarapshylardyń zertteý nátıjelerimen bólisti. Onyń aıtýynsha, dástúrli energetıkanyń áleýeti joǵary baǵalanyp otyr, degenmen atom energetıkasy da elimizdiń bolashaǵy úshin mańyzdy baǵyttardyń biri.
Bul otyrys Qazaqstannyń atom energetıkasy salasyndaǵy múmkindikterin jan-jaqty talqylap, AES qurylysynyń artyqshylyqtary men qaýipsizdigin túsindirýge baǵyttalǵan mańyzdy qadam boldy.