Aıjan ÁBDET, zańger:
Azamat bankten nesıe nemese ıpoteka alýǵa barady. Nesıe alýshynyń qujattary tolyq bolmaı, zeınetaqy qoryndaǵy qarjysy az, atynda jeke múlki, úı men kólik bolmaıdy. Azamattyń aı saıyn nesıeni tólep tura alatynyna bank senbeıdi. Bank nesıe alýshyǵa janynda kepilger (garant) bolsa ǵana nesıe beremiz deıdi.
Azamat óziniń týys-týǵandaryna, dostaryna kepilger bolýyn ótinedi. Kepilgerdiń aılyǵy joǵary, atynda múlki bar, nesıelik tarıhy jaqsy bolýy tıis. Kepilger bankpen kelisimge keledi. Nesıe alýshyda bank aldyndaǵy jaýapkershilik qandaı bolsa, kepilger de sol jaýapkershilikti óz moınyna alady. Birinshiden, nesıeniń aı saıynǵy kestesinde basty boryshker tólemese, kepilger tóleý kerek bolady. Ekeýi de qaryzdy tóleı almaı qalǵan jaǵdaıda, shottary buǵattalady. Bul jerde kepilger basyn alyp qasha almaıdy. Sebebi, kepilger retinde kelisimshartqa qol qoıady.
Garant bolýdyń saldary qandaı?
Eger nesıe ýaqytynda tólenbese, onyń saldary óte kóp. Birinshiden, basyna qaryz jazylady. Ekinshiden, shottary buǵattalady. Úshinshiden, memleketten shyǵa almaıdy. Tórtinshiden, nesıe alýshynyń qaryzy sotqa deıin barsa, barlyq sot otyrysyna qatysýǵa týra keledi. Óıtkeni, ekeýinde jaýapkershilik birdeı bolady. Boryshkerdiń nesıeni tóleı alatynyna tolyqtaı sengende ǵana kepilger bolý kerek.
Jumys tájirıbemde nesıege jer alyp, kepilger retinde anasy qyzyn usynyp, keıin nesıeni tóleı almaı qalǵan jaǵdaı kezdesti. Qyzy kepilger bolýǵa zań boıynsha tolyq talapqa saı. Basty boryshker ýaqyt óte kele jumystan shyǵyp qalady da, nesıeni tóleı almaı qalady. Sóıtip, kepilger qyzynyń shottary buǵattalady. Bank aılyǵynan ustap qalady. Búginde osyndaı jaǵdaılar jıi kezdesedi. Maman retinde menen keńes surady. Amalyn taýyp, shyqqan sot sheshimi ózgertildi. Sot arqyly nesıe alýshyǵa aı saıynǵy tóleıtin somasyn azaıtyp, yńǵaıly tóleý kestesin alyp berdik. Biraq sot arqyly yńǵaıly keste alýǵa bolatynyna kepil joq. Zań boıynsha qaryzdan qutylyp ketý degen nusqa joq. Boryshker qaryz aldy ma, talap boıynsha tóleýge mindetti. Sondyqtan, boryshker de, kepilger de asa muqıat bolǵany jón.