Kún jylynysymen tabıǵat aıasyna demalýǵa shyǵyp, seıil quratyn adamdar keıbir qarapaıym erejelerdi saqtamaı, túrli jándikterden zardap shegip jatady. Sondaı jándiktiń biri – keneniń kesirinen adam túgili mal da qyrylyp jatyr.
Mamandardyń aıtýynsha, adam úshin keneniń shaǵýy kaýipti emes. Keneniń silekeıimen nemese keneniń janshyǵanda qanǵa túsetin vırýstary óte qaýipti kórinedi.
Kenelerdiń qaýip tóndirý kezeńderi jyl mezgiliniń kóktem aılarynan bastap jazdyń sońǵy aılaryna deıin jalǵasady. Keneniń negizgi qoregi qan bolǵandyqtan ol adam ómirine óte qaýipti. Adam ólimine ákelýi ábden múmkin. Terige engen keneni birden alyp tastaý ońaıǵa túspeıdi. Sol sebepti kene shaqqanda aldymen dárigerdiń kómegine júgingen jón. Bizde arnaıy kene alatyn qural bar. Ol tıkvester dep atalady. Sonymen alyp tastaımyz, aýrýdy juqtyrý keneniń qan sorý kezinde bolady. Iaǵnı, teriden alynǵan kenelerde vırýstardyń bar-joǵyn anyqtaý úshin birinshi kezekte zerthanaǵa saraptamaǵa jiberý kerek.
Qolyńyzda pınset bolmasa, ony jip ilgegimen nemese oǵan vazelın jaǵý kerek nemese ósimdik maıyn quıý kerek, sebebi kene tolyǵymen jabylýy kerek. 5 mınýttan keıin jipti tarta bastaý kerek. Sol kezde 15-20 mınýt ishinde kene joıylady. Sosyn ol aýmaqty ıodpen nemese spırtpen zararsyzdandyrý kerek, - deıdi ınfeksıonıst, parazıtolog Rabıǵa Núsipova.
Kene birden tistemeıdi...
Dárigerdiń aıtýynsha, keneden qorǵaný úshin aǵashtardan, japyraqty toǵaılardan qashqan jón jáne jalań aıaq shópti baspaý kerek.
Keneni syǵyp nemese jaraqattaý arqyly teriden shyǵarýdy tipten oılamańyz. Olaı jasaǵan jaǵdaıda ondaǵy vırýs búkil denege tarap, júıke júıesine qaýip tóndirýi múmkin. Sondaı-aq adamnyń denesinde kene neǵurlym uzaq bolsa, aýrýdyń damý qaýpi soǵurlym joǵary bolady. Degenmen kene ara emes, birden tistemeıdi jáne oǵan eki saǵat qajet. Sondyqtan ýaqtyly tekserý kóbine barlyq problemany joıady. Olar ushpaıdy, sekirmeıdi. Sondyqtan qorǵaný úshin aǵashtardan, japyraqty toǵaılardan qashqan jón jáne jalań aıaq shópti baspaý kerek, - deıdi maman.
Jándikten qalaı qorǵanýǵa bolady?
Infeksıonıst maman keneler túrli juqpaly aýrýlardy taratýshy jándikter bolǵandyqtan, odan qorǵanýǵa kremder kómektespeıtinin aıtady.
Dárigerdiń sózine qaraǵanda, birinshi kezekte qys aılarynyń basynda kene ensefalıtine qarsy ekpe jasatý qajet.
Sondyqtan kóktem, jaz mezgilderinde, ásirese, aǵash, shóp kóp kezdesetin aýmaqtarda uzaq ýaqyt bolsańyz jeńi uzyn kıimderdi kıý kerek. Al deneniń ashyq jerlerine aerozol, túrli kremderdi jaǵyp qoıý keneden qorǵanýǵa za da bolsa áserin tıgizedi. Jáne ol kremderdi 1-2 saǵat saıyn jaǵyp turý kerek. Shashtyń túbine de arnaıy spreıler jaqqan abzal, - deıdi Rabıǵa Núsipova.
Kene shaqqanyn qalaı bilýge bolady?
Birden baıqalmasa da, onyń basty belgileri:
deneniń qaltyraýy;
keıde dene qyzýy 37-39 gradýsqa deıin kóteriledi:
teriniń bórtip qyzarýy;
bastyń qatty aýyrýy;
bulshyqettiń aýyrýy;
álsizdik;
tábettiń joqtyǵy;
tynys joldarynyń qabynýy.