Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DDU) bolashaqta pandemıaǵa bastaýy múmkin eń qaýipti vırýstar men bakterıalardyń tizimin usyndy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Bul jaıynda islam.kz portaly Nature merzimdi basylymyna silteme jasaı otyryp málim etken.
Qazirgi ýaqytta atalmysh tizimge 30-dan astam yqtımal qaýipti qozdyrǵyshtar, sonyń ishinde A tumaýy vırýstary, qandy bezgegi (denge) jáne maımyl sheshegi kiredi. Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy birinshi kezektegi patogenderdi olardyń pandemıa sıaqty densaýlyqqa qatysty tótenshe jaǵdaıdy týdyrý múmkindigine nemese qaýip deńgeıine qaraı anyqtady. Sonyń ishinde, juǵý deńgeıi, patogendiligi, sondaı-aq, ekpe men emdeý múmkindikteriniń shekteýliligi sıaqty ólshemder boıynsha baǵalandy. Ǵalymdar bul tizimdi jasaýǵa eki jyldaı ýaqyt jumsap, vırýstar men bakterıalardy qosa alǵanda patogenderdiń 1,6 myńnan astam túrin zerttedi. Tizimge qandaı qozdyrǵyshtar kirgen?
Eń basym patogenderdiń qatarynda koronavırýstar, sonyń ishinde jahandyq COVID-19 pandemıasyn týdyrǵan SARS-CoV-2 vırýsy bar. Tizimde, sonymen qatar, Taıaý Shyǵys respıratorlyq sındromyn týdyratyn MERS-CoV vırýsy kiretin merbekovırýstar da kezdesedi. Basqa qaýipti qozdyrǵyshtarǵa 2022 jyly kúlli álemde juqpaly indetke aınalǵan maımyl sheshek vırýsy, sondaı-aq, A tumaýy vırýsynyń alty kishi túri, atap aıtqanda, Amerıka qurama shtattardaǵy iri qara maldy baýdaı túsirgen H5 qosalqy túri jatady. Bakterıalardyń ishinde tyrysqaq, oba, dızenterıa, dıareıa jáne pnevmonıa sıaqty aýrýlardy týdyratyn túrleri qamtylǵan. Bulardan bólek, tizimge taıaýda adamdarǵa juqqan, kemirgishter arqyly taralatyn eki vırýs jáne jarǵanat arqyly taralatyn Nipah virus-y qosyldy.