Qazaqstandaǵy bıoalýantúrlilikti saqtaý qaýymdastyǵy (ASBK) jyl saıyn Qazaqstandaǵy qustardy qorǵaý odaǵymen birigip, jyl qusy ataýyna laıyq qustardy usynady.
Ornıtologtar bıylǵy jarysqa tarǵylbas (Iýrok) pen jurtshy (Stervátnık) degen eki qus túrin iriktep aldy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Daýys berýshilerdiń 60%-y kishkentaı torǵaı tárizdi qustan góri jyrtqysh qusty jón kórip, jyl qusy retinde jurtshyny tańdady. Al byltyr, 2024 jyly maýbas japalaq (Splúshka) jyl qusy bolǵan edi.
Jurtshy - Qazaqstanda mekendeıtin bes óleksejegish qustyń biri. Sany sırep bara jatqandyqtan, Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engen. Eresek túrin qaýyrsynynyń aǵyna, sap-sary maskasy men syna tárizdi quıryǵyna qarap tez tanýǵa bolady. Esh qusqa uqsamaıtyn kelbetinen bólek bul qus ólekse jep, aýrý taralýyn boldyrmaı, ekojúıeniń ilki kúıinde qalýyna septigin tıgizedi.
Jurtshy týraly 10 derek:
1. Qazaqstannyń Qyzyl kitabyndaǵy ctatýsy: III sanat, sırek túr.
2. Halyqaralyq Qyzyl tizimdegi statýsy: EN (endangered) — qaýip tónip turǵan túr.
3. Álemdegi sany: 12 400–36 000 daraq.
4. Qazaqstanda mekendeıtin jup sany: 348 - 639 (ortasha alǵanda 502).
5. Álemdegi arealy: Batys jáne Shyǵys Eýropa, Afrıka, Ońtústik jáne Ortalyq Azıa.
6. Qazaqstandaǵy arealy: elimizdiń batysyndaǵy shóldi ústirttiń shyńy jáne ońtústik pen ońtústik-shyǵysyndaǵy shóleıtti alasa taýlar men taý etegi.
7. Uzyndyǵy 60–75 sm, qanat qulashy 155–180 sm, salmaǵy 1,8–2,5 kg.
8. Qoregi: ólekse, maıda qustar men baýyrmen jorǵalaýshylar, jumyrtqalar.
9. Meken ortasy: shóldi jáne shóleıtti aýmaq, óris pen eldi mekenge jaqyn jerler.
10. Túr sıpaty: basqalarynan ajyratatyn belgileri — eresek qustardyń qaýyrsyny aq, qanatynyń ushyndaǵy qaqpa qaýyrsyny qara. Sary tústi betiniń terisi jalań, qaýyrsyn óspeıdi. Al jas qustardyń qaýyrsyny, kerisinshe, qońyr tústi. Ýaqyt óte ashyq túske ózgerip, 4-jylǵa qaraı ǵana tolyǵymen aǵarady.