Ýchaskelik ınspektordyń bir kúni qalaı ótedi?
İshki ister júıesinde polısıa qyzmetindegi halyqqa eń jaqyn býyn – ýchaskelik ınspektorlar. Bul ınstıtýt eń kóne ári kópfýnksıaly qyzmet túri. Ákimshilik quqyqbuzýshylyqtan bastap, asa aýyr qylmysqa deıin anyqtap, profılaktıkalyq is-sharalar júrgizedi. Tártip saqshysy jumysynyń basty kórsetkishi – turǵyndardyń senimi. Halyq óziniń ýchaskelik ınspektoryn tanı ma? Bálkim, biz qyzmetkerlerdi durys tanı almaı júrgen bolarmyz? Olardyń jumysyna turǵyndardyń kóńili tola ma? Osy suraqtarǵa jaýap izdep, polıseılerdiń jumys ornyna bardyq. Inspektorlardyń bir kúni qalaı ótetinin bilip qaıttyq.
Qaýipsizdik tiregi
Ákimshilik ýchaskege kelgen turǵyndardyń máselesin sheship, profılaktıkalyq esepte turǵan azamattardy jáne óziniń baqylaýyndaǵy aımaqty kúni-túni tekserý – ınspektor jumysynyń az ǵana bóligi. Aýdandaǵy quqyq buzýǵa beıim adamdarmen aldyn alý jumysyn júrgizý sharasy taǵy bar.
Osy joly qalanyń taýly aımaǵy, halyq eń kóp baratyn, týrıser shoǵyrlanǵan, kúndiz-túni adam aıaǵy úzilmeıtin – Medeý aýdanyndaǵy polısıa bólimine bardyq. Biz barsaq tártip saqshylary jumysqa kirisýge daıyn otyr eken. Almaty qalasy Polısıa departamenti Medeý aýdandyq polısıa basqarmasynyń Jergilikti polısıa qyzmeti bóliminiń jaýapty ýchaskelik polısıa ınspektory, polısıa maıory Darhan SARIEV kútip alyp, ýchaskelik bólimsheniń ishin tanystyrdy. Odan keıin áriptesterine tapsyrmany bólip berdi. Inspektorlardyń kúndelikti jumysyn kózben kórý úshin biz de birge reıdke shyqtyq.
Darhan Medeý aýdanyndaǵy №83-polısıalyq tirekte ýchaskelik ınspektor bolyp 2016 jyldan beri qyzmet atqaryp keledi. Ol 2024 jyly polıseılerge arnalǵan baıqaýda jeńiske jetip, Almaty qalasynyń eń úzdik ýchaskelik ınspektory atanǵan. Odan buryn 2023 jyly «Shymbulaq» demalys aımaǵynda taýdan qulap ketken adamdy qutqaryp qalǵany úshin «Eren eńbegi úshin» tósbelgisin alǵan. Jumysyna jaýapty maman óz salasynda abyroıly qyzmet atqaryp, birneshe ret marapat bıiginen kórinedi. Onyń mindeti – ózine senip tapsyrylǵan «Medeý» muz aıdyny, «Shymbulaq» taý-shańǵy kýrorty, t.b. óńirlerde qoǵamdyq tártip pen azamattardyń qaýipsizdigin qorǵaý.
«Medeý aýdandyq polısıa basqarmasynda jeti ýchaskelik pýnkt bar. Odan bólek, Medeý aýdandyq polısıa basqarmasynda alty bólimshe bar. Jalpy aýdan boıynsha 13 polısıalyq tirek jumys isteıdi. Bizdiń polısıalyq tirekte meni qosqanda, tórt ınspektor bar. Qaýyrt qyzmet tańǵy saǵat 08.00-de bastalady. Ár kúnimiz ártúrli ótedi. Óıtkeni, biz erteń ne kútip turǵanyn, qandaı habarlama túsetinin bilmeımiz. Búgin otbasylyq janjalǵa qatysty shaqyrtý bolsa, ertesine basqa másele týyndaıdy. Biraq 24 saǵat boıy kez kelgen jaǵdaıǵa saqadaı saı bolyp, tártipti qadaǵalaımyz», – deıdi Darhan Otanǵazyuly.
Inspektorlardyń baqylaýyndaǵy ákimshilik aýmaqta qazir qysqy demalys maýsymy júrip jatyr. Almatynyń sımvoly sanalatyn «Medeý» men «Shymbulaqta» turǵyndardan bólek, qala qonaqtary men sheteldik týrıserdiń de qarasy kóp. Al demalýshylardyń kez kelgeniniń basyna is tússe, ómirine qaýip tónse, eń aldymen, kimge júginedi?!
«Qazir osy eki demalys aımaǵynda adam óte kóp. Sebebi de túsinikti. Qazaqstannyń qaı óńirinen bolsyn Almatyǵa qydyryp kelgen qonaqtar osy jerlerdi kórýge keledi. Basty maqsatymyz – azamattardyń qaýipsizdigine jaýap berý. Ákimshilik nemese basqa quqyqbuzýshylyqqa qatysty habarlama tússe, birden áreketke kóshemiz. Qoǵamdyq kólikter men adamdar kóp shoǵyrlanǵan oryndarda qalta urlyǵy jıi bolady. Sondyqtan onyń aldyn alý úshin profılaktıkalyq is-sharalar júrgiziledi. Eskertý jasap, habarlandyrý dybystary men jazbalar jarıalaımyz».
Otbasylyq-turmystyq janjaldar
azaıǵan
«Tańǵy saǵat 08:00-den bastap polısıa bólimshesinde jınalys ótedi. Ótken táýliktegi jaǵdaılardy taldap, jańa tapsyrmalar alamyz. Ákimshilik aımaqtaǵy qylmystyq ahýaldy tekserip, túsken aryz-shaǵymdardy zerdeleımiz. Jumys keshki 21.00-ge deıin jalǵasady. Eki ýchaskelik ınspektor bólimshede qalsa, ekeýi shaqyrtý men tekseris boıynsha júredi. Bizde qazir otbasylyq-turmystyq janjaldar qatań baqylaýda. Osy máselemen túsken aryz-shaǵymdardy kúndelikti qarap otyramyz. Turǵyndarǵa kómek kerek bolǵanda ýaqytqa qaramaı, qyzmet kórsetýge tyrysamyz. Qysqa ýaqyttyń ishinde qarap, tıisti sheshim shyǵarýymyz kerek. Ákimshilik hattama toltyryp, ýshyqqan isterdi sotqa joldaımyz», – dedi ınspektor.
Darhannyń baqylaýyndaǵy ákimshilik aýmaqta 3 mektep, 2 balabaqsha, 35 kópqabatty úı, birneshe jer úı jáne 13 myńǵa jýyq turǵyn bar. Taýly aımaq bolǵandyqtan, bul jaqta jer úıler kóp. Sonymen qatar, «Kamenskoe plato», «Iýbıleınyı» yqshamaýdandary men «Kólsaı», «Muztaý» kentteriniń turǵyndaryna jaýapty. Aýdan halqynyń kóbi osy óńirlerde turady.
Keıipkerimizdiń aıtýynsha, otbasyndaǵy zorlyq-zombylyqqa qarsy zań kúsheıgeli, januıadaǵy urys-kerister azaıǵan. Buryn aryz-shaǵymdar kóp bolsa, qazir aptasyna bir-eki shaqyrtý ǵana bolyp turady.
«Ýchaskelik ınspektor polısıa bóliminiń qyzmetin aıǵaqtaıtyn №1095 buıryq bar. Soǵan sáıkes, halyqqa jaqyn bolyp, olarmen tyǵyz qarym-qatynasta bolýymyz kerek. Ákimshilik aýmaqtaǵy dúkenderde, úılerdiń kireberisinde bizdiń sýretterimiz ben derekter, qajet bolǵan jaǵdaıda turǵyndar habarlasa alatyn telefon nómirimiz jazylǵan taqtaıshalar ornalasqan. Ár turǵyndy tanýǵa, ár otbasynyń jaǵdaıyn bilýge tyrysamyz. Halyq ınspektorlardy birinshi kezekte kómekke júginetin senimdi tulǵa retinde qabyldaıdy ǵoı», – deıdi ol.
Ámbebap mamandar
Iá, ınspektorlardyń adal qyzmeti arqyly kóshelerde tártip saqtalady, azamattardyń qaýipsizdigi qamtamasyz etiledi. Kórshilerdiń urys-kerisi, aıqaı-shýynan bastap, kisi ólimine deıingi aýyr qylmystardyń qaq ortasynda júretin olar – ámbebap mamandar. Sondyqtan bul mamandyq úlken jaýapkershilikti, kásibılikti jáne halyqqa degen janashyrlyqty talap etedi.
Qoǵam tynyshtyǵy úshin eńbek etip júrgen ýchaskelik ınspektorlarǵa qurmet kórsetý – ár azamattyń mindeti. Búginde tártiptiń saqshylarynyń mártebesi qandaı? Halyq óz ınspektoryn tanı ma?
«Kúndelikti atqaratyn jumystarymyzdan basqa, bizde jyl saıyn «Sizdiń ýchaskelik polıseı» degen respýblıkalyq naýqandar ótip turady. Halyqtyń quqyq qorǵaý organdaryna, onyń ishinde bizge degen senimin arttyrý úshin eńbektenip júrmiz. Menińshe, abyroımen atqarýdamyz dep oılaımyn. Qyzmetim ózime unaıdy. Toǵyz jylǵa jýyq tájirıbemde turǵyndar meni, men olardy tanyp úlgerdik. Ákimshilik aýmaqtyń qaı jerinde qandaı jaǵdaı bolatynyn saraptaı alamyz. Máselen, ishkish adamdardyń jıi júretin joldaryn, kórshilermen, januıasymen janjaldardyń kóbi qaı úıde bolatynyn bilemiz. Osyndaı shýly jaqtardy jıi tekserip turamyz.
Qazir kóbi óziniń ýchaskelik ınspektorlaryn jaqsy tanıdy, olarǵa senedi. Maǵan halyqtyń arasynda júrgen unaıdy. Ár salanyń ózine tán qıyndyǵy bolady. Bizdiń jumystyń da aýyrtpalyǵy az emes. Qyzmet barysynda túrli keleńsiz oqıǵalarǵa kýá bolasyń, tipti keıde ómir men ólimniń arpalysyna túsetin kezder de bolady. Ózińiz kórgendeı, neshe túrli adamdardy tekseremiz. Qyzyq ta, qıyn da ister bolady. Sol jaǵdaılardyń báriniń sheshimin taýyp, adamdarǵa kómektese alsaq, men úshin odan asqan qurmet joq», – deıdi Darhan.
«Sıfrly júıe
jumysymyzdy jeńildete tústi»
Qarapaıym halyqtyń qaınaǵan tirshiliginiń ortasynda júretindikten, olar úshin árbir mınýt qymbat. Sol úshin de qazir elimizde polısıanyń ulttyq servıstik modeliniń negizgi tulǵasy – ınspektorlardyń jumysyn jeńildetip, polısıa jumysynyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda sıfrlyq júıeler belsendi engizilýde. Jańa tehnıkalar qyzmetkerlerdiń jumysyn jeńildete tústi. Burynǵydaı qaǵaz ben qalam alyp, hattama toltyrý azaıǵan. Onyń ózi 20-30 mınýtty alatyn. Qazir saýsaqtyń ushymen-aq planshet arqyly quqyq buzýshylyqty tirkep, beınekameralardan aqparat alyp otyr.
«2016 jyly osy qyzmetke alǵash kelgen kezimde bárin qaǵazǵa jazatynbyz. Hattamaǵa azamattyń tólqujat nómirin, JSN, aty-jóni degen ózge de qosymsha aqparattardy qolmen toltyryp keldik. Qazir jumysymyz edáýir jeńildep, ýaqytty únemdedi. Osy planshet arqyly ózimniń aýmaǵymda ne bolyp jatqanyn «Sergek» beınebaqylaý júıesinen kórip otyramyz. Kameralar polısıa bólimshelerine naqty ýaqyt rejıminde aqparat jiberedi. Bul halyqqa da yńǵaıly ári ashyq júıe. Biz úshin óte qolaıly. Quqyqbuzýshylyqtardyń aldyn alý múmkindigin arttyrady», – dedi polısıa maıory.
· REID QALAI ÓTTİ?
Ýchaskelik polıseıler – Darhan Sarıev pen Bazarbek Jánibekulymen birge aldymen kóshe qańǵybastary panalaıtyn mekenge bardyq. Inspektorlardyń aıtýynsha, ishkilikke salynǵan, quqyq buzýǵa beıim azamattar osy jerde turady. Jaqyn mańda turatyn turǵyndar araqqa salynǵan qańǵybastarǵa shaǵym túsiredi.
Polıseıler kólikke otyra sala bizge reıd barysynda qyzyqty sátter de bolatynyn aıtyp, qandaı jumystar atqarylatynyn túsindirdi.
Aryz ben shaǵymnyń arasynda júretin mamandar kez kelgen jaǵdaıǵa eti úırengen. Turǵyndar aıtqan túıtkilderdi tarqatý úshin tań atqannan kesh batqanǵa deıin tik turyp, qyzmet etedi. Olardyń osylaı reıdterge shyǵýy – zań buzýshylyqtyń aldyn alyp, qoǵamdyq tártipti saqtaýǵa septigin tıgizedi.
Buryn quqyq buzǵan nemese baqylaýda turǵan azamattardy tekserýdi josparlaıdy. Kóshe kezip, eldiń tynyshtyǵyn kúzetedi.
Kelesi baǵyt – azyq-túlik dúkeni. Aımaqty aralap júrip taǵy bir oqıǵaǵa tap boldyq. Biz barǵanymyz sol edi, dúkenniń aldynda qolynda bótelkesi bar, mas adamdy jolyqtyrdyq. Inspektorlar qoǵamdyq orynda mas kúıde júrip, tártip buzǵan azamatpen jeke sóılesti. Ákimshilik shara qoldandy.
«Zań boıynsha qoǵamdyq orynda syra nemese basqa alkogól ishken azamatqa aıyppul salynady. QR Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly 440-babyna sáıkes, qoǵamdyq orynda alkogóldik sýsyn ishken nemese masań kúıde júrgen bolsa, ákimshilik jaýapkershilikke tartamyz», – deıdi ınspektor.
Reıdke shyǵatyn ýchaskelik ınspektorlar aldymen óz ýchaskeleri boıynsha quqyqtyq ahýaldy taldaıdy. Olar qylmys jıi oryn alatyn aýmaqtardy anyqtap, turǵyndardan túsken shaǵymdar men aryzdardy qaraıdy. Reıd barysynda qoǵamdyq oryndardy baqylap, demalys oryndary tekseriledi. Quqyq buzǵan adamdarǵa ákimshilik shara qoldanady. Turǵyndarmen profılaktıkalyq áńgime júrgizý de reıd kezinde atqarylatyn jumystyń bóligi.
Odan keıin otbasylyq-turmystyq qarym-qatynasty buzǵany úshin ákimshilik sottyń qaýlysymen ishimdikke tyıym salynǵan turǵynnyń úıine bardyq. Bul kisi ishkilikke qatty salynyp, qaladaǵy narkologıalyq dıspanserde on tórt kún emdelip shyqqan.
«Osyndaı turǵyndardy turǵylyqty jeri boıynsha kelip, mas ne mas emestigin tekseremiz. Eger mas bolsa, ol sot qaýlysyn buzǵan bolyp sanalady. 669-baptyń 2-bólimine sáıkes Quqyq buzýshynyń minez-qulqyna sot belgilegen erekshe talaptardy buzý boıynsha sotqa joldaımyz. On táýlikke ákimshilik qamaqqa alynady. Ár aptanyń juma kúni ózi kelip tekseristen ótýi kerek nemese reıd kezinde úıine baryp teksere alamyz. Áıelimen sóılesip, joldasynyń minez-qulqy qandaı, qaıtalap iship júrgen joqpa, janjal shyǵarmaı ma, anyqtaımyz».
Zań buzǵan azamattarǵa eskertý jasap, keıbirin ákimshilik jaýapkershilikke tartty. Osylaısha, tártipke baǵynbaǵan talaıdy táýbesine túsiredi. Ýchaskelik ınspektorlardyń jumysy ońaı emes. Talaı taǵdyrǵa kýá bolady, túrli adamǵa jolyǵady.
Darhan Sarıevtiń ákimshilik aýmaǵynda esepte turǵan, shartty túrde bosaǵan jıyrmaǵa jýyq adam bar. Onyń ishinde, turmystyq qarym-qatynasty buzǵany boıynsha esepke alynǵandar da bar. Reıd kezinde profılaktıkalyq esepte turǵandar da tekserildi.
«Shartty merziminen buryn bosaǵan adamdardy on kún saıyn tekserip turamyz. №1095 buıryq boıynsha olar aıyna úsh ret tekserilýi kerek. Odan bólek, ańshy qarý ıeleri de erekshe baqylaýda bolady. Qarý saqtaý erejesin eskerý kerek. Shet el azamattaryn turǵylyqty mekenjaıy boıynsha tekserip turý da bizdiń mindetimizge kiredi».
«Formańdy shesh, pogonyńa senip tursyń ba?»
Osylaı dep qarsylyq kórsetip, tóbeleske shaqyratyn adamdar da bolady deıdi polıseı. Bári birdeı ońaılyqpen zań men tártipke baǵynǵysy kelmeıdi. Biri «mas emespin» dep aqtalyp baqsa, endi biri tártip saqshylaryna balaǵat sóz aıtyp, qol kóterýge deıin barady.
«Ondaı jaǵdaılar kóp bolady. Kóbine qujattaryn kórsetpeı, aty-jónin aıtpaı, zańdy talaptarymyzǵa baǵynýdan bas tartady. Zań aldynda adamnyń bári birdeı bolǵandyqtan, talaptarymyzǵa baǵynbaǵandarǵa 667-bap (Quqyq qorǵaý organy qyzmetkeriniń zańdy ókimine nemese talabyna baǵynbaý) boıynsha ákimshilik jaýapkershilikke tartamyz», – dedi tártip saqshysy.
Aryz-shaǵym tússe, oqıǵa ornynan birinshi ýchaskelik ınspektorlar tabylady. Máseleni qarap, sheshý joldaryn izdeıdi. Biz búgin sonyń birnesheýine kýá boldyq. Turǵyndardyń mazasyn alǵan maskúnemderdi ustap, tıisti shara qoldandy. Reıd sońynda ınspektorlar jınalǵan aqparatty taldap, quqyq buzýshylyqtar boıynsha esep daıyndaıdy. Qajet bolǵan jaǵdaıda, kúdikti azamattardy polısıa bólimshesine jetkizedi.
P.S
Mine, qurmetti oqyrman! Biz búgin ýchaskelik ınspektorlardyń bir kúnimen ǵana tanystyq. Shynymen de, barlyǵy biz oılaǵandaı ońaı jumys emes eken. Halyqpen sóılese bilýi, ártúrli jaǵdaıda jedel sheshim shyǵara alýy óte mańyzdy ekenin túsindik. Inspektor bolý úshin shydamdylyq pen tabandylyq qajet. Osyndaı saqshylar barda turǵyndar qaýipsizdigi árqashan nazarda dep topshyladyq.