Adamzat tarıhynda kóptegen uly ımperıalar ómir súrdi, olardyń biri - qazaq dalasynda uzaq ýaqyt boıy ústemdik qurǵan Joshy ulysy.
Joshy ulysy — bul Ortalyq Azıanyń, sonyń ishinde Qazaqstannyń baı tarıhynyń bir bóligi, ári ol keıinirek álemge áıgili Altyn Ordanyń negizin qalaǵan. Bul ulys birneshe memleketterdiń qalyptasýyna áser etip, olardyń damýynda úlken ról atqardy. Joshy ulysy qazaq halqynyń tarıhy men mádenıetiniń qalyptasýynda mańyzdy oryn aldy.
Joshy hannyń ómiri jáne ulystyń qurylýy
Joshy han 1182 jyly Shyńǵys hannyń alǵashqy áıeli Bórteden týǵan úlken uly boldy. Shyńǵys han óz ımperıasyn tórt ulyna bólip bergende, Joshyǵa Ertis ózeninen batysqa qaraı jatqan keń Qypshaq dalasy tıesili boldy. Bul ulys keıin Joshy ulysy nemese Qypshaq handyǵy dep ataldy. Joshy han óziniń ómirinde kóptegen áskerı joryqtarǵa qatysyp, 200-ge jýyq qala men qamaldy baǵyndyrǵan áıgili qolbasshy retinde tanyldy.
Joshy hannyń bıligi kezinde ulys myqty memleketke aınalyp, onyń shekaralary batysta Dýnaı ózenine deıin jetti. Joshy hannyń saıası jáne áskerı qabileti arqasynda bul aýmaq aıbyndy memleketke aınaldy.
Joshy ulysynyń geografıalyq jáne mádenı erekshelikteri
Joshy ulysy Eýrazıanyń keń aýmaǵyn qamtydy, onyń ortalyǵy qazirgi Qazaqstannyń aýmaǵynda boldy. Ulystyń basty astanalarynyń biri Saraıshyq qalasy boldy, ol Uly Jibek jolynyń boıynda ornalasyp, mańyzdy saýda jáne mádenı ortalyq retinde tanyldy.
Joshy ulysynyń mádenıeti túrki jáne mońǵol elementterinen turady. Bastapqyda mońǵoldyq mádenıet ústem bolǵanymen, ýaqyt óte kele ulystaǵy halyqtar túrkilene bastady, bul mádenı jáne tildik damýǵa áser etti.
Joshy ulysynyń saıası qurylymy
Joshy ulysy bastapqyda Shyńǵys hannyń ımperıasynyń bir bóligi boldy. Alaıda, 1269 jyly Talas quryltaıynan keıin Joshy ulysy tolyqtaı derbes memleketke aınalyp, Altyn Orda ataýyn aldy. Altyn Orda XIV ǵasyrda Shyǵys Eýropadan Sibirge deıingi aýmaqty qamtydy jáne óz dáýiriniń eń iri memleketteriniń biri boldy.
Joshy han qaıtys bolǵannan keıin onyń uly Batý han ulystyń bıligin jalǵastyrdy. Bul kezeńde Altyn Orda eń joǵary deńgeıge jetip, Eýrazıanyń kóptegen aımaqtaryn baǵyndyrdy.
Joshy ulysynyń murasy
Joshy ulysy keıinnen Qazaq handyǵynyń qurylýynda mańyzdy ról atqardy. Joshy hannyń urpaqtary Qazaq handyǵynyń negizin qalaǵan, jáne bul ulys qazaq tarıhynyń ajyramas bóligine aınaldy.
Búgingi tańda Joshy hannyń kesenesi Ortalyq Qazaqstandaǵy Ulytaý óńirinde ornalasqan, bul kesene qazaq halqynyń uly tarıhı murasy bolyp tabylady.
Joshy ulysy – bul qazaq halqynyń tarıhyndaǵy mańyzdy kezeńderdiń biri, onyń yqpaly áli de saqtalyp, búgingi Qazaqstannyń mádenıeti men dástúrine tereń enip otyr.