Búginge deıin Kóksý qant zaýyty 54 myń tonna ónim óńdep úlgerdi
Jetisýlyq sharýa 300 gektar tálimi jerge 12 jańbyrlatyp sýarý qurylǵysyn ornatyp, bul alqapqa qant qyzylshasyn sepken. Aldaǵy ýaqytta ylǵal saqtaý tehnologıasy engizilgen jerdiń kólemin 500 gektarǵa jetkizbek, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Jetisý oblysy ákiminiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Ol Kóksý qant zaýytyna ázirge 11 myń tonna ónim ótkizip úlgerdi. Atalǵan seriktestik Kerbulaq aýdanyndaǵy Jolaman massıvinde ornalasqan. Sol sıaqty soltústik qazaqstandyq sharýa Davıd Adamov Aqsý aýdanynda qant qyzylshasyn sebýge nıet bildirip otyr. Ol qolda bar tehnıkasyn osy óńirge ákelýmen qatar, alqapqa jańbyrlatyp sýarý tehnologıasyn ornatpaqshy.
Qant qyzylshasy jaqsy kútip-baptalsa, eń tabysty daqyl ekenin qazir sharýalar túsine bastady. Úlken seriktestikter ǵana emes, shaǵyn sharýa qojalyqtarynyń ózi tyńǵylyqty eńbeginiń jemisin kórip otyr. Máselen, oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń aqparatyna súıensek, Aqsý aýdanyndaǵy «Jaqsylyq» sharýa qojalyǵy 30 gektarǵa qyzylsha sepken, sonyń ár gektarynan 700 sentnerden astam ónim alyp otyr. Sol sıaqty negizinen mal sharýashylyǵymen aınalysatyn Eskeldi aýdanyndaǵy «Mıras» sharýa qojalyǵy qyzylshaǵa qyzyǵýshylyq tanytyp, bıyl 80 gektar otyrǵyzǵan. Ónim shyǵymdylyǵy 500 sentnerden aınalyp, jalpy 4 myń tonnadan astam tátti túbir jınady. Al kóksýlyq shaǵyn «Juldyz» sharýa qojalyǵy 20 gektardan 800 sentnerden ónim aldy.
«Qyzylsha shyǵymynyń jaqsy bolýy úshin eń aldymen jerdi ýaqytynda tyńaıtyp, daqyldy der kezinde seýip, agrotehnologıalyq talaptardy saqtaý kerek. Alqapty sýarý, shópteý jumystary da kezeń-kezeńimen atqarylý tıis. Sonyń bári talapqa saı bolsa, jer jomart qoı, ónimdi úıip beredi», - deıdi «Mıras» sharýa qojalyǵynyń basshysy Aıhan Bımuratov.
Soltústik qazaqstandyq sharýa Davıd Adamov Jetisý jeriniń qant qyzylshasyn ósirýge qolaıly ekenin jáne memleket tarapynan jasalyp otyrǵan qoldaýlar jaıly bilgen soń, osy aımaqta tátti túbirmen aınalysýǵa bel býǵan. Qazir Aqsý aýdanynda kelesi jyldyń kókteminde daqyl sebýge jerdi daıyndaýǵa kirisken. Ol osy aýdanǵa óziniń qolda bar tehnıkasyn túgel álelmek. Oǵan qosa qyzylsha alqabyna jańbyrlatyp sýarý qurylǵylaryn ornatýdy josparlap otyr.
Jalpy bıylǵy jyly Jetisý oblysynyń jeti aımaǵynda 160 sharýashylyq qant qyzylshasyn seýip, ónim aldy. Jalpy kólemi 4,3 myń gektar jerden 180 myń tonna tátti túbir jınalyp, shyǵymy orta eseppen ár gektaryna 418,6 sentnerden aınaldy. Búginge deıin Kóksý qant zaýyty 54 myń tonna ónim óńdep úlgerdi.
Oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń málimetinshe, bıyl Aqsý aýdanyndaǵy «Álıhan», Eskeldi aýdanyndaǵy «Romanenko V.», «Nam», «Dúısenbınov», «Dosanov», Qaratal aýdanyndaǵy «Orlenok», «Seıd Oǵly Mustafa», Sarqan aýdanyndaǵy «Samal», Taldyqorǵan qalasyndaǵy «Samaı» sharýa qojalyqtary ár gektaryna 600 – 837,8 sentner aralyǵynda ónim alyp, joǵary kórsetkishke qol jetkizgen. Buǵan sharýalardyń óz kásibine tyńǵylyqty qaraýymen qatar qyzylsha ósirýdiń tıimdiligin arttyrý maqsatynda memleket tarapynan kórsetilip otyrǵan tıisti kómektiń de yqpaly zor boldy.
Máselen, ótken jyly qyzylshanyń bir tonnasy zaýytqa 22 myń teńgeden qabyldansa, bıyl bul soma 30 myń teńgege arttyrylǵan, sonyń 15 myń teńgesi zaýyttan, 15 myń teńgesi - memleket sýbsıdıasy. Endi kelesi maýsymda bul kórsetkish tonnasyna 40 myń teńgege ósiriletin boldy, ıaǵnı memleket ózi beretin sýbsıdıa kólemin taǵy 10 teńgege arttyryp otyr degen sóz.
«Jetisý» ÁKK men Kóksý qant zaýyty birlese otyryp, fúcherstik kelisim negizinde sharýashylyqtarǵa jyl saıyn sheteldik seleksıa tuqymyn beredi. Mıneraldy tyńaıtqyshtar men gerbısıd qunynyń 50% sýbsıdıalanady. Kóktemgi-kúzgi egis jáne jıyn-terin kezinde dızel otyny jeńildikpen berilýde. Máselen, bıyl kóktemgi dala jumystary úshin Kóksý qant zaýyty qyzylshashylarǵa ár gektaryna 100 myń teńge kóleminde qarjylaı qoldaý kórsetken. Zaýyt búginde jol shyǵyny úshin de tólem jasap otyr. Aýdannyń alys-jaqyndyǵyna qaraı ár tonnasyna 1 myńnan 5 myń teńgege deıin tólem qarastyrylǵan.
Qazir qant qyzylshasyna arnalǵan aýyl sharýashylyǵy tehnıkalaryn sýbsıdıalaý kólemin 25%-ten 50%-ke deıin ósirý týraly bastama qarastyrylýda.