Baıyrǵy juldyzshylardyń ómirlik tájirıbelerinen jınaqtalǵan baıypty boljam, naqty joramal osyndaı.
Maýsym aıynda amal kóp-aq. «Bulbul torǵaı», «Úrkerdiń batýy», «Álákúlik», «Saratan-Zaýza», bulardyń syrtynda «Kókirekshal», «Quralaıdyń salqyny», «Alasapyran» amaldary bar. Jaz basyndaǵy alǵashqy amal – «Bulbul torǵaı».
Jaz torǵaıynyń kelýine baılanysty osylaı atalsa kerek. Burynǵy kezde kóktemniń basyn maýsym aıynan eseptegen. Sebebi, alystan keletin qustar osy mezgilde túgel kelip bolatyn kórinedi. Qazaqta «jyl qusyndaı» degen tamasha sóz tirkesi bar. Álem tanyǵan jazýshymyz Muhtar Áýezov bul tirkesti jıi qoldanǵan. Qazaq ádebıetine jastar lek-legimen kele bastaǵanda «bul ózi jyl qusyndaı jańalyq boldy» dep qýana jazǵan edi.
Mamyrdyń 15-inde Úrker kórinbeı ketedi eken. Endi bir derekte «...Maýsym aıy bastalysymen Úrker múlde kórinbeı ketedi de, 40 kún shilde bastalady» delinedi. Qazaqta «Úrker jerge túspeı, jer qyzbaıdy» degen támsil bar. Úrkerdiń kórinbeýin halyq «Úrkerdiń jerge túsýi» dep te ataıdy.
Osy ýaqytta «Álákúlik» degen sýyq amal keledi. Ol maýsymnyń onynda kirip, on besinde shyǵady. Túıeler bul kezde aǵash japyraǵyn japyra jegende baıqaýsyzda japyraq astyndaǵy «álákúlik» degen qurtty jep qoıady da, jardaı bolyp semirip, juryp-turýy qıyndaıdy, keıde ólip qalady. Sondyqtan tájirıbeli malshylar bul kezde túıelerdi álákúlik qurty qonbaıtyn tómenirek jerge baǵady. Osy amalmen qabattasyp «Saratan-Zaýza» amaly keledi. Qazaqtar osy amaldan qaýiptenip, únemi saqtanyp, qamdanyp otyrǵan.
Jalpy, qazaq sharıǵattan góri tabıǵatqa jaqyn halyq. Erterekte sharýalar «Jetiqaraqshy tómen eńkeıip kelmeı, jaz bolmaıdy» degen. Óıtkeni, Jetiqaraqshyǵa qarap, tún mezgilderin belgileýmen qatar, jyl mezgilderin de aıyratyn bolǵan. Sharýa adamy úshin Úrkerdiń jerge túsýi malǵa qolaıly.
Aspan deneleriniń bildirýine qaraǵanda kúnniń qyzýy aqyryndap arta bastaıdy. Degenmen, jaýyn jaýýyn toqtatpaıtyn túri bar. Kúnde-kúnara álsin-álsin seldetip, nóserletip turady. Taý tóńireginde naızaǵaı oınap, burshaq jaýý qaýpi bar. Basyn aıbarly Alataýdan alǵan ózender men jylǵalardaǵy tasqyn «jarysy» da ázir toqtamasa kerek...
Búgin qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, maýsym aıynyń – 1-i. Aı esebimen de aıdyń –1-i. Qazaqsha (eski eseppen) sanaǵanda jańa aı 13 kúnnen keıin bastalady. Burynnan jazyp kele jatqanymyzdaı, qazekeń árbir aıdyń 14-in aıdyń basy (birinshi kúni) dep eseptegen.
Qalaı bolǵanda da, jaz bastaldy. Aýa raıynyń qubylmaly bolǵanyna qaramastan, kúnniń jylýy kemimesi anyq. Jazdyń aty – jaz ǵoı. Biraq bul jańbyr jaýmaıdy degen sóz emes. Aldaǵy aptada aptap ystyqpen birge nóserli jaýyn, ókpek jel, salqyn samal bolýy ábden múmkin. Naızaǵaı oınap, kún kúrkireýi de ǵajap emes.