Qyzylsha aýrýy alǵash bas kótergende, dárigerler dereý dabyl qaǵyp, úlken-kishini saqtandyrýǵa kóshti. Sonda bir baıqaǵanymyz, kóp ata-ana «bizdiń balamyz kishkentaı kúninde aýyryp ketken, qaıta aýyra qoımaspyz» dep jatty. Sóıtsek, olardyń jelsheshek («vetránka») pen qyzylshany shatastyryp júrgenin bildik. Máseleniń mánisin bilý úshin Almaty qalasyndaǵy №7 qalalyq klınıkalyq aýrýhana emhanasynyń aımaqtyq qyzmetkerleriniń bólim meńgerýshisi Aıgúl Nametqulovany áńgimege tartqan bolatynbyz.
– Iá, jelsheshek pen qyzylshany kóp ata-ana shatastyrady, óıtkeni bir-birine uqsastyqtary bar. Eki jaǵdaıda bórtpe moıyn men bastan bastap, búkil denege taraıdy. Qyzylsha kezinde qyzyl bórtpe teride ǵana emes, aýyz qýysynda da paıda bolady. Al jelsheshek kezinde, negizinen bórtpeler men dene temperatýrasynyń azdap joǵarylaýy ınfeksıanyń alǵashqy sımptomdar bolyp tabylady
Bórtpe – papýla-vezıkýlezdi bolyp keledi, qyshıdy jáne deneniń ár jerinde ornalasady. Bir ereksheligi – shash arasyna da bórtpeler shyǵady.
Alǵashqy kúni daqtyń ortasynda kópirshik (vezıkýla) paıda bolady, ishinde móldir serozdy suıyqtyǵy bar. Eki kúnnen keıin kópirshikter kóbeıedi, qabyrshaq paıda bolady, ol túskennen keıin, tek jyldam ketetin azǵantaı ǵana daq (pıgmentasıa) qalýy múmkin. Bórtpeler jutqynshaq, aýyz qýysy, kómeı, qas, jynys músheleriniń kilegeı qabattarynda da bolýy múmkin.
Al qyzylshanyń jasyryn kezeńi – 8–15 kún. Alǵashqyda jedel respıratorlyq belgiler baıqalady (rınıt, farıngıt, konúktıvıt, fotofobıa, dene qyzýynyń 39°S-qa deıin kóterilýi). Sodan keıin 3-4-shi kúnderi shyryshty qabattarda jáne teride túıinshekti-tańdaqty bórtpeler paıda bolady. Bórtpe joǵarydan tómen qaraı tarala bastaıdy: aldymen bette, mańdaıda, qulaqtyń artynda, sonan soń keýdede, qol jáne aıaqtarynda. Bórtpe paıda bolýdan 1 táýlik buryn uryttyń shyryshty qabatynda maıda (dıametri – 1 mm), qyzyl jıekpen qorshalǵan Belskıı-FılatovKoplık daǵy paıda bolady. Ol qyzylshany dıfferensıalaýshy belgi bolyp tabylady. Aýrý 9 kúnge sozylady, bórtpe eshqandaı iz qaldyrmaı birtindep kete bastaıdy.
Qyzylshaǵa qarsy egý josparly túrde eki ret júrgiziledi: birinshisi balanyń 1 jasynda, al ekinshisi 6 jasta. Qazirgi kúni qyzylshaǵa, qyzamyqqa jáne parotıtke qarsy profılaktıkalyq ımmýndaý júzege asyrylýda.
Jelsheshekpen aýyrǵan jaǵdaıda gıgıenıkalyq kútim jáne dárigerdiń usynymdaryn oryndaý qajet. Al qyzylshanyń emi: naýqasty bórtpe paıda bolǵanǵa deıin 5 kúnge deıin, pnevmonıa bolsa, 10 kúnge deıin ońashaýlaý kerek; naýqaspen qatynasqandardy 21 kúnge oqshaýlaý; qyzbanyń búkil kezeńi men dene qyzýy qalpyna kelgenshe alǵashqy 2 kún tósekte jatyp emdelý qajet, – deıdi Aıgúl Talǵatqyzy.