Keshe osy feısbýktegi dosymyz Saule Turkiya "Qozy Kórpesh - Baıan sulý" jyrynda "araq" sózin kezdestirgenin aıtyp, jyrdyń osyndaı nusqasynyń bar-joǵyn surap, osy taqyrypty biletinderden durys-burysyn anyqtap berýdi ótinip, jazba jarıalady. Búgin Erbolat Aınabekov baýyrymyz Shákárimniń kitabynda da sondaı mysaldardyń órip júrgenin jazyp otyr. Al meniń esime osydan 7-8 jyl burynǵy daý-janjaldyń túse ketkeni. Araq pen temeki "Qambar batyr" jyrynan da tabylyp, feısbýk betinde ájeptáýir áńgime bolǵan-dy. Mynaý - sol kezde jazylǵan shaǵyn replıka edi.
***
Jyrdaǵy qazaq batyryn «bótelkege ashytyp» araq ishetin, soǵysyp bolǵan soń... «shylymyn shegip turatyn» keıipte sıpattaǵan «Mektep» baspasynyń oqýlyǵy túzetilip, qaıta basylatyn bolypty.
Bul másele týraly, oqyrmannyń esinde bolsa, «Buzylǵan batyr» degen taqyryppen biz de maqala jarıalaǵan bolatynbyz («Almaty aqshamy», 1 qazan, 2015 jyl). Onda Ulyqman Asylov, Tóken Jumajanova jáne Ǵanı Beısembaevtardyń avtorlyǵymen «Mektep» baspasynan jaryq kórgen, 9-synyp oqýshylaryna arnalǵan «Qazaq ádebıeti» hrestomatıasynyń 47, 49 jáne 52-betterindegi:
«...Qyz Nazym mindi órmekke
Iisin jupar ańqytyp.
Ǵashyqtyq tústi basyna
Súıegin jaman jasytyp.
Daıarlap qoıdy sharaǵa
Qasyna qymyz tasytyp.
Qaıtqanda Qambar ishsin dep,
Araq pen sharapty
Sandyqqa salyp saqtady
Bótelkege ashytyp...»
nemese:
«...Qan sasytyp qyrady.
Tús aýyp, besin bolǵanda
Artyna moıyn burady.
Qara qasqa atty qańtaryp,
Mańdaıyn súrtip demalyp,
Shylymyn shegip turady...» – degen sıaqty sózderdiń júrgeni synǵa alynǵan edi.
Mundaı masqarany alǵash ańǵaryp, jurtshylyq talqysyna salǵan – feısbýk áleýmettik jelisiniń belsendi qoldanýshysy Almas Jumaǵalı bolatyn. Sodan kópshilik jappaı narazylyq bildirip, «Qambar batyrdyń» el esh kútpegen «jańa nusqasyn» oılap tapqan oqýlyqtyń mektepte qoldanylýyn toqtatýdy talap etken-di. Bilim jáne ǵylym mınıstrligi, «batyrdyń araq iship, shylym shekkeni de tańsyq bolyp pa?» degendeı, eleń etpegen soń, iske depýtattar aralasqan edi.
Aqyry Májilis depýtaty Azat Perýashevtyń atyna Bas prokýratýradan jaýap kelipti. Hatta álgi «Qazaq ádebıeti» hrestomatıasynyń qaıta basylatyny, onyń ishinde «Qambar batyr» jyrynyń áý bastaǵy durys nusqasy bolatyny jóninde aıtylypty.
Sóıtip, batyrymyz budan bylaı «araq ishkenin», «shylym shekkenin» qoıatyn sıaqty. Durys-aq. Ánshi Búrkittiń ózi áıeli Aıshanyń aıtýymen temekini tastapty ǵoı. Qazaq baspasózi men oqyrmandarynyń, áleýmettik jeli qoldanýshylarynyń, jalpy qazaq jurtshylyǵynyń Aısha ǵurly abyroıy bar shyǵar, Qambar da tártibin ońdap, «salaýatty ómir saltyna» kósher. Endi tıisti oryndar áıteýir «resıdıv» bolmaýyn, túzelgen batyrdyń ishý-shegýdi qaıta bastap ketpeýin, ıaǵnı qaıta basylmaq oqýlyqtyń shynynda da oıdaǵydaı durys shyǵýyn qadaǵalaýy kerek-aq...
Sáken SYBANBAI
("Almaty aqshamy", 2 tamyz, 2016 jyl)
* * *
Bul oqýlyq keıin túzetilip, qaıta basyldy ma - habarym joq. Qambardyń "ishýdi qoıǵanyn" qaıteıin, myna jaqta endi Qozy "bastap" ketipti (oǵan Shákárim "qosylǵan" deı me). Jaraıdy, jyr-dastandardyń birneshe nusqasy bolatyny bárimizge de málim. Degenmen solardyń ishinde eń keń taralǵany, negizgi nusqa sanalatyny bar shyǵar? Mektep baǵdarlamasyna da sol nusqanyń engeni jón emes pe? Fólklortanýshy mamandardan ádil tóreligin kútemiz...
