Jasóspirimderdi onlaın arbaý: qaýipsizdikti aqparattan bastaǵan jón
«Sálem! Seniń jalǵyzsyrap júrgeniń kórinip tur…»
Osyndaı qarapaıym habarlamamen bastalyp, qaıǵyly aıaqtalatyn oqıǵalar búgingi kúnniń shyndyǵyna aınalyp otyr, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Sıfrlyq tehnologıalar ómirimizdiń ajyramas bóligine aınaldy. Al jasóspirimder úshin onlaın keńistik — tek aqparat alatyn emes, dostar taýyp, syr bólisetin orta. Biraq bul ortada qaýipsizdik deńgeıi biz oılaǵannan áldeqaıda tómen. Sebebi dál osy jerde — messendjerler men áleýmettik jelilerde — onlaın arbaýshylar paıda bolady.
Onlaın arbaýshylar kimder?
Onlaın arbaýshylar — bul jasóspirimderge eliktirgish, jyly sózdermen jaqyndap, senimine kiretin jáne keıin olardy zıandy áreketterge tartatyn adamdar. Olar:
• Qysym jasamaıdy, kerisinshe qoldaıdy;
• Jaǵymdy sózdermen senim uıalatady;
• Qıyndyqty bólisetin dos beınesin somdaıdy.
Jasóspirimniń psıhologıalyq álsizdigin paıdalana otyryp, olar óz maqsattaryna jetýge tyrysady — meıli ol radıkaldy uıymǵa tartý bolsyn, meıli jeke múddege qyzmet etý bolsyn.
Qalaı arbaıdy?
Onlaın arbaý naqty senarılerge súıenip júrgiziledi. Qarapaıym tilmen aıtqanda — bul da bir marketıń. Biraq onyń sońǵy nátıjesi – klıent emes, qurban.
1. Baılanys ornatý
Bári ádettegi «Sálem» degen habarlamadan bastalady. Bul habarlama jalǵyzdyqty sezinip júrgen jasóspirimge baǵyttalǵan. Arbaýshy ony tyńdaıdy, túsinetinin kórsetedi.
2. Senimge kirý
Kún saıynǵy áńgimeler arqyly ol jasóspirimniń ishki kúızelisin anyqtap, jaqyn dos beınesin jasaıdy.
3. Oqshaýlaý
«Eshkim túsinbeıdi, tek men ǵana seni túsinemin», «Bul týraly eshkimge aıtpa» sekildi sózder arqyly jasóspirimdi aınalasyndaǵy ortadan alystatady.
4. Yqpal etý
Osydan keıin destrýktıvti ıdeıalar, radıkaldy kózqarastar, tipti ózine zıan keltirýdi nasıhattaıtyn áreketterge ıtermeleý bastalady.
Qaýipti kimder paıdalanady?
Qazirgi tańda destrýktıvti dinı aǵymdar, qaýipti qozǵalystar, tipti keıbir alaıaqtyq toptar da osyndaı tásilderdi qoldanady. Olardyń óz marketıń quraldary, «satý shuńqyrlary» bar. Biraq olar adamnyń senimin satady, al taýar ornyna – búlingen taǵdyr.
Ne isteý kerek?
Onlaın arbaýdan qorǵanýdyń eń tıimdi joly — aqparattandyrý men ashyq dıalog. Árbir ata-ana men pedagog kelesi nárseni este ustaýy kerek:
• Jasóspirimniń emosıonaldyq jaǵdaıyna mán berý;
• Internette kimmen sóılesip júrgenin bilýge tyrysý;
• Qaýip týraly ashyq ári senimdi túrde aıtý;
• Jeke shekarany túsindirý jáne ony saqtaý joldaryn úıretý.
Eń bastysy — bala ózin jalǵyz sezinbeýi kerek.
Onlaın keńistik — múmkindikter álemi ǵana emes, sonymen qatar qaýipter de kóp. Ásirese jasóspirimder úshin.
Sondyqtan ár «Sálem» sóziniń artynda ne jatqanyn túsindirý — búgingi ata-ananyń basty mindetteriniń biri.
Sen jalǵyz emessiń. Sen mańyzdysyń.
Bul — tek sóz emes, shyndyq. Osyny jasóspirim erte túsinse, kóptegen qaıǵyly oqıǵalardyń aldyn alýǵa bolady.