QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Serik Jumanǵarın, Qazaqstan ákimdikteriniń ókilderi men mal ósirýshiler Aýstralıaǵa sapary barysynda elimizdegi iri aýyl sharýashylyǵy ónimderin óndirýshilerdiń biri – «Eders» kompanıasynyń basshylyǵymen kezdesti.
Kompanıa aýstralıalyq fermerlerge qyzmet kórsetýdiń keń spektrin usynady – agronomıalyq konsaltıń, mal sharýashylyǵy boıynsha keńes berý, kómirtegi sharýashylyǵy, aýyl sharýashylyǵyndaǵy sıfrlyq tehnologıalar, genomıka, mal, astyq jáne jún satyp alý jáne satý jónindegi agenttik qyzmetter, saqtandyrý, aýyldyq jyljymaıtyn múlik týraly qoldaý kórsetedi.
Elders jyl saıyn shamamen 1,3 – 1,7 mln iri qara mal satady, bul Aýstralıadaǵy satylymnyń jalpy aınalymynyń shamamen 12%-yn quraıdy. Sondaı-aq jylyna 10 mln qoı satylyp, bul naryqtyń shamamen 20%-yn qurap otyr. Elders ókilderi atap ótkendeı, búgingi tańda iri qara baǵasy: tiri maldyń salmaǵy 1 kg úshin 1,5-2 aýstralıalyq dollar, soıylǵannan keıingi tutas etiniń kılogramy 3-4 dollar. Aýstralıada olardyń agentteri ornalasqan 400-den astam Elders keńseleri men ferma dúkenderi bar. Fermerge mal satý týraly Elders ókildigine qońyraý shalý jetkilikti, al agentter kólikti, satyp alýshyny ózderi tabady, transfert uıymdastyrady, tólem men qujattardy rásimdeýge kepildik beredi. Atalǵan qyzmet úshin kólik shyǵyndaryn esepke almaǵanda orta eseppen iri qara mal baǵasynan 3-3,5%, qoı úshin – shamamen 4% alynady.
Qyzyl et pen dándi daqyldar – Aýstralıadaǵy aýyl sharýashylyǵynyń eń tıimdi baǵyttary. Jyl saıyn dándi daqyldar satý shamamen $13 mlrd-qa baǵalanady. Aýstralıada 22 myńǵa jýyq kompanıa ósimdik sharýashylyǵymen aınalysady, egis alqaby – shamamen 20 mln gektar, negizinen bıdaı, arpa, raps, suly, jasymyq, burshaq ósiriledi. Astyq ónimderiniń 65%-y eksportqa shyǵarylady. 2023 jyly bıdaı jınaý shamamen 25 mln tonnany, arpa – 10 mln tonnany qurady.
Aýstralıanyń eksporttyq naryǵy óte úlken jáne ishki naryqty jaqsy qamtamasyz etedi, deıdi Elders. Ortasha alǵanda, elimizde 1 adamǵa 1 tonna astyq ósiriledi. Qazaqstan – aýstralıalyqtardyń pikirinshe, álemdegi bıdaı ónimdiligi joǵary elderdiń biri. Kompanıanyń qazaqstandyq seriktestermen fermalardy nólden bastap qurý boıynsha tájirıbesi bar.
«Qazaqstanda qyzyl et ındýstrıasyn jańartý baǵdarlamasy júrip jatqan kezde biz “Soltústik Agro” kompanıasymen jumys istedik. Qarabalyqta (Qostanaı oblysy) eki kompanıa iske qosyldy: “Soltústik-Agro” jáne “Terra”. Soltústik Agroǵa biz Kanada, AQSH jáne Aýstralıadan 4,5 myńǵa jýyq Angýs sıyrlaryn ákeldik. Sondaı-aq 6 myń gektarǵa jýyq sharýa qojalyǵyna egis alqaptary uıymdastyrylyp, jazda mal ósirýge arnalyp qorshaldy. Qysta mal sharýashylyǵyn qamtamasyz etetin óndiristik bordaqylaý alańy jáne barlyq qajetti ınfraqurylym salyndy. Barlyǵy nólden bastap jasaldy. Jaqsy bordaqylaýdyń arqasynda qysta mal qatyp qalmady. Biz maldy durys azyqtandyramyz – bul bizdiń ádisimiz. Aýstralıada ystyq temperatýramen baılanysty máseleler kóp, al Qazaqstanda – temperatýra kúrt ózgeredi. Meniń oıymsha, sizderdiń elderińizde bári sizder qalaǵandaı bolýy múmkin. Sizderde jer, ınvestısıalaý múmkindigi bar, sizder ortalyqta ornalasqansyzdar, kóptegen elderdi tamaqtandyrýǵa bolady. Eń bastysy – saýdany jolǵa qoıý», — dep atap ótti Elders keńesshisi jáne agromenedjer Brús Krık.
«Qostanaı oblysynda bizde 20 myń bas iri qara mal bordaqylaý alańy bar. Biz 12 jyl buryn Aýstralıada boldyq, tájirıbe jınadyq, óıtkeni mundaı qarqyn Qazaqstanda joq edi. Al búginde bizdiń bordaqylaý alańymyz elimizdegi eń iri alań bolyp otyr. Odan ári ósý perspektıvalary bar, sondyqtan biz Aýstralıaǵa jańa tájirıbe qabyldaýǵa taǵy da keldik, óıtkeni bul álemdegi eń iri sıyr etin eksporttaýshylardyń biri. Qolda bar bordaqylaý alańdarynyń tıimdiligin arttyrýdy josparlap otyrmyz. Mysaly, qýattylyǵy 20 myń bas Terra ótken jyly 27 myń bas aınalym jasady. Bizdiń BQO-daǵy 5 myń basqa arnalǵan bordaqylaý alańymyz 7 myń basty qabyldady. Kórip otyrǵanymyzdaı, bul shek emes, eń az ınvestısıamen aınalymdy kem degende 2 ese arttyrýǵa bolady», — dedi «Terra» kompanıalar tobynyń seriktesi Qaıyrjan Naýryzǵalıev.
