«Ómirdiń basy – bala, ortasy – adam,
Qartaıyp shal bolǵan soń ketti shamań.
Maqtap júrgen ómiriń osy bolsa,
Úsh-aq aýyz óleńmen boldy támam, – deıdi Shákerim.
Aıtsa-aıtqandaı, ómirdiń ótkinshi ekeni daýsyz. Turlaýsyz dúnıe. Bes kúndik jalǵan. Búgin janyńda júrgen adamnan erteń máńgige kóz jazyp qalýyń ǵajap emes. Biraq biz ony oılamaımyz. Aıtysamyz, tartysamyz, renjımiz, renjitemiz. Cóıtip júrip ólsheýli ǵumyrdyń sońǵy saǵaty soǵar sátke kelip jetkenimizdi bilmeı de qalamyz.
Bul ómirdegi eń názik ári eń kúrdeli nárse, ol – jaqyn adamdaryńmen qarym-qatynas. Syrtta árkim aqyldy, mádenıetti, sypaıy bola alýy múmkin. Óıtkeni ol – basqa orta, bóten adamdar. Al ózgelermen qarym-qatynasta ózin tek jaqsy jaǵynan kórsetip, ózi týraly tek jaqsy pikir qalyptastyratyn adam otbasynda da sondaı bolýy ekitalaı. Jaqyndarynyń janynda ózin erkin ustaıtyndyǵynan ba, áıteýir adamnyń shynaıy bolmysy, minez-qulqy kóp jaǵdaıda otbasynda, týǵan-týys arasynda kórinedi. «Jaqynyńdy jattaı syıla, Jat janynan túńilsin» degen ósıetti babalarymyz sodan da aıtqan ba dersiń. Sebebi, jeme-jemge kelgende basyńa qandaı is tússe de, qandaı jaǵdaıǵa tap bolsań da qasyńnan tabylatyn báribir sol jaqyndaryń ǵoı.
«Eshkimmen qatty sózge baryspaı, syılasyp júrgenge ne jetsin! Biraq keıde jaqyn adamyńa qatty aıtsań ol ony jek kórgendigińnen nemese renjiteıin degenińnen emes. Keıbir isine kóńiliń tolmaıdy, qarnyń ashady. Jaqsy bolsa eken deısiń. Al kemshiligin kórseń de kórmegensip: «sen jaqsy», «men jaqsy» dep júre berseń janashyrlyǵyń qaısy?!» – deıdi Jámıla atty kelinshek. Ony qazirgi jastar ýaqyttyń qadirin bilmeıtini, jeńil oılaıtyny qapalandyrady. Aıtýynsha, jasy 25-ke kelip qalǵan qyzy óz jasyna laıyq tirlik isteýdi, bolashaǵyn oılaýdy qoıǵan. Joǵary oqý ornyn bitirgenimen, mamandyǵy boıynsha jumys qrarastyrýdy qalamaǵan. Saýda oryndarynyń birinde satýshy bolyp isteıtin kórinedi.
«Mektepti úzdik bitirdi. Ýnıversıtette de jaqsy oqydy. Tanıtyn-biletinderdiń barlyǵy: «Qyzyńyz qandaı kishipeıil, ylǵı kúlip turady, qabaǵy ashyq» dep maqtaıdy. Úıde de sondaı bolsa, qanekı! Boıjetken saıyn túrli qylyq shyǵaratyn boldy. Ásirese sońǵy kezderi jumysqa ýaqytyly baryp kelse, aı saıyn az-maz jalaqysyn alsa boldy, basqa eshteńege bas qatyrmaıdy. Bos ýaqytynyń kóbin uıqymen ótkizedi nemese qurbylarymen kınoǵa barady, kafeden shyqpaıdy. Odan qalsa kúndiz-túni ózin-ózi sýretke, vıdeoǵa túsirip, statýsqa salýǵa, áleýmettik jelidegi jeke paraqshalaryna júkteýge qumar. Sondaǵysy – kóbine jartylaı jalańash sýretter. Sosyn qalaı renjimeısiń? «Osyndaı fotony ne maqsatpen túsiresiń? Jalańashtansam – keremet sulý bolyp kórinemin dep oılaısyń ba?» desem, «Másele – maqsatta emes, ózime solaı unaıdy. Adam eń birinshi ózin jaqsy kórýi kerek» deıdi. Adamnyń ózin jaqsy kórýi qaıta-qaıta aınaǵa qarap nemese ózin-ózi sýretke túsirýmen ólshenbeıtinin, ol ár nársege bir qyzyǵatyn, mektep jasyndaǵy kishkentaı qyzdarǵa jarasatyn qylyq ekenin aıtyp túsindire almadym. «Men ne istesem de unatpaısyz. Qoldaýdyń ornyna, ylǵı tyıym salyp, shekteı beresiz» dep renjıdi. Keıingi kezde tipti úıden qashyp, qurbylaryna ketip qalatyndy shyǵardy», – dep qynjylady anasy.
Mundaıda kesip-piship birdeńe deı qoıý qıyn. Árkim ózinikin jón sanaıdy. Qyzdyń oıynsha, ol «áli jas. Jas kezde bárin kórý kerek jáne ne istese de, ol – onyń óz ómiri, óz qalaýy. Jeke keńistigine qol suǵýǵa, árkim óz túsiniginshe júrgizip-turǵyzýǵa, synap-mineýge tıis emes». Anasyna salsań: «adamnyń ózin ózi jaqsy kórýi degen, eń birinshi, óz-ózine jany ashýy. Al ózine jany ashysa, adam eń áýeli jalqaýlyq, daraqylyq, syn aıtqan adamdy jaý tutý sıaqty jaman ádetterden arylýy kerek. Jas kezińde paıdasyz nársege ketirgen ár saǵat, ár mınýtqa keıin ókinbes úshin ýaqyttyń qadirin bilý, qataryńnan qalmaýǵa tyrysý, ómirińe qajetti, paıdaly ilim, bilim, kásip meńgerýge tyrysý mańyzdy».
Qalaı bolǵanda da, búkil esil-derti áleýmettik jelige aýǵan, ómir týraly túsinigi taıaz, bolashaǵyn tereń baǵamdaı bermeıtin jastardyń mundaı qamsyz, qapersiz qalpy aǵa býynnyń kóńiline qonbaıtyny beker emes. Aıtsa – kórgeni, kókeıge túıgeni kóp bolǵan soń aıtady. Ata-ana alańdasa – úmit kútken kóziniń nury – perzenti oınaqtap júrip ot baspasa, opyq jemese dep alańdaıdy. Jalpy, soqqan jeldeı, aqqan seldeı jalt etip óte shyǵatyn jalǵan dúnıede adamdardyń bir-birin túsingenine, jaqynynyń janashyrlyqpen aıtqan sóziniń parqyna jete bilgenine ne jetsin!..