Aýmaly-tókpeli tarıhı kezeńde qazaqtyń qanshalaǵan qundy jádigeri shetel asqan jurtymen birge sergeldeńge túskeni bizge beımálim. Bul kúnde rýhanıat jarshylarynyń eńbegi arqyly sol muralar qaıta oralyp, týǵan jurtymen qaýyshyp jatqany qýantady. Ótken aptada Almatydaǵy «Ahmet úıinde» – A.Baıtursynuly murajaı-úıinde ótken husnıhat kórmesinde sondaı jádigerlerdiń birqatary kórermenniń kózaıymyna aınaldy.
Kórmeniń arqaýy bolǵan Qytaıdaǵy qandasymyz, mura jınaýshy Saǵathan Qamzaulynyń elge jetkizgen jádigerleri boldy. Aıtýynsha, keıbir husnıhat úlgileri ǵasyrdan astam ýaqyt saqtalyp kelgen. Onyń jeke qorynda áli de jaryqqa shyqpaǵan júzdegen muranyń bar ekenin aıtady. Munyń bári – qazaq tarıhynyń bir bólshegi, ulttyń joǵalýǵa shaq qalǵan asyl murasy ekenin kórmege qatysýshylar tereń sezingendeı boldy.
Atalmysh kórme qazaq rýhanıatyndaǵy aıtýly oqıǵalardyń biri – «Qazaq» gazetiniń 112 jyldyǵymen tuspa-tus keldi.
· Taqyrypqa oraı:
Ádilet AHMETULY, Ahmet Baıtursynuly mýzeı-úıiniń ǵylymı qyzmetkeri, alashtanýshy:
«Ahmet Baıtursynuly jasaǵan álipbıdi jalpy jurt «tóte jazý» dep biledi. 1912 jyly Ahmet Baıtursynuly osy jazýdy ulttyq álipbı retinde qalyptastyryp, qazaq rýhanıatyna úlken jańalyq ákeldi. Oǵan deıin qazaq halqy «shaǵataı» jazýyn qoldanǵan bolatyn. Tóte jazý 1930 jylǵa deıin qoldanysta bolyp, keıin Keńes úkimetiniń yqpalymen latyn, odan keıin kırıllısaǵa kóshirildi. Sonyń nátıjesinde Qazaqstanda bul jazý birtindep umytyldy. Alaıda, Qytaıǵa qonys aýdarǵan qazaqtar óz jazý dástúrin saqtap, ony odan ári damytty. Tóte jazýdy meńgerý – bir bólek, al ony kórkemdep jazý – naǵyz óner. Bul ónerdi «husnıhat» dep ataıdy, al ǵylymda «kallıgrafıa» deıdi.
Kallıgrafıa – adamzat mádenıetiniń ortaq murasy. Bul óner Eýropanyń rım, grek, latyn jazýlarynda, Qytaıdyń dástúrli ıeroglıfterinde, ásirese, arab mádenıetinde erekshe damyǵan. Arabtar kallıgrafıany qasıetti Qurandy kórkemdeý, meshitterdi bezendirý úshin qoldansa, qazaqtar tóte jazýmen jazylǵan shyǵarmalardy osyndaı joǵary kórkemdik deńgeıge kótere bildi. Qytaıdaǵy qazaqtar bul hatkerlik ónerdi joǵaltpaı, damytyp keldi. Sol aımaqtaǵy bilim berý júıesinde «Kórkem jazý» sabaǵy engizilip, myqty jazýshylar qalyptasty. Osylaısha qazaqtyń tóte jazýy Qytaı qazaqtarynyń arasynda ǵana emes, búkil túrki áleminiń qundy murasyna aınaldy. Búgingi kórme – Qytaıda jasalǵan osyndaı kórkem týyndylardyń Qazaqstanǵa oralǵanynyń bir dáleli.