Búginde dinı bilim alýǵa den qoıyp, dinı salada qyzmet etkisi keletin jastar qatary artyp kele jatqany málim. Sol jastardyń durys dinı bilim alýyna jaǵdaı jasaý – negizgi jaıttyń biri.
Osyndaı maqsatta qurylǵan «Ábý-Hanıfa» medrese-kolledjiniń irgetasy 2009 jyly qalandy. Bilim ordasynyń negizgi maqsaty – ınovasıalyq jetistikterdi tıimdi qoldana otyryp ıslamtaný salasy boıynsha bilikti maman daıyndaý, qoǵamnyń ǵylymı jáne rýhanı dinı áleýetin arttyrýǵa úles qosý.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Úkimet múshelerimen ótken basqosýda: «Halqymyzdyń dúnıetanymyna saı dástúrli Islamdy dáripteý asa mańyzdy. Onyń ǵylymı-teorıalyq negizin damytý qajet. Óskeleń urpaqtyń rýhanı tárbıesin nazardan tys qaldyrýǵa bolmaıdy. Shyn máninde, bul – óte mańyzdy másele. Ony betimen jibersek, ulttyq salt-sanamyzdan aıyrylyp qalýymyz múmkin» degen bolatyn.
«Ábý-Hanıfa» medrese-kolledjinde ıslamtaný mamandyǵy oqytylady. 11 synypty bitirgen oqýshylar suhbat-suraq negizinde qabyldanady. Ustazdar sol arqyly olardyń kásibı biliktiligin, dinı salaǵa degen ynta-yqylasyn, ómirlik ustanymyn anyqtaıdy. Din mamanyna óte úlken jaýapkershilik júkteletindikten talapkerlerdiń sózi men minez-qulqy, ádebi men adamgershiligi de synǵa túsedi. Birneshe ustazdyń synynan ótken oqýshy ǵana oqýǵa qabyldanady.
Medreseden osy ýaqytqa deıin 355 shákirt túlep ushty. Olar bilimin ary qaraı Túrkıanyń «Hasekı» akademıasynda, Astanadaǵy Hýsamýddın as-Syǵanaqı ıslam ınstıtýtynda, Almatydaǵy Nur-Múbárak ıslam ýnıversıtetinde jetildirip, meshitterde, ǵylymı-zertteý ortalyqtarynda, oqý oryndarynda qyzmet etýde. Tipti keıbir shákirtter ǵylym jolyna túsip, ónimdi eńbek etip júr.
Ekstremızm, jat aǵymdar, terorızm sıaqty keleńsiz qubylystarmen kúreste dinı bilimniń mańyzy zor. Prezıdentimiz Ulttyq quryltaı otyrysynda: «Biz babalarymyzdyń san myńjyldyq dinı ilimi men rýhanı baǵdaryna arqa súıeýimiz kerek. Elimizdiń rýhanı derbestigin saqtap, ony nyǵaıta túsemiz desek, túrki halyqtarynyń kópshiliginiń, sonyń ishinde qazaqtardyń dástúrli dini – sýnnıttik baǵyttaǵy hanafı mázhabyna den qoıýymyz qajet. Dúnıege aqyl-parasatpen qaraý jáne erkin oılaý sekildi hanafızmge tán qasıetter ıslam órkenıetiniń qaıta órleýine jol ashty» dep atap ótti.
Qazir, ókinishke qaraı, jastarymyzdyń rýhanı sanasyn basqa arnaǵa burýǵa ıdeologıalyq turǵydan talas júrip jatyr. Osy rette barshamyz birigip, óskeleń urpaqty baı rýhanı muramyzdyń negizderi aıasynda tárbıeleý jolynda bir-birimizge kómekshi bolýymyz kerek. Durys dinı bilim alǵan adam eshqashan Otanyna ozbyrlyq jasamaıdy. Kerisinshe, ǵulamalar aıtqandaı, «Otandy súıý – ımannan» degen sózdi ómirlik ustanymyna aınaldyrady.
Ortalyq Azıadaǵy túrki halyqtary ıslam dinin qabyldaý arqyly álemdik órkenıet pen ǵylymǵa mol úles qosty. Sonyń arqasynda qazaq dalasyna ıslam órkenıeti keldi. Uly dala tórinde medreseler men ǵylym oshaqtary boı kóterip, ǵylym, bilim jańǵyrdy. Islam qaı jerge jetse, sol jerdi gúldendirdi.
Qazaq halqy Islamdy qabyldap qana qoımaı, Islam órkenıetiniń damýyna úlken úles qosty. Qazaq topyraǵynan shyqqan farabıler, ısfıdjabıler, syǵanaqılar ıslam ǵylymy men bilimin álemdik deńgeıge kóterdi. Babalarymyz salǵan sara joldy jalǵastyryp, jańǵyrta túsý – búgingi urpaqtyń, ıaǵnı siz ben bizdiń asyl muratymyz bolýǵa tıis dep sanaımyn.
Ókinishke qaraı, keıingi kezderi din men bilim-ǵylymdy bir-birine qarsy qoıatyn jaǵdaılarǵa kýá bolyp júrmiz. Alaıda dindi ǵylymǵa qaıshy dep túsiný – qate pikir. Din – ǵylymdy quldyratýshy emes, kerisinshe bıiktetýshi. Sebebi Qurannyń maqsaty – ǵylym.
Quran musylmandardy bilimge umtylýǵa, oılanýǵa, zerdeleýge shaqyrady. Adam qanshalyqty Qudaıdy tanýǵa umtylǵan saıyn, sonshalyqty onyń jaratylystarynyń syryn bile túsedi. Ardaqty Paıǵambarymyz da: «Bilim alý – musylman áıelge de, erge de paryz», – deý arqyly saýatty bolý, bilim úırenýdiń musylman úshin úlken mindet ekenin úmbetine ósıet etti. Bizdiń babalarymyz da «Myń malyń bolǵansha, bir balań ǵalym bolsyn» degen ósıet qaldyrǵan. Alash qaıratkeri Mirjaqyp Dýlatuly: «Áýeli úırenetin bir ǵylymyń, ózińniń musylmansha din ǵylymyń», – degen bolatyn. Demek ǵylym úırený – musylmannyń muraty.
Tarıhymyzdy qarap otyrsaq, qazaqty kezinde rýǵa da, júzge de, jerge de bólip, bılep-tósteýge tyrysqan. Endi dinge bólýge tyrysyp baǵýda. Abaı aıtqandaı, «Birińdi, qazaq, biriń dos, kórmeseń istiń bári bos». Qarap otyrsaq, rasymen de, osy bir óleń jolynda durys ómir súrýdiń, tirshilikte tabysqa toly bolýdyń formýlasy jatqandaı. Meıirimdilik pen keshirimdilik – barsha adamǵa ortaq qasıet. Jer betinde osyndaı adamgershilik qundylyqtardyń saltanat qurýyn qalaǵan adam eń áýeli izgilikti ózinen bastaýy lázim. Endeshe, aınalamyzǵa meıirim kózimen qaraıyq.