Makmaster ýnıversıteti júrgizgen zertteý alty ónimge baı dıeta júrek jumysyn jaqsartyp, júrek-qan tamyr aýrýlarynyń týyndaý qaýpin tómendetetinin anyqtady. Zertteý Eýropa kardıologtar qaýymdastyǵynyń «European Heart Journal» jýrnalynda jarıalandy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń baǵalaýy boıynsha, 2019 jyly 18 mıllıon adamnyń ólimine júrek-qan tamyr aýrýlary sebep bolǵan. Bul – álemdegi ólim jaǵdaıynyń 32%-y. Onyń 85%-i júrek ustamasy men ınsýlt saldarynan bolǵan.
Mundaı dertke ákeletin negizgi sebepter – shylym shegý, ishimdik, durys tamaqtanbaý, holesterın mólsheriniń kóp bolýy, artyq salmaq pen fızıkalyq belsendiliktiń azdyǵy. Zertteýshiler álemniń 80 elinen 245 000 adamdy zerttedi. Rasıonynda jemis-jıjek, kókónis, burshaq ónimderi, jańǵaq, balyq pen qaımaǵy alynbaǵan sút kóp adamdarda júrek-qan tamyr aýrýlary týyndaý jáne ólim qaýpi bul ónimderge jetkilikti dárejede kóńil bólmegen adamdarǵa qaraǵanda tómen ekeni anyqtaldy.
Zertteý avtorlary PURE jahandyq zertteý nátıjelerin taldady. Bul zertteýdiń basqalardan aıyrmashylyǵy – tabysy joǵary, ortasha jáne tómen elderdiń nátıjeleri qosyldy. Taldaýda mynadaı faktorlar eskerildi: jasy, jynysy, beldiń myqynǵa qatynasy, bilim deńgeıi, tabysy, qala nemese aýyldy jerde turatyny, fızıkalyq belsendiligi, temeki shegý-shekpeýi, dıabet, statınder nemese joǵary arterıalyq qysymǵa qarsy ishetin dáriler.
9 jyl ishinde 15 707 ólim men 40 764 júrek-qan tamyr aýrýy tirkeldi. Durys tamaqtanǵan adamdar arasynda ólim qaýpi 30%-ǵa, JQA týyndaý qaýpi 18%-ke, mıokard ınfarktisi – 14%, ınsýlt 19%-ǵa azaıǵany anyqtaldy. Osylaısha, ǵalymdar tamaqtaný rasıonyna kúnine 2-3 porsıa jemis, 2-3 porsıa kógónis, aptasyna 3-4 porsıa burshaq ónimderi, 7 porsıa jańǵaq, 2-3 porsıa balyq jáne 14 porsıa qaımaǵy alynbaǵan sút ónimderin qosýdy usynady.