Italıa ǵalymdary koronavırýsqa qarsy kúreste Jerorta teńizi dıetasyn usyndy
Jerorta teńiziniń qaǵıdalaryna negizdelgen durys tamaqtaný koronavırýstyń taralýynyń aldyn alýdyń jáne COVID-19-dan keıin bolatyn aýyr jaǵdaılardy azaıtýǵa arnalǵan jańa startegıa bolýy múmkin. Maqala Medicina jýrnalynda jarıalandy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz RIA-Novostıge silteme berip.
Kóptegen zertteýlerdiń nátıjeleri Jerorta teńizi dıetasy qabynýǵa qarsy jáne ımmýnomodýlásıalyq qasıetteri arqasynda kóptegen aýyr sozylmaly aýrýlardyń damý qaýpin azaıtýǵa kómektesedi. Katandzarodaǵy Magna Græcia ýnıversıtetiniń jáne Mılandaǵy eýropalyq onkologıa ınstıtýtynyń ǵalymdary onyń koronavırýstyq ınfeksıaǵa qarsy qorǵanys áseri bar-joǵyn tekserýge sheshim qabyldady.
Eýropalyq zertteýlerdiń málimetterin óńdegennen keıin avtorlar COVID-19-men baılanysty ólim jáne 23 elde Jerorta teńizi dıetasyn saqtaý aıtarlyqtaı teris korrelásıaǵa ıe ekenin anyqtady.
Jerorta teńizi dıetasy - bul Ońtústik Eýropa aımaǵynyń dástúrli taǵamdary men sýsyndaryna negizdelgen tamaqtaný túri. Oǵan tazartylmaǵan astyq tuqymdastar, jemis-jıdek, kókónis, burshaq jáne záıtún maıy, ortasha tutyný sút ónimderin jáne sharap jáne tómen tutyný et tán joǵary tutyný tán.
COVID-19 óliminiń jıi kezdesetin sebepteriniń biri — sıtokındik qarsylyq nemese deneniń shamadan tys qabynýǵa qarsy reaksıasy. Buǵan deıin mundaı tamaqtaný isik nekrozynyń faktory-alfa (TNF-alfa), ınterleıkın-6 (IL-6) jáne S-reaktıvti aqýyz sıaqty qabynýǵa qarsy sıtokınderdiń paıda bolýyn basý arqyly qabynýdy jáne totyǵý stressin azaıtýǵa kómektesetini dáleldengen.
Avtorlar eshqandaı tamaq ónimderi COVID-19-ny boldyrmaýǵa nemese emdeýge qabiletti bolmasa da, Jerorta teńizi dıetasynda koronavırýsqa sezimtaldyqty tómendetetin nemese aýrýdyń aýyrlyǵyn tómendetetin kóptegen taǵamdar men qorektik zattar bar ekenin aıtady.
Jerorta teńizi dıetasynyń paıdaly áseri, ǵalymdardyń pikirinshe, quramynda kóp mólsherde talshyq, polıqanyqpaǵan maı qyshqyldary, mıneraldar, dárýmender, polıfenoldar men antıoksıdanttar bar paıdaly taǵamdardyń kóptigimen baılanysty. Sonymen qatar, onyń quramynda krahmal, tazartylǵan qant jáne trans maı qyshqyldary kóp maıly taǵamdar az.
Jerorta teńizi dıetasyna kiretin jemister, dándi daqyldar, kókónister men balyqtar aǵzadaǵy qabynýdy azaıtady, al óńdelgen qyzyl et, irimshik jáne sút ónimderi sıaqty qanyqqan maı mólsheri joǵary taǵamdar qabynýdy kúsheıtedi.
«Tótenshe jaǵdaıda, jalpy halyq arasynda SARS-CoV-2 vırýsyna sezimtaldyqty tómendetý basym mindet bolyp tabylady, kez-kelgen nusqaýlardy oryndaý óte mańyzdy. – dep jazady maqala avtorlary. «burshaq, jemister, kókónister men záıtún maıynan turatyn ónimderden kúndelikti dıetany ońaı saqtaýǵa bolady».
Tabıǵı ónimderge negizdelgen dıeta, temeki shegýden bas tartý jáne turaqty fızıkalyq belsendilikpen birge SARS-CoV-2-ge sezimtaldyqty aıtarlyqtaı tómendetýi múmkin deıdi ǵalymdar.