Mamandar ókpe obyryna qarsy ortaq kúresýge shaqyrady
Tamyz aıynda álem boıynsha Ókpe obyryna qarsy kúres kúni atap ótiledi. Almatyda da 17 tamyz kúni ótken baspasóz-konferensıasy osy ataýly kúnge oraı uıymdastyrylǵan edi. «Erkin tynys al», mine bul atalǵan sharanyń taqyryby ári kótergen urany boldy.
Qaterli isik – qazirgi medısına tap bolyp otyrǵan eń úlken máseleniń biri. Sonyń ishinde ókpe obyry ózge túrlerine qaraǵanda eń kóp taralǵan ári ólim deńgeıi joǵary túri sanalady. Ókpe qaterli isigi Qazaqstanda eń kóp kezdesetin onkologıalyq keselderdiń 10 paıyzyn ıeleıdi. Iaǵnı, sút bezi obyrynan (13,2%) keıin ekinshi orynda turady. Biraq, ólim qateri jaǵynan birinshi orynda turǵan onkologıalyq kesel sanalady. Elimńde jyl saıyn 3500-ge jýyq adam osy qaterli syrqatqa shaldyǵady. Bul syrqat ár kúni 6-7 qazaqstandyqtyń ómirin qıady. Al, álemde ár sekýnt saıyn bir adam osy aýrýdan kóz jumady.
17 tamyz kúngi arnaıy baspasóz-konferensıasynda uıymdastyrýshylar sharany Shymbulaq kýrortynda ótkizdi. Teńiz deńgeıinen 2500 metrge jýyq bıiktikte ótken shara BAQ ókilderi úshin tynys alý júıesiniń adam densaýlyǵyna qanshalyq mańyzdy ekenin uǵynýǵa kómektesti.
Sharada Qazaq Onkologıa jáne radıologıa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń sala boıynsha mamandary Rabıǵa Qadyrbaeva, Esenǵalıqyzy, Qaldygúl Smaǵulova jáne «AstraZeneka Iý-Keı Lımıted» JAK Qazaqstandaǵy ókildiginiń dırektory Marıa Shıpýleva qatarly mamandar sıpkerler retinde qatysty. Olar BAQ ókilderimen ókpe obyrynyń álemdegi jáne elemizdegi deńgeıin, tynys alý júıesiniń aqaýsyzdyǵy salaýatty ómir súrýde qanshalyqty mańyzdy ekenin talqylady.
Baspasóz-konferensıasynda mamandar usynǵan derekterge qaraǵanda, ókpe obyrynyń eki negizgi sebebiniń biri – shylym shegý. Shylymǵa azyraq táýeldi degen adamdarda da bul qaterli syrqatqa shaldyǵý múmkindigi joǵary bolyp keletini de aıtyldy. Sondaı-aq, mamandar ókpe qaterli isiginiń denedegi damýy jeke genetıkalyq sıpatqa da qatysty bolatynyn aıtady.
Medısına salasy úshin bul qaýipti aýrýmen kúresýdegi eń úlken qıynshylyq ne? Ádette medısına mamandary bul aýrýdy 4 kezeńge bóledi. Sońǵy eki kezeńinde naýqasty emdep jazý qıynǵa soǵady. Sıpıkerlerdiń aıtýynsha, aýrýdyń alǵashqy kezeńi kóp jaǵdaıda sımptomsyz bolyp keledi, mine bul aýrýdy anyqtaý men oǵan qarsy kúresýdegi basty qıynshylyǵy. Alǵashqy kezeńinde naýqastardyń tek 6 paıyzy ǵana anyqtalyp otyrǵan. Ókpe obyrynyń basym kópshiligi tek aýrýdyń keıingi, qaýipti kezeńderinde ǵana anyqtalyp jatady eken.
Ókpe qaterli isiginiń elimizde jyl saıyn kóbeıýine birqatar sebepterdi sala mamany Rabıǵa Qadyrbaeva bylaı dep kórsetedi: «Qaýipti aýrýdyń damýyna áser etetin kóptegen faktorlar bar. Ekologıalyq jaǵdaı, temeki shegý, sondaı-aq genetıkalyq faktorlar aýrýdyń paıda bolýyna sebep bolýy múmkin». Buǵan qosa Rabıǵa Esenǵalıqyzy: «Kóbinese ólim-jitim jaǵdaıy keseldiń kesh anyqtalýynyń saldary bolyp tabylady. Ókpeniń qaterli isigi týraly habardarlyqty arttyrý, onkologıalyq saqtyqqa tárbıeleý jáne pasıenttermen jumys jasaý, olardy aýrýmen kúresýge beıimdeý óte mańyzdy», – degen pikirimen bólisti.
Onyń aıtýynsha qazir elimizdegi dárigerlerdiń bul aýrýdyń qaýipti kezeńderimen kúresýde de múmkindikteri artyp kele jatyr. Sondyqtan azamattardyń aýrýǵa saqtyqty jáne shaldyqqan jaǵdaıda erterek arnaıy dárigerlerdiń kómegine júginýi mańyzdy. Bul jáne elimizdegi osy aýrýdyń deńgeıin tómendetýge de áser etetin mańyzdy faktor deıdi maman.
Qazaq Onkologıa jáne radıologıa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń hımıoterapıa kúndizgi stasıonary bólimshesiniń meńgerýshisi Qaldygúl Kabaqqyzy bul qaterli syrqattyń aldyn alýda eki negizgi baǵyt bar deıdi. Biri – adamdardyń shylymǵa degen táýeldiligin azaıtý, bylaısha aıtqanda temeki shegýge qarsy kúresý; al ekinshisi – salaýatty ómir saltyn udaıy nasıhattaý. «Elimizdiń turǵyndary arasynda onkologıalyq saqtyqty damytý erekshe qoldaýdy qajet etedi. Árbir qazaqstandyq ózinde jáne jaqyndarynda turaqty jótel, keýde músheleriniń jıilengen ınfeksıasy, tynys alýdyń qıyndaýy, entigý, ysqyryqty syryldar, qan túkirý, keýdedegi aýyrsyný, aıqyn álsizdik sıaqty belgilerdiń paıda bolýyna nazar aýdarýy tıis», – dep sanaıdy Q.Qabaqqyzy.
Aty jaman aýrýǵa qarsy kúresýdiń ónimdiligi turǵysynan sala mamandarynyń pikiri bir jerden shyǵady. Iaǵnı, ýaqytyly anyqtalǵan aýrý –jeńistiń kepidi. Sondyqtan, azamattardyń óz densaýlyǵyna, ásirese tynys joly júıesiniń aqaýsyzdyǵyna udaıy nazar aýdaryp otyrýyn suraıdy.
Aıta keteıik, Ókpe obyryna qarsy kúresti Qazaq Onkologıa jáne radıologıa ǵylymı-zertteý ınstıtýty men «AstraZeneka» kompanıasy birlesip uıymdastyrǵan. Bul salada eki uıym arasynda tyǵyz áriptestik ornatqa. Kopanıa ókili Marıa Shıpýlevanyń aıtýynsha, bul jaǵynda eki baǵyt boıynsha jumys istep jatyr. Biri – qaýipti aýrýǵa qarsy perparatqa qol jetkizý, ekinshisi – dıagnostıkany jaqsartý. Elimizde atalǵan kompanıa jaǵynan ókpe obyryna qarsy maqsatty jáne ımýndyq terapıasy úshin eki preparaty tirkelgen.
Aty jaman syrqat elimizdi kún saıyn azamattardyń ómirin jalmaıdy. Ári túrli faktorlardyń áserimen aýrý qolaısyz baǵytqa damýda. Sondyqtan mamandar el azamattaryn ókpe obyran qarsy ortaq kúresýge shaqyryp otyr.