Jol ınfraqurylymy – eldiń ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýynyń negizi. Qazaqstanda keń aýmaqty qamtıtyn 96 myń shaqyrymnan astam avtomobıl joldary bar. Bul eldiń ishki qatynasyn qamtamasyz etip qana qoımaı, halyqaralyq tranzıt úshin de úlken mańyzǵa ıe. Alaıda, joldardyń sapasy men ınfraqurylym jaǵdaıy áli kúnge deıin halyq arasynda talqylanatyn ózekti máselelerdiń biri.
Bıyl elimizde 4,7 myń shaqyrym respýblıkalyq mańyzdaǵy jol salynady. Onyń 3,7 myń shaqyrymy I sanatty, al qalǵan 1 myń shaqyrym II sanatty joldar bolmaq.
2024 jyly qurylys, qaıta jańartý jáne jóndeý jumystarynyń jalpy kólemi 12 myń shaqyrym joldy qurady. Bul – rekordtyq kórsetkish. Jol qurylysy maýsymynda respýblıkalyq mańyzy bar avtomobıl joldaryn qaıta jańǵyrtý jáne jóndeý jobalaryna 25 myńnan astam adam men 10 myńnan astam arnaıy tehnıka jumyldyryldy.
7 myń shaqyrym joldyń qurylysy aıaqtaldy. Atap aıtqanda, Qaraǵandy – Almaty, Taldyqorǵan – Óskemen, Aqtóbe – Qandyaǵash jáne Atyraý – Astrahan kúre joldarynda qurylys jumysy bitti. Jobalardy iske asyrý kólikterdiń qaýipsiz ótýin qamtamasyz etýge, jol júrý ýaqytyn edáýir qysqartýǵa, joldyń ótkizý qabiletin arttyrýǵa, el aımaqtary arasyndaǵy kólik baılanysyn aıtarlyqtaı jaqsartýǵa múmkindik berdi.
Ákimdikter jergilikti mańyzy bar 3,6 myń shaqyrymnan astam joldy paıdalanýǵa berdi. Jóndeý jumystarynyń eń kóp kólemi Qostanaı, Soltústik Qazaqstan, Shyǵys Qazaqstan, Aqtóbe jáne Pavlodar oblystarynda oryndaldy. Budan basqa, el kóleminde jol qurylysyna qatysty kóptegen iri jobalar júzege asty.
QAÝİPSİZDİK KEPİLİ
Almaty turǵyndarynyń kúndelikti ómirine tikeleı áser etetin mańyzdy ınfraqurylymnyń biri – jol. Tirshiliktiń kúretamyry sanalatyn joldyń sapasyn jaqsartýda megapolıste kóptegen jobalar iske asyrylýda.
Bul baǵytta qalada byltyr aýyz toltyryp aıtarlyqtaı jaǵymdy jańalyq kóp boldy. Atap aıtar bolsaq, 2024 jyly Almatyda 25 shaqyrym jańa jol salyndy. Ásirese, Qulja tas jolynyń 6 jolaqqa deıin keńeıýin turǵyndar qýana qabyldady. Bul baǵyttaǵy saǵattap turatyn keptelisten qutylǵan kópshilik qazir sol joldardyń ıgiligin kórýde. Budan bólek, 255 kóshede 250 shaqyrym jolǵa ortasha jóndeý júrgizilgenin de aıta ketý kerek. Sondaı-aq, 2024 jyly Saın – Móńke bı jolaıryǵyn salý jáne Abaı dańǵylyn uzartý jumystarynan qala qozǵalysyna jańa tynys ashyldy.
Almaty qalalyq Mobıldilik basqarmasynyń málimetinshe, bıyl qalada shamamen, 35 shaqyrym jańa jol salynyp, 300 shaqyrym jolǵa jáne 30 shaqyrym jaıaý júrginshiler jolyna ortasha jóndeý jumystaryn júrgizý josparlanǵan. Jańa joldar negizinen «Jas qanat», «Shuǵyla», «Álmerek», «Aqjar», «Rahat», «Mádenıet», «Boraldaı»» shaǵynaýdandaryn qamtıdy. Bul qalaǵa keıinnen qosylǵan aýdandarda turatyn 70 myńnan astam turǵynnyń kólik qatynasyn jaqsartady. Sondaı-aq, 2025 jyly megapolıste Seıfýllın – Jansúgirov jolaıryǵyn iske qosý, Saın kóshesin Rysqulov dańǵylynan Aqyn Sara kóshesine deıin uzartý; Abaı dańǵylyn qalanyń shekarasyna deıin uzartý jumystary sekildi birneshe mańyzdy jobanyń qurylysy aıaqtalady. Sala mamandary 2024 jyly Almaty joldarynyń 92%-y sapaly dep tanysa, bul kórsetkishti 2025 jyly 95%-ǵa deıin arttyrýdy josparlap otyr.
Tirshiliktiń kúretamyry sanalatyn joldyń jaǵdaıy qaı óńirde bolsa da mańyzdy másele. Sondyqtan jaıly jol, bul – tek, fızıkalyq jaǵynan jaqsy bolý ǵana emes, ol adamǵa rýhanı jáne psıhologıalyq turǵyda da jaılylyq pen rahat ákeletin element.
Taqyrypqa oraı
Asan BOSTANOV,
Almaty qalalyq Mobıldilik basqarmasy
basshysynyń orynbasary:
QALA DAMÝYNA SERPİN BEREDİ
2024 jyly Almatyda jol ınfraqurylymyn jaqsartý maqsatynda aýqymdy jumystar atqaryldy. Jalpy, 255 kóshede 250 shaqyrym jolǵa ortasha jóndeý júrgizildi. Bul sharalar joldardyń sapasyn arttyryp qana qoımaı, kólik qozǵalysynyń qaýipsizdigin jaqsartýǵa septigin tıgizdi. Sonymen qatar, Saın – Móńke bı kóshelerindegi jańa jolaıyryqtar ashylyp, negizgi magıstraldardy keńeıtý jumystary jalǵasty. Qulja tas joly keńeıip, 6 jolaq boldy.
Ózderińiz bilesizder, jyl saıyn artyp kele jatqan kólik sany, ýrbanızasıa jáne halyq sanynyń ósýi jol ınfraqurylymyn damytý qajettigin arttyra túsýde. Sol sebepti biz qala kóshelerindegi asfálttyń sapasyn jaqsartý, tózimdilikti arttyrý jáne joldardyń qyzmet merzimin uzartý maqsatynda joldarǵa polımerli-bıtýmdyq qospalardy paıdalana bastadyq. Búginde mundaı materıaldar zamanaýı jol qurylysynda keńinen qoldanylyp keledi.
Taqtaıdaı túzý jol – turǵyndardyń kúndelikti ómirine tikeleı áser etetinin eskersek, jol jóndeý jumystary qaı óńirde bolsa da, toqtamaýy tıis.
2025 jyly Almatyda birneshe mańyzdy jobanyń qurylysy aıaqtalady dep kútilýde. Seıfýllın dańǵyly men Jansúgirov kóshesiniń qıylysyndaǵy jolaıryq qurylysy tolyǵymen aıaqtalyp, onyń mańyndaǵy aýmaqty abattandyrý jumystary da júrgiziledi. Saın kóshesin Rysqulov dańǵylynan Aqyn Sara kóshesine deıin, Abaı dańǵylyn qalanyń shekarasyna deıin uzartý sekildi jumystar aıaqtalady dep kútilýde. Bul jumystar qala damýyna serpin beredi.
Tamerlan TOQTARBEKOV,
Bostandyq aýdany ákimi apparatynyń ınjenerlik jáne jol ınfraqurylymy bóliminiń bas ınspektory:
TURAQTY KÚTİM
joldyń qyzmet etý merzimin uzartady
– Qalanyń ál-aýqaty men onyń bolashaǵyn jaqsartýda ınfraqurylymdy damytý men aǵymdaǵy jóndeý jumystary basty ról atqarady. Óıtkeni, joldyń sapasy ekonomıkalyq ósý, ómir súrý sapasyn jaqsartý, týrızm jáne sheteldik ınvestısıalar, turaqty damý men uzaq merzimdi perspektıvalarǵa tikeleı áser etedi. Infraqurylymdy jaqsartý – qalanyń búgingi kelbetin ǵana emes, sonymen birge onyń bolashaqta qalaı damıtynyn, turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn qamtamasyz etetinin jáne onyń barlyq salalaryna jańa múmkindikter jasaıtynyn bildiredi.
Aıta ketý kerek, jol jóndeý jumystary tıimdi jáne ýaqtyly júrgizilse, olar joldyń jaǵdaıyn nasharlatatyn, jabynǵa túsetin júktemeni arttyryp, onyń tozýyn tezdetetin jaryqtar men shuńqyrlar sıaqty zaqymdardy joıýǵa kómektesedi. Al turaqty kútim joldyń qyzmet etý merzimin uzartyp, bolashaqta kúrdeli jóndeýdi qajet etpeıdi.