Keıbir balalar men jasóspirimderdiń betine túrli ańdardyń maskasyn kıip, qulaq, quıryq, tyrnaq japsyryp túsken sýretterin áleýmettik jelilerden oqta-tekte kórip qalatyn edik.
Kózge ersi bolsa da, basynda jaı ǵana balalyq ermek, oıyn sıaqty kórinetin. Biraq sońǵy ýaqytta bul qubylystyń jıilegeni bylaı tursyn, áleýmettik jeli sheńberinen shyǵyp, kúndelikti ómirge kirige bastaǵany jurtty aıtarlyqtaı alańdata bastady.
Baqsaq, búkil álem balalary úıir bola bastaǵan bul ermek «kvadrobıka» (quattuor – latynsha «tórt», aerobics – aǵylshynsha «aerobıka») dep atalady eken. Balalardy qoıyp, qazir eresek ul-qyzdardyń ózi ıt, mysyq, túlki, qasqyr jáne basqa da haıýanattar keıpine enip sýretke túsýdi, endi bireýleri tipti kúndelikti ómirde de sondaı maskalar kıip júrýdi sánge aınaldyrýǵa kóshken. Qarapaıym tutynýshynyń qyzyǵýshylyǵyn qalt jibermeıtin taýar óndirýshiler osyny paıdalanyp, túrli maska, kıilip-sheshiletin qulaq, quıryq, tyrnaq ataýlynyń túr-túrin shyǵaryp ta úlgerdi.
Jaqynda ǵana kıim-keshek alýǵa bazarǵa barǵan bir kórshimizdiń: «Balama deni durys bas kıim tappadym. Báriniń tóbesinde – qulaq: bireýinde – aıýdyki, bireýinde – qoıandyki, bireýinde – taǵy birdeńe. Salbyrap, jalbyrap jaman kórinedi. Ne sán eken sol?! Kıim-keshektiń kóbi qazir birtúrli ózi. Baıaǵydaǵydaı qarapaıym, artyq eshteńesi joq, jyp-jınaqy ǵyp nege shyǵarmaıdy eken?!» dep keıip otyrǵany bar edi.
Oılap qarasaq, bul eshqandaı da sán emes, bar bolǵany – suranysqa saı usynys eken. Al adamdar ártúrli. Bireýge ersi kórinetin nárse kelesi bireýge qalypty jaıt bolyp kórinedi. Neniń qulaǵy ekeninde sharýasy joq, bas kıim bolsa boldy – ala salady, múmkin, «onda turǵan ne bar?» dep oılaıdy. Biraq kishkentaıynan sony kórip ósken, soǵan kózi úırengen bala kúni erteń óse kele, naǵyz «kvadrober» bolyp shyqpasyna kim kepil?!
Negizi, túptep kelgende, kvadrobıka aspannan túsken nárse emes. Beıresmı sport túrine jatatyn bul qubylys jelaıaqtardyń kádimgi haıýanattar sıaqty tórtaıaqtap júgirýimen erekshelenetin kórinedi. Eń alǵash 2008 jyly japonıalyq Kenıchı Ito 100 metrdi 18,58 sekýndta tórtaıaqtap júgirip ótse, aldyńǵy jyly ǵana amerıkalyq Kolın Maklýr osy qashyqtyqty odan da jyldam baǵyndyryp, rekord jańartypty. Degenmen, burynǵy kvadroberler buǵan tek sporttyq saıys retinde qarasa, búgingi áýesqoılar – ózin bir mezetke bolsa da haıýanat beınesinde kórýge jáne soǵan elikteýge tyrysatyndar bolyp tur. Balalardyń bul ermegine qatysty kópshilik pikiri de ekiudaı. Iaǵnı «onda turǵan eshteńe joq, óse kele ózderi-aq qoıady» deıtinder de, sondaı-aq «bul bara-bara ádetke aınalyp ketedi jáne onyń sońy jaqsylyqqa aparmaıdy» dep esepteıtinder de bar.
Jalpy, qaýiptenýge negiz joq emes. Elikteýdiń de jóni bar. Ásirese bala tabıǵatyna ol onsyz da tán nárse. Oń-solyn áli tanyp úlgermegen bala aınalasyndaǵylardyń is-áreketin qaıtalaýǵa, soǵan elikteýge beıim. Ol jaqsy nárse bolsa bir sári. Al ańnyń aty – ań. Taǵynyń beınesine enýge tyrysý men onyń jabaıy áreketin qaıtalaýdan ne qaıyr?! Bala quddy sorǵysh sıaqty. Jaqsylyqqa úıretip, jamandyqtan jırendirmegen jaǵdaıda neni bolsa da boıyna sińire beredi. Qoǵamdyq ortada ózin durys ustaý, mádenıet, adamı minez-qulyq týraly teris túsinik qalyptasady. Onsyz da qoǵam qatygezdenip, adamzat ataýly ańnan beter aıaýsyz, meıirimsiz bolyp bara jatqanda balalardy bulaı betimen qoıa berýge bolmaıtyny túsinikti.
Jaman ádet te vırýs sıaqty: tez taralady, tez juǵady. Búgin qoıannyń qulaǵyn taǵyp, mysyqtyń maskasyn kıip, tórtaıaqtap júgirip júrgender erteń qasqyrdyń terisin jamylyp, aıýdyń tyrnaǵyn japsyryp, nebir soraqy, nebir sumdyq áreketterge barmasyna kim kepil?..