Búkil álem tamyzdyń birinshi jumasynda, ıaǵnı bıyl 2 tamyzda dostarymen syra ústinde áńgimelesý, syra ónerkásibiniń qyzmetkerlerin quttyqtaý jáne álemdi biriktirý maqsatynda Halyqaralyq syra kúnin atap ótedi.
Efes Kazakhstan sýsyn sektoryndaǵy alǵashqy jáne iriınvestorlardyń biri, Qazaqstanda eń iri syra kompanıasy jáne47,1% úlesimen naryqtyń absolútti kóshbasshysy.
Búkil álemdi syra týynyń astyna biriktirý maqsatynda atap ótiletin bul mereke osylaısha barlyq halyqtyń basyn qosady.
Sońǵy ýaqytqa deıin syra osydan 5 myń jyl buryn Mysyrda ashylyp, sol jerden basqa aımaqtarǵa taraǵan dep esepteldi.
Degenmen, sońǵy arheologıalyq oljalar boıynsha syra kem degende 12-13 myń jyl buryn paıda bolǵan. Arheologıanyńdamýy usynatyn múmkindikter syranyń adamzattyń eń kóne sýsyny ekenin jáne Anadoly arpanyń otany jáne syranyń óndirilgen jáne damyǵan jeri bolǵanyn kórsetedi.
Arpa (Hodeum vulgare) - álemdegi eń kóne dándi daqyldardyń biri. Ósimdik DNQ-syn zertteıtin mamandar egin jınaý, ósirý jáneony aýylsharýashylyq ekonomıkasynyń bir túrine aınaldyrýdyń alǵashqy áreketi 10 500 jyl buryn ońtústik-batys Azıada, sonyńishinde Anadolyda bolǵanyn kórsetedi. Eınkorn bıdaıy GóbeklıTepe jáne Nevalı Chorı sıaqty aımaqta qolǵa úıretildi, al arpasál keıinirek Iordanıadan Sırıaǵa jáne odan ári soltústik Anadolyǵa tarady.
Anadolyda tostaǵandardyń ashylýy jáne keń taralýy b.z.b. 7000 j. e. adamdardyń ashytylǵan sýsyndar men taǵamǵa degen qarym-qatynasynyń túbegeıli ózgerýin belgiledi. Kóp uzamaı neolıt qaýymdary da ystyqqa tózimdi tostaǵandar jasaı bastady.
Uzaq ýaqyt boıy alǵashqy syra ishetin qaýymdastyqtar jabaıy arpany, arpadan buryn qolǵa úıretilgen bıdaı syrasyn nemese ekeýiniń qospasyn ishken. Janartaýlyq Kapadokıadaǵy AshyklyHóúk jáne Konıadaǵy Chatalhóúk sıaqty Anadolydaǵy alǵashqy otyryqshy qaýymdardyń arpa ósirýi jáne keńinen qoldanýy Anadoly syrasynyń tarıhyndaǵy mańyzdy oqıǵa bolyp tabylady.
2013 jyly Ystambul ýnıversıtetiniń tarıhqa deıingifakýltetinde «Adam-ǵarysh, qaýymdyq qatynastar jáne tarıhqadeıingi qonystaný» taqyrybyndaǵy dısertasıasy úshinarheologıa ǵylymdarynyń doktory ataǵyn alǵan Gúnesh Dýrý 2019 jyly arheologıa kafedrasynyń dosenti atandy.
Efes Kazakhstan: Qazaqstandaǵy syra qaınatý ónerkásibiniń kóshbasshysy
Efes Kazakhstan sýsyn sektoryndaǵy alǵashqy jáne iriınvestorlardyń biri, Qazaqstanda eń iri syra kompanıasy jáne47,1% úlesimen naryqtyń absolútti kóshbasshysy. Qazirgiýaqytta bul jylyna 245 mıllıon lıtr syra óndiretin jánebarlyǵy 1000-ǵa jýyq qyzmetkerdi qamtıtyn eki zaýyty bar jalǵyz iri syra qaınatý zaýyty.
Sońǵy 25 jylda (1998-2023 jj.) kompanıa ekonomıkaǵa 335,7 mıllıon dollar ınvestısıa quıyp, 260 mıllıard teńgege jýyqsalyq pen basqa da mindetti tólemderdi tólegen.
Efes Kazakhstan eń iri úsh syra brendiniń ekeýine (álsiz syra segmentinde kóshbasshysy jáne 2024 jyldyń alǵashqy altyaıynda óz úlesin 2,8%-ǵa arttyrǵan «Krýjka Svejego» jáne«Belyı Medved» brendteri), sondaı-aq «Karagandınskoe» brendine ıe. Osy brendtiń 65 jyldyq mereıtoıyna oraı ótkenjyly qaraǵandylyq «Efes Qazaqstan» syra zaýytyndajergilikti turǵyndar men Qaraǵandy qonaqtarynyń súıikti bas qosý ornyna aınalǵan fırmalyq quıma syra dúkeni ashyldy.
Turaqty damý jáne áleýmettik jobalar
2008 jyldan bastap ozyq únemdi óndiris tehnologıalaryn engizýarqyly kompanıa qorshaǵan ortaǵa tıgizetin áserin aıtarlyqtaıtómendetti. Syranyń bir lıtrine sý tutyný eki esege derlik – 7,23-ten 3,23 lıtrge deıin qysqardy. Energıany tutyný da syranyń gektolıtrine 53,76-dan 34,14 kılovattqa deıin nemese65%-ǵa derlik aıtarlyqtaı tómendedi.
2012 jyldan bastap «Efes Qazaqstan» «Suńqar» jyrtqyshqustar tálimbaǵymen birlese otyryp, elimizdiń ulttyq nyshany – búrkittiń popýlásıasyn qalpyna keltirýge baǵyttalǵan «Ózúlesińdi qos» atty áleýmettik jobany júzege asyrýda. Ókinishke qaraı, Qyzyl kitapqa engizilgen jyrtqysh qustar joıylý aldynda tur. Osy jumystardyń nátıjesinde Almaty oblysyndabúrkitterdiń sany 4 esege artty! Jobany odan ári damytý úshinEkologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligimen jobany keńeıtýtýraly memorandýmǵa qol qoıyldy.
Bıyl sýretshiler men shyǵarmashylyq sala mamandaryn belsenditúrde qoldaıtyn Efes Art Space kompanıasynyń art-platformasyjaqynda ǵana ulttyq mártebege ıe bolǵan Qasteev murajaıynyńfılıalyna kóshti. Bul kóp fýnksıonaldy óner alańy 30 jyldanastam búkil álemde mádenıet pen ónerdi qoldap kele jatqanAnadolu Efes tobynyń turaqty áleýmettik damý strategıasynyńbóligi retinde jasalǵan. 2022 jyldan beri Efes KazakhstanArt&Creative Solutions qoǵamdyq qorymen birlesip 20-dan astamkórme uıymdastyrdy. 2024 jyly olar Qazaqstanda da, odan tys jerlerde de keńeıe bastady jáne qazan aıynda Ystambulda qazaqstandyq sýretshilerdiń iri halyqaralyq kórmesin ótkizýjosparlanýda. Jobanyń maqsaty – kórkem ıdeıalardy qoldaýjáne Qazaqstannyń mádenı murasyn saqtaý.
Sportty qoldaý jáne ınovasıa
Anadolu Efes kompanıasynyń bir bóligi retinde Efes Kazakhstaneldegi negizgi sport túrlerin damytýdy da qoldaıdy. 2024 jylykompanıa basketboldan Qazaqstan chempıonatyna tıtýldyq demeýshilik jasaý týraly memorandýmǵa qol qoıyp, Basketbol lıgasynyń bas demeýshisi atanyp, osy sport túrine qoldaý kórsetti.
Úzdiksiz damý jáne ınovasıalar strategıasynyń bóligi retinde Efes Qazaqstan ishki kásipkerlikti qoldaýǵa arnalǵan EFES KZ Intrapreneurship Hub baǵdarlamasyna bastamashy boldy jáne ekonomıkanyń aýyl sharýashylyǵy, komersıalyq jáneáleýmettik sektorlarynda jumys isteıtin startap-jobalarǵa 50 000 dollardan astam ınvestısıa saldy.
Halyqty áleýmettik qoldaý jáne kómek kórsetý
Kompanıa halyqtyń áleýmettik osal toptaryna turaqty túrde qoldaý kórsetip, áleýmettik ınfraqurylymdy damytýǵakómektesedi. Onyń kóptegen áleýmettik jobalarynyń ishinde Astana, Almaty jáne Qaraǵandy qalalaryndaǵy Analar úıinekómek kórsetýdi atap ótken jón. Basty maqsat – jas analarǵa bolashaqta ózin-ózi qamtamasyz etý úshin suranysqa ıemamandyqtardy ıgerýge kómektesý. Sondaı-aq, Qaraǵandy qalasynda ashyq saýda núktelerin uıymdastyrý; Almaty oblysy Qarasaı aýdanynda aıaldama keshenderin ornatý; Almaty qalasyndaǵy dámhanalar men meıramhanalarda «Efes baısaldy kólik júrgizýshisi» tegin qyzmetin kórsetý; Qaraǵandy qalasyndaǵy aýtızmmen aýyratyn balalardyń ata-analary qaýymdastyǵynyń jalǵyz demeýshisi retinde uzaq merzimdi qatysý; jáne «Belyı Medved» brendi men «Tabıǵat» eko-qoryqoldaý kórsetetin #BMgoGREEN jobasy, onyń maqsaty, atapaıtqanda, Qazaqstandaǵy ormandardy qalpyna keltirý jánekeńeıtý jobalary bar.
2024 jyly Qazaqstannyń batysy men soltústigindegi sý tasqyny kezinde, árıne, bizdiń kompanıa osy qıyn-qystaý kezeńde beı-jaıqalmaı, apattan zardap shekkenderge kómek kórsetý úshin ulttyq kúsh-jigerdi biriktirýge sheshim qabyldady. Biz Almatydaǵy Eriktilerdiń Tótenshe jaǵdaılar shtabyna sol kezde óte mańyzdy bolǵan jınalǵan zattardy tasymaldaý qyzmetin kórsetý arqyly qoldaý kórsettik. Sonyń nátıjesinde Atyraý, Oral, Aqtóbe, Qostanaı qalalaryna 150 tonna túrli qajetti taýarlar jetkizildi. Sonymen qatar, jergilikti ákimshilikpen kelise otyryp, qajettitaýarlardy jergilikti jerden, Atyraý qalasynan satyp aldyq. Biz sondaı-aq apat aıaqtalǵannan keıin zardap shekkenaımaqtardaǵy qyzmetkerlerimiz ben seriktesterimizge mańyzdy qarjylyq kómek kórsettik.
Satylym kóshbasshysynyń jańalyqtary
«Krýjka svejego» – el turǵyndarynyń júregi men senimin jaýlap alǵan aty ańyzǵa aınalǵan qazaqstandyq brend. Óz atyna adal bola otyryp, «Krýjka Svejego» qazaqstandyqtardyń birinshi tańdaýy bolyp qala otyryp, damıtyn naǵyz ınnovatorǵa aınaldy. Osy jyly «Krýjka svejego» sapaly mýzyka, dámdi taǵam jáne sıfrlyq keńistik sıaqty tutynýshylarǵa qatysty taqyryptarǵa nazar aýdarý úshin komýnıkasıalyq platformalaryn jańartty. Bizdiń syranyń jańa dızaıny balǵyndyqtyń dástúrli qundylyqtaryna adal bolyp qala otyryp, brendtiń zamanaýı kózqarasyn kórsetedi.
Jańa komýnıkasıalyq platformalardy erekshe atap ótý úshinbrend basty júldemen, ıaǵnı álemdegi eń progresıvti qala Berlınde aty ańyzǵa aınalǵan Lollapalooza mýzyka festıvaline joldamamen ulttyq bastamany qolǵa aldy. Bul bizdiń otandastarymyzǵa eń jańa áser alý múmkindigin berdi. «Krýjka svejego» qazaqstandyqtardy jańa usynystarmen jáne múmkindiktermen qýanta otyryp, súıikti brendi bolyp qalýǵa tyrysady.
«Biz óz jetistikterimizben maqtanamyz. Kompanıanyń turaqtylyq, óner, sport jáne qoǵamdyq qyzmet salasyndaǵy bastamalary áleýmettik progres pen ekologıalyq jaýapkershilikke degen adaldyǵymyzdy kórsetedi. Bizdiń úlesimiz barlyǵyna jaqsy bolashaq qurýǵa kómektesetinine senimdimiz», dedi Efes Kazakhstan bas dırektory Ertan Kýrt.