Búgin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Qyrǵyzstanǵa jumys saparymen bardy. Ol Joǵary Eýrazıalyq ekonomıkalyq keńestiń otyrysyna qatysyp, EAEO-ǵa múshe elderdiń ekonomıkalyq baılanysy, memleketter arasyndaǵy júk tasymaly, odaqty damytý strategıasynyń júzege asý barysy, eńbek mıgrasıasy, sonymen birge sıfrlandyrý máselesin sóz etti. Onyń aıtýynsha, pandemıa saldarynan zardap shekken ekonomıka salasyn sońǵy ýaqyttaǵy geosaıası jaǵdaı tipten ýshyqtyryp jibergen. Sol sebepti Qasym-Jomart Toqaev otyrys kezinde birqatar problemany kóterip, ony sheshý joldaryn usyndy. Osyǵan oraı, otyrys kezinde kóterilgen ózekti máselelerge sholý jasaýdy jón kórdik. Tolyǵyraq sarapshysy materıalyn Almaty-akshamy.kz Inform.kz-ke silteme jasap usynyp otyr.
Ekonomıkalyq yntymaqtastyqty damytý sharalary
Bishkekte ótken Joǵary Eýrazıalyq ekonomıkalyq keńes otyrysynda Qasym-Jomart Toqaev EAEO-ǵa múshe elderdiń prezıdentteri jeltoqsan aıyndaǵy kezdesýlerde dástúrli túrde birlesken jumysty qorytyndylap, aldaǵy kezeńde atqaratyn mindetterdi aıqyndaıtynyn jetkizdi. Ol óz sózinde bıyl álemdik ekonomıka úshin óte aýyr jyl bolǵanyna toqtalyp ótti. Memleket basshysynyń málimetinshe, Qazaqstannyń EAEO-ǵa múshe eldermen taýar aınalymy qańtar-qazan aılarynda 7%-ǵa artyp, 23 mıllıard dollarǵa jetken. Onyń aıtýynsha, qazirgi geosaıası turaqsyzdyq jaǵdaıynda EAEO-ǵa múshe elderdiń ekonomıkalyq baılanystardy saqtaýy jáne nyǵaıtýy, ortaq qaǵıdattar men maqsattar aıasynda saýda-ekonomıkalyq qatynastardy damytý úshin kúsh biriktirýi asa mańyzdy. Osyǵan oraı Memleket basshysy birqatar basym máseleni atap ótti.
«Bıyl álemdik ekonomıka úshin óte aýyr jyl boldy. Halyqaralyq qoǵamdastyq pandemıa zardabynan aıyǵyp úlgermeı jatyp, jańa geosaıası jáne ekonomıkalyq syn-qaterlermen betpe-bet keldi. Biz búginde álemdegi saýda-sattyqty aıtarlyqtaı shekteıtin túrli tyıymdar, kvotalar men baj salyqtary engizilip jatqanyn kórip otyrmyz. EAEO aıasyndaǵy yntymaqtastyǵymyz jahandyq úrdisterden erekshelenetini keleshekke senim uıalatady», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qosa Memleket basshysy qazirgi tańda Odaq aıasynda júzege asyp jatqan birlesken jobalarǵa toqtaldy. Prezıdenttiń aıtýynsha, qazirgi halyqaralyq uıymdardyń boljamdary kóńil kónshitpeıdi. Halyqaralyq valúta qory 2023 jyly álemdik ekonomıkanyń ósimine qatysty boljamdy 2,7%-ǵa, Dúnıejúzilik saýda uıymy 1%-ǵa deıin tómendetken. Onyń sózinshe, qazan aıynda Odaqtaǵy ınflásıa deńgeıi 11,5 %-dy quraǵan.
«EAEO-ǵa múshe elderdegi tutyný baǵasy ósip keledi. Munyń bári azamattarymyzdyń satyp alý qabileti men áleýmettik ál-aýqatyna aıtarlyqtaı áser etedi. Belgili sanksıalyq shekteýler EAEO-ǵa múshe barlyq memlekettiń ekonomıkasyna qysym jasaıtynyn moıyndaý qajet. Sondyqtan elderimizdiń komısıalary men úkimetteri bul máselege erekshe nazar aýdaryp, sanksıalyq shekteýlerdiń áserin jeńildetý joldaryn usynýy kerek», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy halyqaralyq ekonomıkalyq yntymaqtastyqty damytý máselesin ekinshi basymdyq retinde atap ótti. Ol endi preferensıalyq kelisimder jasalǵan seriktestermen ózara is-árekettiń sapasyn arttyrýǵa nazar aýdarý mańyzdy ekenin jetkizdi.
«Odaqtyń syrtqy saýda salasyndaǵy múddesi jyldan jylǵa keńeıip keledi. Endi preferensıalyq kelisimder jasalǵan seriktestermen ózara is-árekettiń sapasyn arttyrýǵa nazar aýdarý mańyzdy. Bul jerde Vetnam, Serbıa jáne Iran týraly sóz bolyp otyr. Sondaı-aq Úndistan, Mysyr, Indonezıa jáne Izraılmen erkin saýda aımaǵy týraly kelisimderge qatysty jumysty jedeldetken jón. Bul jóninde birneshe ret aıttym. Qazaqstan Birikken Arab Ámirlikterimen erkin saýda aımaǵy týraly kelisim boıynsha kelissóz bastalǵanyn qoldaıdy. Bul bastamanyń keleshegi zor ári búkil «eýrazıalyq bestiktiń» múddesine saı keledi dep sanaımyn. Endi osy prosesti sozbalańǵa salmaý mańyzdy», - dedi ol.