Baq shaba ma, bap shaba ma?
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Tokıo Olımpıadasynan sabaq alýymyz kerek degen bolatyn. Jýyrda ǵana shymyldyǵyn japqan dúnıejúzi kóz tikken básekede kil myqtylar atoı salyp jatty. Álemniń damyǵan alpaýyt derjavalary - Amerıka Qurama Shtattary, Qytaı Halyq Respýblıkasy, Japonıa syndy memleketter eń úzdik úshtikten kórindi. Ondaǵan altyn men kúmis, keıbiri júzden asa qolany qanjyǵalaryna baılady. Al bizdikiler 8 qolany qanaǵat tutty. Hosh! Oǵan da táýbe etemiz! Tokıo Olımpıadasyna baılanysty birshama sholý jasaǵan bolatynbyz.
OLIMPIADA SHEJİRSİ
Búkilálemdik Olımpıada komıteti osy jarysty 2020 jyly ótkizý qajet edi. Degenmen sol jyly bastalǵan pandemıa jaǵdaıynyń órshýine baılanysty, baıraqty báseke bir jylǵa keıinge shegerildi. Mundaı jaǵdaıdy eshkim boljap, kútpegen bolatyn. Onyń ózinde bola ma álde bolmaı ma degen suraq kóptiń kókeıinde júrdi. Birshama ýaqyt tolǵandyrdy. Álemniń eń myqty, eń sheber, eń baby kelisken sprotshylarynyń arasynda senim men kúdik qatar júrdi. Keıbiri kásipqoı sport túrlerine qaraı bet burdy. Endi biri múldem basqa salaǵa ketti. Arasynda sprottyq mansabyn doǵarǵandary da boldy. Bul ómir bolǵannan keıin, osyndaı jaıttar bolyp turady. Ózderińiz biletindeı, eshkimge shekteý joq. Zamannyń yǵyna qaraı bári óz jaıyn taýyp otyrady. Jas báısheshekteı, jańbyrdan soń qaýlap, jańa lep keledi. Osylaısha jalǵasyn taba beredi. Osynshama oqıǵalardan soń aqyry dúnıejúzilik saıys bıyl ótti. Bul álemdegi ahýal bolatyn.
EL ÚMİTTERİ
«Bárin aıt ta, birin aıt» depti burynǵylar. Ata-babamyz shıraq qımyldap, áskerı-sporttyq ónerdi jaıshylyq kezdiń ózinde jaqsy meńgergen. Sol sebepti úkilegen qarakózderimizden el bolyp, jurt bolyp barynsha úmit kúttik. Qazaqtyń asa jaqsy kóretin, kóptiń kózaıymyna aınalaǵan sport túrleri bar. Álem birinshiligine barsa da nemese olımpıadalyq oıyndarǵa qatyssa da, solardan zor úmit pen nátıje kútedi. Olar birinshi kezekte: boks, kúres, ziltemir kóterý, dzúdo t.b. Jaqynda sport sarapshylary osy atalǵandarǵa qatysty biraz óz oılary men kózqarastaryn ortaǵa salǵan bolatyn. Iaǵnı, álemde eń kóp júlde alyp keletin sport túrlerin atady. Máselen, sý sporty, gımnastıka, sý doby, sadaq atý, tenıs t.s.s. Qarap tursań, sóziniń jany bar. Bylaısha, kózge kórinbeıtin usaq nárseler bolǵanymen, bereri kóp, aıtary mol dúnıeler-aq. Tek tyńǵylyqty jattyǵý qajet. Eń bastysy, jeńiske degen erik-jiger bolsa, qalǵany óz retimen oryndalady.
Kezeń-kezeńimen taldap kórelik. Áýeli jalpy qazaq súıip kóretin boksty sóz etsek. Jaqynda burynǵy Olımpıada chempıony Baqtıar Artaevtyń bizdiń sportshylarǵa qoldaý kerektigin qaıta-qaıta aıtqanyn qulaǵym shaldy. Shynynda da, jankúıerler tarapynan qoldaý jaqsy boldy. Degenmen, bappen baq qatar shappady. Oǵan el bolyp kýá boldyq. Áleýmettik jelidegi halyqtyń oıy san-saqqa júgirdi. Máseleni sheship, bolǵan jaǵdaıdan sabaq alýdy kózdep jatty. Degenmen qur qol oralǵan joq. Eń bastysy, jerlesimiz Qazaqstan quramasynyń kapıtany Qamshybek Qońqabaev qola medaldy el qorjynyna saldy. Odan ile-shala 52 keli salmaq dárejesinde óner kórsetken boksshymyz Sáken Bıbosynov ta qola aldy. Sóıtip, eldiń eńsesin bir serpiltip tastady.
QAZAQTYŃ BOKS STILİ ÓZGELERDEN KEM EMES
Qatarynan tórt ret júlde buıyrtqan bokstan 69 keli salmaqtaǵy jeńis qoldan ushty. Qazaqstan tarapynan atalǵan salmaq dárejesi boıynsha Abylaıhan Júsipov qatysqan bolatyn. 24 jastaǵy bylǵary qolǵapshy munda sheberlik tanytyp, naǵyz sporttyq úlgi kósete almady. Eń aýyr tıgeni de osy boldy. Eldiń pikirine súıensek, ásirese, boks sportyna jańashyldyq qajet syńaıly. Bapkerlerdiń pikiri de osyǵan saıady. Olaı bolatyny, boks sporty álemde qarqyndy damyp ketken. Burynǵy stılde qalyptastyrýdyń esh qajeti joqqa uqsaıdy. Asyqpaı, jáı bappen aldyńǵy qolmen soqqy jasap, klıssıkalyq úlgi kórsetýdi oılap júrýdiń aýyly kelmeske ketken kórinedi. Osylaı kete berse, nokaýttan kóz ashpaımyz. Eger boksshy bir ret qana osyndaı jaǵdaıǵa tap bolsa, onda tóreshiler túrtip qoıady. Al qarsylas qarymta jaýap bildirmeıinshe, qalǵan soqqylardyń paıdasy bolmaıtynyn kórdik. Óıtkeni, nokdaýn - taza jeińlistiń belgisimen parapar nárse. Ony baǵalap otyrǵan tóreshi de, rıngtegi judyryqtasyp jatqan sportshy da, zal men ekran arqyly tamashalap turǵan kórermen de jeńilgen dep túsinedi. Qamshybek pen Sáken de osy jaǵdaıǵa tap boldy. Qansha degenmen bul doda, jeńis pen jeńilis qatar adymdaıdy.
Sonymen qatar, taǵy bir Olımpıada jeńimpazy Baqyt Sársekbaevtyń pikirin tyńdadyq. Ol da sáttilik pen sátsizdik qatar júretinin aıtýda. Biraq, taktıkalyq jaǵynan daıyndyqty kúsheıtýdi esten shyǵarmaǵan jón ekenin alǵa tartty. Olımpıada chempıonynyń sóziniń jany bar. Qazir bir ornynda turǵan dúnıe joq. Alǵa qaraı damyp bara jatqan zaman. Sondyqtan keltirilgen pikirlerdi eskere otyryp, ilgerileýdi toqtatpaýymyz qajet.
Dzúdo nemese kúres - sonaý ata-babamyzdyń qanyna jaqyn, erteden tamyr tartyp, búginge deıin kele jatqan sport túri. Ekeýi de balýandyqty, eptilikti hám myqtylyqty talap etedi. Tek kúshtesip qana qoımaı, ádis-aılany qosa paıdalanýdy talap qylady. Shalt ketseńiz – shalyp qulatady. Boz kilemde atoı salatyn balýandarymyzǵa eń kerekti tásil - shapshańdyq. Alapat kúsh pen aqyldy qatar qoldana alsańyz, sizdiń ozǵanyńyzdyń bir belgisi. Tokıo Olımpıadasynda jarq etip alǵashqy medaldy salǵan dzúdoshy Eldos Smetovqa myń alǵys. Qaıtpady, ózin shyńdady, el enshisine alǵashqy qolany buıyrtty.
KARATEDEN TUŃǴYSH QOLA JÚLDEGER
Erekshe aıta keterligi, tuńǵysh ret karateden Darhan Asadilov qola júldeger atandy. Sóıtip, qazaqtyń mańdaıyn kókke bir kóterdi. Buǵan sheıin olımpıadalyq oıynda mundaı jetistikti baıqamadyq. Ol - naǵyz jaýynger, qazaqtyń qaısar uly ekendigin dáleldegen oǵlanymyz. Oǵan da osy jeńisi úshin myń raqmet!
Darhan buǵan deıin talaı jarystarda top jaryp júrdi. Degenmen bul jolǵy jeńistiń jóni bir bólek. Qazaqtyń karate ónerinde óz dara jolyn saldy. Sondaı-aq, sport tarıhynda aty altyn árippen jazyldy. Osyndaı qarakózderimiz Otanynyń baǵy jolynda baryn salyp, jan aıamaı básekege túsip jatqanda, eldegi jankúıerler taqym qysty. Úıde otyryp, kók jáshikten tamashalasa da, úmiti men armandary jeńis tuǵyrynan óz uldaryn kórý bolatyn. Birqatar sportshylar úmitti aqtady. Bizderge synaý men mineý ońaı. Dese de, olar kúni-túni daıyndalyp, elishilik jarystardan ótedi. Odan soń Azıa men álem birinshilikterine qatynasady. Osylaısha, birtindep jeńiske degen qadamdaryn jalǵaıdy.
SPORT PEN ÓMİRDEGİ AŃYZ TULǴA
Osy oraıda 1980 jylǵy Máskeý Olımpıadasynyń chempıony Jaqsylyq Úshkempirovtaı alyp tulǵany aıtýdy jón kóremiz. Keńester Odaǵy tusynda ortaǵa ozyp shyǵý múlde qıyn ekenin bilesiz. Búrokratıa qatty. Ortalyqtyń baqylaýynsyz jáne olardyń batasyn almaı jarysqa jiberilý qıyn bolǵanǵa uqsaıdy. Osynyń bárin batyrymyz eńserdi. Qazaqtan shyqqan tuńǵysh Olımpıada chempıony, naǵyz ultymyzdyń maqtanyshyna balaýǵa tolyq negiz bar.
Qazaqtyń zańǵar uly, Máskeý Olımpıadasynda kúresten KSRO qorjynyna altyn medal salý degen naǵyz ańyz qylyp aıtatyn dúnıe. Óskeleń urpaq ol kisimen maqtanady. Ol kisiniń kisilik, kishipeıildilik qasıetterin áli kúnge ónege etýde. Jastarǵa 80 páter syılaǵan mesenat edi. Jaqsylyq aǵanyń bul atalǵan qyrlary tańdy-tańǵa uryp aıtatyn taýsylmaıtyn áńgime dep aıtsaq, qatelespeımiz. Eli súıgen, elin súıgen daraboz árdaıym jastardy sportqa baýlyp, beıimdep júretin.
Keshegi Tokıo Olımpıadasynda kópshilik Jaqsylyq Úshkempirovtyń erligin kútti. Barynsha ańsady.
Túıindeı kelgende, bul ǵalamda baq pen bap qatar shabatynyn kórdik. Sol sebepti keler Olımpıadadan kúter úmitimiz mol. Parıj tórinde altyn men kúmisten alqa taǵynarmyz degen kóptiń senimi basym. Baıraqty ári jeńisti kúnderde jolyqqansha! Qazaq sportynyń asyǵy ár ýaqytta alshysynan túse bersin! El maqtaǵan oǵlandar jeńis tuǵyrynan kórinsin demekpiz.