Qytaı Halyq respýblıkasynyń azamattaryn Qazaqstanǵa vızasyz 30 kúnge emin-erkin kirip shyǵýǵa kelisim berildi.
Álemdegi júzden asa eldiń azamattary elimizge qysqa merzimge vızasyz kire alady eken. Endi solardyń qataryna shyǵystaǵy kórshimiz Qytaı eliniń kelip qosylǵanyn kórip otyrmyz. Eń basty nysana: týrızmdi damytý, saýda-saıahat isterin ilgerletý ekeni anyq. Qazaqstan teńizben shektespeıtin qurlyqtyq memleket bolǵandyqtan osy kúnge deıin týrızm qyzmeti óte nashar deýge bolady. Taǵy bir jaǵynan servıstik qyzmet kórsetý joqqa tán. Osyndaı sebepter qazaq jerine kelip ketetinderdiń nazaryn aýdarǵan joq. Keńester odaǵynyń kóleńkesinde kómeski tartyp kelgen eldiń jarnamasy da joqqa tán.
Al, shyndyǵyna keler bolsaq, qazaq dalasynda ǵajaıyptyń bári bar. Bir mezgildiń ózinde tórt maýsymdy kórýge bolady. Aqbas Altaı men Aıbyndy Alataýdyń tóbesinde qysy-jazy aq qar, kók muz jatsa, baýyrynda qyzǵaldaq ashylyp masatydaı qulpyryp turady. Shyǵys Qazaqstan oblysy, Almaty oblysy, Jetisý oblysy, Kókshetaý óńiri taýly, sýly, ný ormandy bolyp keledi. Onyń ózi basqa bir álem. Oral óńiri, Aqtóbe, Atyraý, Qyzylorda aýmaǵyna qarasań, ushy-qıyry joq baıaban qumdy ólke, aqshaǵyl alqap. Qysqasy ne izdeseńiz sol bar. Kókshetaýdaǵy seksen kól, Soltústik Qazaqstandaǵy irili-usaqty myńdaǵan kólder, Balqash, Alakól, Marqakól, Zaısan, Buqtyrma, Aral, Kaspıı sekildi qupıaǵa toly sý kózderi birinen biri ótedi. Odan ózge tarıhı qalalar, ejelgi eldi mekenniń eski jurttary, Altyn adam shyqqan óńirler, Saq jáne Úısin qorǵandary... aıta berseń tolyp jatyr. Mine, osy óńirlerdiń bárine týrısik nysandar salynyp, qonaq úı, tas jol, kólik qatynastary sheshilse, qazaq týrızmi dúr ete túskeli tur. Ashylmaǵan aral sekildi memleketpiz. Sondyqtan da sheteldik týrıserdiń nazaryn aýdaryp, baǵytyn elge burý úshin vızasyz rejımderdi iske qosýdy qolǵa aldy. Onyń abzal tustaryn bizde bilip otyrmyz. Osy jaǵynan alyp qarasaq, ózge elderge ruqsat etilgen kirip-shyǵý qytaılarǵa da birdeı bolýǵa tıis. Olardyń jan sany kóp, ekonomıkalyq áleýeti kún saıyn artyp keledi. Saıahatshylary men saýdageri kóp. Elimizge túsetin qarjysy da mol ekeni anyq. Solaı bola tura, halyq, qybyrlaǵan buqara qytaılyqtardyń kóptep, qaptap kelýinen qorqady, júreksinedi, úreılenedi. Basqa eldiń azamattarynyń kelip-ketýine bulaı alańdaı qoımaıdy. Olar keledi jáne biri qalmaı eline ketedi dep esepteıdi. Al, qytaılyqtarǵa kelgende ár adamnyń qorqynyshy basym.
Basty qorqynysh kelgen qytaıdyń ár túrli joldardy taýyp jerlenip qalýynan týyndaıdy. Qazaq jerine qytaılardyń taraýynan, sińip ketýinen qatty saqtanady. Sebep ekeý. Birinshiden, qytaılar "Qaı jer ómir súrýge qolaıly bolsa, sol jer seniń Otanyń" degen qaǵıdany ustanady. Sondyqtan olar álemge jappaı jaıylýda, taralýda. Ekinshiden, qazaqstandyq memlekettik júıeniń, quqyq, zań salasynyń qatań emes, solqyldaq ekenin halyq biledi. Sondyqtan da shekaradan kirgen Qytaıdy qulaǵynan tartyp sanap kirgizip, qulaǵynan tartyp sanap shyǵaryp jiberýge qaýqarly ma? Daıyn ba?... Jeńildikter jasalyp, aınalyp ótetin joldardy kórsetip, nemquraılylyq tanytsa, qalatyndar men sińip ketetinder kóbeıetini anyq. Olardyń bizdiń elde zavodtary kóp, bazarlary men jumys oryndary jetkilikti. Sol jerlerde birtindep qala berse, ósimtal halyq tez qaýlap ketedi. Mine, qorqynyshtyń sebebi osy. Óıtkeni bizdi jaılaǵan paraqorlyqtyń kirmegen esik-tesigi qalmady. Jemqorlyq jaılaǵan elde ne sumdyqtyń bolatynyn bári biledi. Halyq osyndaı qıturqylyqtan, zańsyzdyqtardan qorqady. Eger zańymyz kemeldi, tártibimiz qatań, júıemiz berik bolsa, alańdaıtyn ne bar?!.. Saýdasyn jasaıdy, saıahaty men týrısik baǵytyn oryndaıdy da elden shyǵady, aýlaq ketedi. Olardyń turaqty qonystanýy men azamattyq alýyna eshqashan jol bermeý kerek. Óıtkeni álemge tez jaıylyp bara jatqan qytaılar jıyrma mıllıonǵa jetpeıtin halqy bar bizdiń eldi basyp qalýy múmkin. Olardyń joly ashylsa, lek-legimen jóńkiledi. Ózderi óte ósimtal. Mundaǵy qarakóz qyzdarymyz olardyń kóziniń qurty, úılený, onan soń azamattyq alý degen órshıdi. Ekologıa búlinedi, jumys oryndary azaıady. Tynys tarylady, adamdar sýynady, másele týyndaıdy. Aıta bersek, tıimsiz jaǵy kóp. Quqyq qorǵaý oryndary men baqylaý júıesi tizgindi sál jiberse, aldyn tosýǵa bolmaıtyn apat týyndaýy múmkin. Qytaı máselesi ári názik, ári kúrdeli. Kez-kelgen basqa elmen salystyrýǵa bolmaıtyn qıyndyqtary bar. Óıtkeni Qazaqstan qytaılardyń Eýrazıaǵa shyǵatyn qurlyqtaǵy birden bir joly, abaılamasaq ókinip qalamyz. Jáı ókiný bylaı tursyn, ornyna kelmeıtin saldarǵa uryndyrýy múmkin. Týrızm men el ekonomıkasyn kóterý saıasaty elimizdi qytaılaný men asımılásıaǵa quldyratsa, ol degen orny tolmas qasiret bolady.
Osydan eki myń jyl burynǵy túrkiniń uly ımperıalary, ata-babalarymyz Hundar men Úısinderdiń tragedıasy bizdiń jadymyzdan shyqpaý kerek. Qazaq degen halyq jaýlaýshy elderdiń kúshinen, qýatynan ımengen emes, tizesi dirildep eshqashan búgilgen emes. Jıyrma ǵasyrlyq tarıhqa qarasaq, qazaq jatjurttyqtardyń jumsaq saıasaty men aılakerliginen ǵana zardap shekken eken. Keregemiz qırap, shańyraǵymyz ortasyna túsken kezderimiz kóp boldy. Shyǵysymyz da, soltústigimiz de sonysymen qaýipti. El azamattarynyń kúdigi de sodan. Aqsha úshin ardan attaıtyndar aramyzda bar. Olar julynqurt sekildi júıemizdiń ishinde júr. Sorlap qalmasaq bolǵany. Bıliktiń kózdegeni "jaqsylyq" bolǵanymen, sony atqaratyn adam ala-qula. Biz qoryqsaq sodan qorqamyz. Óıtkeni, nebir kúshti, kemeldi alpaýyt memleketterdiń ózi Qytaıǵa vızasyz kirýge ruqsat bermeıdi. Al, biz álimizge qaramaı táýekel etip jatyrmyz. Osy kózsiz erlik erteńimizge kóleńke túsirmese jarar edi.