jastarǵa úlgi etýge ábden laıyqty
Ǵulama ǵalym Avısenna: «Dárigerde suńqardyń kózindeı qyraǵylyq, qyzdyń qolyndaı eptilik, jylannyń danalyǵyndaı aqyl jáne arystannyń júregindeı batyldyq bolýy kerek» degen eken. Degenmen, kez kelgen adam týmysynan jaqsy maman bolmaıdy. Kásibıliktiń shyńyna eń aldymen ózi tańdaǵan mamandyqqa degen mahabbaty zor jandar men jaqsy ustazǵa shákirt bolý baqyty buıyrǵandar shyǵady.
Asan Qanybekuly – jarty ǵasyrdan beri bolashaq dárigerlerge dáris oqyp, mamandyqtyń qyr-syryn birneshe býynǵa sińirip kele jatqan ulaǵatty ustaz. Búginde seksenniń seńgirine aıaq basqan ardager-ustaz áli de óz bilimi men biligin, ómirden túıgenin shákirtterine úıretip keledi. Ol bolashaq dárigerlerge osy bir kúrdeli mamandyqtyń ıesi bolý úshin jaı ǵana oqý, mamandyqty ıgerý azdyq etetinin túsindirip, dárigerdiń boıynda qandaı qasıetter bolý kerektigin sózimen de, isimen de kórsetýden jalyqpaıdy. Óıtkeni, ol bir kezderi ózi de stýdent boldy, jas dáriger atandy. Kemeline kelip, ustazdyqqa jetkenshe dárigerlik mamandyqtyń ystyǵyn da, sýyǵyn da kórdi.
Jastaıynan dáriger bolýdy armandaǵan Asan Qanybekuly sonaý 1962 jyly Semeı medısınalyq ınstıtýtyna túsedi. Keńes zamanynda oqý oryndarynyń barlyǵy derlik orys tilinde bilim beretin edi. Aýyldyń qarapaıym balasy alǵashynda medısına salasyna qatysty kúrdeli sózdikterdi túsinbeı qınalǵanyn da jasyrmaıdy. Mamandyǵyna degen súıispenshiliktiń, tabandylyǵynyń arqasynda ol 1968 jyly ınstıtýtty támamdap, naǵyz maman atandy. Joǵary oqý ornyn aıaqtaǵannan keıin jas maman sol kezdegi Taldyqorǵan oblysy, Qaratal aýdany, Úshtóbe qalasyndaǵy aýdandyq aýrýhanada hırýrg bolyp jumys istedi. 1972–1978 jyldar aralyǵynda Almatydaǵy qalalyq onkodıspanserde jáne oblystyq aýrýhananyń onkologıalyq bólimshesinde onkohırýrg bolyp eńbek etti. 1979 jyldan 1990 jylǵa deıin Jambyl aýdandyq aýrýhanasynyń bas dárigeriniń emdeý jónindegi orynbasary, Myńbaev atyndaǵy ýchaskelik aýrýhanada bas dáriger qyzmetin atqardy. 1990 jyldan beri bilikti maman S.J.Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısınalyq ýnıversıtette bolashaq dárigerlerge dáris beredi, ol Hırýrgıa kafedrasy men Meıirbıke isi kafedrasynda ustazdyq etip keledi. Medısına ǵylymynyń kandıdaty, dosent Asan Qanybekuly óz salasy boıynsha marapattarǵa da kende emes. QR Densaýlyq saqtaý isiniń úzdigi, QR Densaýlyq mınıstriniń Alǵys hatynyń ıegeri, Almaty Kásipodaqtarynyń qurmetti qaıratkeri, S.J.Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıtetiniń qola, kúmis, altyn medaliniń ıegeri ardager-ustaz izgilik jolyndaǵy ıgi isimen jas urpaqqa úlgi.
Medısına ǵylymynyń negizin qalaýshy Gıppokrat: «Men qandaı naýqastyń úıine kirsem de, onyń jaǵdaıyn jeńildetý úshin kiremin» degen ósıet qaldyrǵan. Asan aǵa sonaý kóne ǵasyrlardan búginge deıin jetken ǵulamalardyń túrli ósıetterin óziniń «Dárigerdiń oı-tolǵaýlary» degen kitabynda taldap, medısınany ómirlik kásibi retinde tańdaǵan adamǵa qajetti qasıetter týraly tarqatyp jazǵan. Avtor bir sózinde: «Árqashan naýqasty muqıat tyńdańyz, eger suraq qoısa, tıanaqty túrde jaýap berińiz. Óz oılaryńyzdy qarapaıym, anyq, qysqa, ǵylymı sózdikterdi qoldanbaı jetkizýge tyrysyńyz, naýqastyń sózin bólmeı, sypaıylyq tanytyńyz» dep bolashaq dárigerlerge qundy keńesin beredi.
Taqyrypqa oraı
Asan QANYBEKULY, QR Densaýlyq saqtaý isiniń úzdigi:
DÁRİGER DE AÝYRADY
Aq halatty abzal jan – bul barlyq ýaqytta úlken qurmetke ıe bolýǵa tıisti mamandyq, sebebi onyń kúndelikti jumysy naýqastyń azabyn jeńildetýge nemese olardyń ómiri qyl ústinde turǵanda saqtap qalýǵa baǵyttalǵan qyzmet. Balasaǵunıdyń «Tiri adam túbinde bir aýyrmaı turmaıdy» deıtin sózi bar ǵoı. Danyshpan aıtpaqshy, ózim de osy jyldyń kókteminde qatty naýqastanyp, Almaty qalalyq medısınalyq jedel járdem kórsetý aýrhanasynyń dárigerlerine qaralýǵa májbúr boldym. Naýqastardy qabyldaý bóliminiń terapevt dárigeri meni shuǵyl túrde qabyldap, shaǵymdarymdy zeıin qoıyp tyńdap, tekserip, EKG jasatyp, alǵashqy dárigerlik kómekti kórsetti. Keıinnen emdi jalǵastyrý úshin Almaty qalalyq kardıologıa aýrýhanasyna bardym.
Qalalyq kardıologıa aýrýhanasynyń naýqastar qabyldaý bólimindegi bilikti, kardıolog dárigerler maǵan tolyq kólemde tekseris jáne mamandandyrylǵan kólemde medısınalyq kómek kórsetti. Meniń shákirtim, emdeýshi dárigerim, óte ınabatty abzal jan Nazıra İztileýqyzy bar yntasymen kóńil bólip, júregime koronografıa jasatty. Kardıo-hırýrg Aıjan Nurjanqyzy tekseristen keıin, júrektiń eki tamyrynyń ózegi tarylyp qalǵandyǵyn, jedel túrde bir tamyrǵa, segiz aı ótkennen keıin ekinshi tamyrǵa stent qoımasa bolmaıtynyn eskertti. Keıin operasıa jasaýǵa kelisimimdi berdim.
Ota sátti ótti. Bólimsheniń medısına qyzmetkerleriniń (meıirbıkeler, kishi meıirbıkeler), ásirese emdeýshi dárigerim Nazıra İztileýqyzy men bólimshe meńgerýshisi Gaýhar Qaıratqyzynyń eleýli eńbeginiń arqasynda aýrýymnan qulan-taza jazylyp shyqtym. Degenmen de, qazaqta «Aýrý batpandap kirip, mysqyldap shyǵady» degen sóz bar. Sodan bir aptadan keıin júregimniń ustamasy ustap, qaıtadan sol aýrýhananyń arıtmıologıa bólimshesine tústim. Sondaǵy arıtmıologıa bólimshesiniń dárigerleri kardıohırýrg Eljan Muhtarulyna, bólimshe meńgerýshisi Begjan Arlenulyna erekshe alǵysymdy bildiremin. Sol kúnniń erteńine meniń burynǵy shákirtim, qazirgi kezde bilikti kardıohırýrg Eljan Muhtaruly jáne anestezıolog-reanımatolog Venere Ilshatqyzy maǵan kardıostımýlátor apparatyn qoıyp berdi. Sol ýaqyttan beri júrek ustamasyn umytqanyma birshama ýaqyt boldy.
Meniń oıymsha, aýrýhanaǵa túsken naýqastardyń saýyǵyp ketýine múmkindiginshe barlyq jaǵdaılardyń jasalýyna jáne naýqastyń júrek aýrýyn «júrekpen jáne súıispenshilikpen» emdeý qajettiliginiń qalyptasýyna Qalalyq kardıologıa aýrýhanasynyń dırektory, profesor Almat Turysbekulynyń eńbeginiń zor ekendigin aıta ketkim keledi. Almat – ózimniń úzdik shákirtterimniń biri. Búginde shákirtterim Qazaqstannyń túkpir-túkpirinde, atap aıtatyn bolsam, Qyzylorda oblysynyń densaýlyq saqtaý bóliminiń meńgerýshisi, Almaty qalasynyń jáne aýdandyq aýrýhanalary men emhanalarda bas dáriger, ınstıtýt dırektory, kafedra meńgerýshisi, kóptegen shákirtterim elimizdiń kez kelgen aımaqtarynda bilikti hırýrg qyzmetterin atqaryp júr. Bilimdi, bilikti shákirtteri bar men óte baqytty ustazbyn.