1993 jyldyń qazan-qarasha aılarynda Qazaqstan rúbl aımaǵynan tolyqtaı shyǵyp, 15 qarasha kúni teńge resmı aınalymǵa endi
Búgin Ulttyq valúta – teńgeniń aınalymǵa engen kúni jáne QR qarjy salasy qyzmetkerleriniń kásibı merekesi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
Tól valútamyzdy daıyndaý jumystary 1992 jyly qolǵa alynyp, sol jyldyń 27 tamyzynda Ulttyq bank teńge kýpúrasynyń úlgilerin bekitken edi. Sodan keıin qazaq valútasyn salǵan sýretshiler Tımýr Súleımenov, Meńdibaı Alın, Aǵymsaly Dúzelhanov, Qaırolla Ábjálelovter Anglıaǵa attandy.
Ulttyq valútany «teńge» dep ataýdy usynǵan Halyqaralyq Injenerler akademıasynyń akademıgi, Qazaqstannyń belgili ǵalymy, KSRO Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, «Qurmet» ordeniniń ıegeri Saýyq Tákejanov edi. «Teńge» sózi – túrki halqynyń orta ǵasyrda esep aıyrysqan kúmis monetalarynyń atynan paıda bolǵan. Osylaısha teńge ataýynyń qaıta oralýy – XIII ǵasyrda óz monetalary soǵyla bastaǵan elimizdiń Otyrar men Taraz sıaqty iri qalasynyń dástúrin jalǵastyrdy.
1992 jyly teńge dızaınyndaǵy portretter bekitildi. Al 1993 jyly alǵashqy teńge partıasy Anglıanyń eń kóne jáne áıgili «Harrıson jáne uldary» fabrıkasynda basylyp shyqty. Bul jaıynda QR Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaev bylaı dep eske alǵan edi: «Il-76» tórt ushaǵyn jaldap alyp, aqshamyzdyń 60 paıyzyn tasyp ákeldik. Bul óte qupıa operasıa edi. Qujattarǵa: «Memleket basshysynyń salynyp jatqan rezıdensıasyna kerekti múlik» dep jazyldy. Oǵan deıin oblystarda jerasty qoıma jasatyp qoıdyq. 4 ushaq aptasyna London-Oral, odan oblystarǵa deıin árli-berli 18 reıs jasap turdy. 12 qarashany men aqshany engizý kúni dep jarıaladym. 20 kúnge jeter jetpes ýaqyt qaldy. UQK basshylarynyń bárin operasıany ótkizýge jumyldyrdym. Eń qıyny aqshany barlyq aýdandarǵa, barlyq bankilerge jetkizý. Ol 8 kúnniń ishinde atqarylyp shyqty. Bálkim dúnıejúzinde jańa aqshany engizý tap osyndaı tez ári tabysty júzege asyrylǵan joq shyǵar»...
1993 jyldyń qazan-qarasha aılarynda Qazaqstan rúbl aımaǵynan tolyqtaı shyǵyp, 15 qarasha kúni teńge resmı aınalymǵa endi. Eski aqshany qazaqstandyq teńgege aıyrbastaý sol jyldyń 15 qarashasy tańǵy 8.00-de bastalyp, 20 qarasha kúni 20.00-de aıaqtalǵan edi.
1994 jyly qaǵaz tıyndardyń ornyna jezden jasalynǵan 2,5,10, 20 jáne 50 nomınaldy monetalar shyqty. 2006 jyly 15 qarashada 200, 500, 1000, 2000, 5000 jáne 10000 teńgelik banknottar jańa dızaında jaryqqa shyqty. Qazirgi ýaqytta banknottar Ulttyq banktiń Almaty qalasyndaǵy Banknot fabrıkasynda, al moneta – Óskemendegi Moneta saraıynda shyǵarylady.
Teńgeniń alǵashqy banknottarynda Súıinbaı Aronuly, Qurmanǵazy, Abaı, Shoqan Ýálıhanov, Ábilqaıyr han, Abylaı han, ál-Farabı syndy belgili tarıhı tulǵalardyń portretteri, Alataý men Kókshetaý kórinisteri, Qoja Ahmet Iassaýı kesenesiniń beınesi, Mańǵystaýdan tabylǵan tastaǵy tańbalar paıdalanyldy. 1 teńgelik banknotqa Ábý Nasyr ál-Farabı, 3 teńgelikte Súıinbaı, bes teńgelikte Qurmanǵazy, 10 teńgelikte Shoqan, 20 teńgelikte Abaı, 50 teńgelikte Ábilqaıyr han, 100 teńgelikte Abylaı han beınesi somdaldy.
Keıinnen teńgedegi tarıhı tulǵalardyń beıneleri alynyp tastaldy, dızaındary ózgertildi. Biraq Qazaqstan teńgesi óz tarıhynda úsh jyl qatarynan «Úzdik banknot» ataǵyn alǵan valúta retinde tarıhta qaldy.
Jyl saıyn halyqaralyq banknot qoǵamdastyǵy ınternet-daýys berý arqyly jyldyń eń úzdik banknotyn anyqtaıdy. Dál osy qoǵamdastyq «2011 jylǵy eń úzdik banknot» ataǵyn Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 20 jyldyǵyna arnalǵan 10 000 teńgelik estelik banknotyna bergen bolatyn. Kelesi jyly da QR Ulttyq Bankiniń «Qazaq Eli» serıasynan 5 000 teńgelik banknoty ekinshi ret «2012 jylǵy eń úzdik banknot» ataǵyn ıelendi. Al Túrki jazba eskertkishine arnalǵan, 1 000 teńgelik «Kúltegin» eskertkish banknotyna úshinshi «2013 jylǵy eń úzdik banknot» ataǵy berilgen.
Ulttyq bank alǵashqyda 1 teńgeni sol kezdegi 1000 rúblge baǵalaǵan bolatyn. Alaıda, keıin elimizdiń saıası jáne áleýmettik, memleketaralyq qatynastary eskerilip, 1 teńge 500 rúbl baǵamynda belgilendi. Sondaı-aq teńge birinshi aınalymǵa kirgen kúni 1 dollar 4,75 teńge bolyp bekitildi.
Qazirgi ýaqytta – 1 rúbl – 5,96 teńge, 1 AQSH dollary – 429,59 teńge. Memleket basshysynyń Jarlyǵymen 1997 jyldan beri 15 qarasha – tól valútamyzdyń týǵan kúni ári qarjygerler kúni bolyp belgilendi.