2008 jyldan beri 15 qazanda Dúnıejúzilik taza qol kúni (Global Handwashing Day) atalyp ótiledi. Bul shara BUU Bas assambleıasy IýNISEF balalar qorymen jáne Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń bastamasy boıynsha ótkizilip keledi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵyna silteme jasap.
Bul kún qol jýýdyń densaýlyqqa áseri týraly halyqtyń habardarlyǵyn arttyrýǵa arnalǵan. Dúnıejúzilik taza qol kúni jeke gıgıena negizderine arnalǵan. Onyń basty maqsaty - úıde de, odan tys jerlerde de qoldy jýýdy daǵdyly áreketke aınaldyrý.
Adam alaqanymen betin jaýyp túshkiredi nemese jóteledi, sodan keıin ol qolymen esik tutqasynan nemese kóliktegi tutqany ustaıdy, keıin týra sol tutqany sizdi ustaısyz. Vırýstar men bakterıalardyń bári sizdiń qolyńyzda qalady. Bul jaǵdaıdyń ózi qorqynyshty emes. Máselen, biz beısanaly túrde betimizdi qolymyzben ustaımyz, zertteýge sáıkes, ortasha eseppen saǵatyna 23 ret, ıaǵnı kúnine júzdegen ret ustaıdy ekenbiz. Árbir osyndaı janasý arqyly aǵzaǵa aýyzdyń, murynnyń jáne kózdiń shyryshty qabattary arqyly ınfeksıanyń kirý qaýpi bar. Eger siz qolyńyzdy únemi jýsańyz, qaýip aıtarlyqtaı tómendeıdi.
Antıseptıkter, maılyqtar, gelder jáne quramynda spırti bar basqa dezınfeksıalyq zattar paıdaly bolýy múmkin, biraq qarapaıym sabynmen eshteńeni salystyrýǵa bolmaıdy. Sabyn men sýdyń úılesimi juqpaly aýrýlarǵa, sonyń ishinde koronavırýsqa qarsy eń kúshti qarýdyń biri bolyp qala beredi. Sondyqtan Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DDU) qoldy jýý múmkin bolmasa, antıseptıkti sabynǵa balama retinde ǵana qoldanýdy usynady.
Qoldy kem degende 20 sekýnd jýý qajet. Alaqannyń syrtyna, sondaı-aq saýsaqtardyń arasyna nazar aýdarý kerek. Qoldy jýǵanda tyrnaqtarǵa asa mán berińiz - olardyń astynda únemi patologıalyq mıkroorganızmder jınalady.
- Qoldy tamaq pisirer aldynda jáne dastarqan daıyndamas buryn;
- tamaqtanar aldynda;
- kósheden kelgende nemese qoqys shyǵarǵanda;
- qoǵamdyq oryndardan úıge oralǵanda nemese qoǵamdyq kólikte júrgennen keıin;
- dárethanaǵa barǵannan keıin;
- jarany emdeýden buryn jáne keıin;
- úı janýarlarymen oınaǵannan keıin jáne t. b. jýý kerek.
Bul dıareıa aýrýynyń deńgeıin 40 paıyzdan astam, al tynys joldarynyń ınfeksıasyn 25 paıyzǵa deıin tómendetedi.