Búgin Alash kósemi - Álıhan Bókeıhanovtyń týǵan kúni

Búgin Alash kósemi - Álıhan Bókeıhanovtyń týǵan kúni sýret:qazaqstan.tv

Álıhan Bókeıhanovtyń basty ustanymy: «Jersiz Otan joq».


Búgin «Alashorda» avtonomıalyq úkimetiniń tóraǵasy bolyp, el bolashaǵy úshin eńbek etip, repressıa qurbany bolǵan Álıhan Bókeıhanovtyń týǵanyna 157 jyl tolyp otyr, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz


Alash arysy Álıhan Bókeıhanov 1870 jyly qazirgi Qaraǵandy oblysy, Aqtoǵaı aýdanynda (burynǵy Semeı oblysyndaǵy Qarqaraly ýeziniń Toqyraýyn bolysy) dúnıege kelgen. Ákesi Nurmuhamed Álıhandy toǵyz jasynda moldaǵa oqýǵa berip, zerek bala keıin mektepte bilim alady. Budan soń Qarqaraly qalasynyń úsh jyldyq ýchılıshesine túsip, úzdik bitirip shyǵady. 16 jasynda Álıhan Ombynyń tehnıkalyq ýchılıshesine túsedi. Jıyrma jasynda Dala general gýbernator keńsesiniń usynys haty men qazaq qaýymdastyǵynyń shákirtaqysyna ıe bolǵan ol Sankt-Peterbýrgtegi Orman sharýashylyǵy ınstıtýtyna túsken. Sabaqpen qatar, saıası, ádebı, ekonomıkalyq úıirmelerge atsalysyp, stýdenttik sherýlerge qatysqan. Álıhan sol kezden bastap ózin saıası tulǵa retinde qalyptastyra bastaǵan.



Ult kósemi halyqty ezgige salǵan ımperıany saıası turǵyda reformalap, federatıvtik demokratıaly memleketke aınaldyrýdy kózdedi. Osylaısha, qazaqtyń áýeli ózin-ózi bılep, keıin tolyq táýelsizdikke qol jetkizýine bolady dep eseptedi.



Á.Bókeıhanovtyń basty ustanymy: «Jersiz Otan joq. Qazaqtyń baıyrǵy jerin qashan qazaqtar óz betinshe ǵylym men tehnıkaǵa súıenip tolyq ıgermeıinshe, jer jeke menshikke de, qonystanýshylarǵa da berilmeıdi jáne jerdiń astyndaǵy, ústindegi, aspanyndaǵy barlyq ıgilik qazaq memleketine qyzmet etýi kerek».



Álıhan Bókeıhanov pen onyń senimdi serikteriniń bastamasymen «Qazaq» gazeti ashyldy, «Alash» partıasy, keıin Alash Úkimeti quryldy. Avtonomıa retinde kúsh-qýatyn bekite túsken el zıalylary Alash áskeri jasaqtaldy. Álıhan Bókeıhanov mıllıondaǵan qazaqty «Alash» ıdeıasynyń tóńiregine toptastyra bilgen tulǵa. HH ǵasyrdyń basynan bastap Alashorda úkimeti taraǵanǵa deıin ol ult múddesi jolyndaǵy kúrestiń bel ortasynda júrdi.



Bar sanaly ǵumyryn quldyq qamytyn kıip, Reseı patshasyna kiriptar bolǵan qazaq dalasyn azat etýge arnady. Kózi ashyq, kókiregi oıaý qazaq zıalylarynyń basyn ortaq múdde jolynda biriktirip, esimi qazaq tarıhyna altyn árippen jazyldy. 1937 jyly 27 qyrkúıekte Álıhan Bókeıhanov tutqyndalyp, jala jabylyp, 71 jasynda Máskeýde atý jazasyna kesildi.




Sizdiń reaksıańyz?
Unaıdy
0
Unamaıdy
0
Kúlkili
0
Shekten shyqqan
0
Sońǵy jańalyqtar

09:59

09:55

09:44

09:00

20:34

17:56

17:42

17:38

17:25

17:23

17:15

17:05

16:46

16:31

16:15

16:08

16:01

15:51

15:31

15:27

15:00

14:44

14:42

14:05

12:21