Qazaqstan Respýblıkasynyń halqyn turǵyn úımen qamtamasyz etýdi arttyrýdyń ózektiligi birneshe jyldan beri kún tártibinen túspeı keledi. Qurylys jumystarynyń kólemi qarqyndy ósýde.
Bıylǵy jyldyń on aıynyń qorytyndysy boıynsha, 11,6 mln sharshy metr paıdalanýǵa berildi. Bul ótken jyldyń osy kezeńimen salystyrǵanda shamamen 8%-ǵa artyq, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Finprom.kz saıtyna silteme jasap.
Óńirlik úleste turǵyn úıdi paıdalanýǵa berý boıynsha elorda aldyńǵy orynda tur: 2,3 mln sh.m nemese respýblıka boıynsha 19,6% quraıdy. Alǵashqy úshtikke sonymen qatar Almaty (1,4 mln sharshy metr) men Mańǵystaý oblysy (954,1 myń sharshy metr) kiredi.
Jalpy, osy kezeńde 32,43 myń jeke turǵyn úı jáne 1032 kóp qabatty turǵyn úı paıdalanýǵa berildi. Barlyq menshik nysanyndaǵy uıymdar 98,9 myń páter saldy.
Qurylys qarqynynyń damýyna qaramastan, baspana máselesi áli de sheshilmeı tur: Qazaqstan Respýblıkasynda turatyn bir adamǵa turǵyn úımen qamtamasyz etý nebári 22,6 sharshy metrdi quraıdy. Bul rette BUU-nyń áleýmettik standarttaryna sáıkes, qaýipsizdik kórsetkishi 30 sharshy metrden kem bolmaýy kerek.
Aǵymdaǵy jyldyń on aıynda turǵyn úı qurylysyna barlyǵy 1,9 trln teńge ınvestısıa tartyldy, bul 2020 jylǵy qańtar-qazanmen salystyrǵanda 27,5%-ǵa artyq. Bul bólingen qarajattyń jalpy somasynyń 76,6%-y kásipkerliktiń (ázirleýshilerdiń) jeke qarajatyna keledi. Onyń 554,7 mlrd teńgesi nemese 38,6 paıyzy úlestik qurylysqa salynǵan halyqtyń qarajaty.
Halyqtyń turǵyn úı qurylysyna salǵan qyrýar qarjysyn eskersek, damýdyń qaýipsizdigi qoǵamdyq tynyshtyq pen halyqtyń kóńil-kúıiniń turaqtylyǵymen tikeleı baılanysty, al turǵyn úı naryǵyndaǵy senimsiz qurylys salýshylar men aıla-sharǵylar eldegi áleýmettik turaqtylyqtyń negizine nuqsan keltirýde.
Turǵyn úılerdi paıdalanýǵa berýde kósh bastap turǵan sol Nur-Sultannyń mysalynda uzaq merzimdi qurylys pen úleskerlerdi aldaýdyń áleýmettik jáne qarjylyq saldary qanshalyqty aýyr ekeni anyq. Jyl basynda elorda ákimdigi 2021 jyly 7 myńnan astam úlesker páter alatynyn, memleket mıllıardtaǵan búdjet qarajatyn bólip, uzaqqa sozylǵan úılerdiń qurylysyn aıaqtap jatqanyn atap ótti.
Bıylǵy jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda ǵana memleket 21 problemaly uzaq merzimdi qurylys nysanyn aıaqtaýy kerek edi, onyń ishinde, mysaly:
- «Jastar 4» TK (qurylysy 11 jylǵa sozyldy);
- «Talısman» TK (qurylysy 6 jylǵa sozyldy);
- «Zere-1» TK (qurylysy 7 jylǵa sozyldy);
- «Shyǵys» TK;
- «Aqerke-2» TK (qurylysy 7 jylǵa sozyldy);
- «Jeti jol» TK (qurylysy 10 jylǵa sozyldy);
- jáne basqalar.
Ústimizdegi jyldyń ekinshi jartyjyldyǵynda elordada úleskerleri on jyldan astam ýaqyt boıy páter kezeginde turǵan taǵy 57 kóp páterli turǵyn úı kesheniniń qurylysyn aıaqtaý josparlanýda.
Osylaısha, turǵyn úı qurylysynyń qarqyndy ósýi jaǵdaıynda qurylys salýshylar senimdiliginiń mańyzdylyǵy birinshi orynǵa shyǵady.
Siz qurylys salýshy týraly aqparatty muqıat zerdeleý arqyly myńdaǵan aldanǵan ınvestorlarynyń qataryna qosylýdan, senimsiz qurylys salýshynyń qurbany bolýdan aýlaq bola alasyz. Máselen, Nur-Sultan qalasy ákimdigi mezgil-mezgil «senimdi» jáne «senimsiz» qurylys salýshynyń tizimin jarıalaıdy. Mundaı aqparat sáýlet basqarmasynyń saıtynda da bar. Qurylys kompanıasynyń tarıhyna jáne onyń aýqymyna, sátti aıaqtalǵan jobalarynyń sanyna jáne onyń naryqtaǵy ómir súrý uzaqtyǵyna nazar aýdarǵan jón.