Betonnyń bul jańa túri stromatolıtke qarap jasaldy.
Ol ekologıalyq jaǵynan taza jáne óndiris kezinde SO2-ny bólmeıdi, kerisinshe sińiredi.
Bul jaıynda aqshamnews.kz islam.kz aqparat kózine silteme jasaı otyryp málim etedi. Beton - keńinen taralǵan, kóp qoldanylatyn qurylys materıaldarynyń biri. Arızona shtatyndaǵy zertteý nátıjesine sáıkes qurylys salasynda qoldanylýy jaǵynan sýdan keıingi ekinshi orynda tur. Jyl saıyn adamzat qurylysta 30 mıllıard tonnadan astam beton óndiredi jáne paıdalanady jáne oǵan degen suranys tek ósýde. Degenmen, bul qurylys materıalynyń jaǵymsyz jaǵy da bar. Scientific American ǵylymı tanymdyq merzimdi basylymynyń bul baǵyttaǵy zertteý nátıjesi boıynsha 1 keli beton óndirý kezinde aýaǵa 1 keli kómirqyshqyl gazyn bóletinin kórsetti. Beton óndirisindegi bul jaǵymsyz proses ony óndirýde qoldanylatyn hımıalyq reaksıalarǵa ǵana emes, sonymen qatar, ony shamamen 1450 ℃ temperatýrada qyzdyrý úshin alyp peshterde qazbaly otyndy jaǵýǵa baılanysty oryn alady.
Qazirgi ýaqytta beton óndirisi álemdegi atmosferaǵa bólinetin kómirteginiń shamamen 8%-yn quraıdy. Dese de adamzat mundaı mańyzdy ári tanymal qurylys materıalynan bas tart almaıdy. Onyń zıanyn kemitý úshin ózgertýge bolady. Nemis ǵalymdary osylaı jasady. Olar bıosement ázirledi, al bilikti mamandar bul tarapta stromatolıt sıaqty qurylymdardyń qalyptasý prosesine nazar aýdarǵan. Tabıǵı ortada olar shamamen 3 mıllıard jylda ósedi. Zertteýshiler aldymen kók-jasyl baldyrlar dep atalatyn sıanobakterıalardan bakterıalyq daqyldardy jasady. Mıkroorganızmderdiń ósýi men fotosıntetıkalyq qabiletin ońtaılandyrý úshin jaryq jáne qorektik kózdermen qamtamasyz etildi.
Sodan keıin ǵalymdar bakterıalardy stromatolıt tárizdi qurylymdarǵa mıneraldanýǵa májbúrleý úshin birneshe kálsı kózderin paıdalandy. Sodan soń qospaǵa ádettegi beton óndirisine uqsas gıdrogel men túrli qospala (qum, aǵash jáne t.b.) qosyldy. Sońynda, jaryqpen ósý prosesin yntalandyrý úshin kómirqyshqyl gazy sýspenzıaǵa aıdaldy. Iaǵnı, bıobeton qorshaǵan ortaǵa tek zıansyz bolyp qana qoımaıdy, sonymen qatar, onyń «jetilýi» kezinde SO2-ny sińiredi.
Alynǵan materıal kirpish nemese basqa qurylys elementterin jasaý úshin qalyptarǵa nemese torly qurylymdarǵa quıylýy múmkin. Ol, sondaı-aq, ekstrýdtalǵan nemese qosymsha óndiriste, mysaly, ǵımarattar men qurylystardy 3D basyp shyǵarýda paıdalanylýy múmkin. Qazirgi ýaqytta ǵalymdar toby materıal óndirisin keńeıtý jáne onyń ekologıalyq tazalyǵyn arttyrý múmkindigin qarastyrýda.