Bas jospardyń negizgi erejeleri jáne olardyń qala turǵyndarynyń jaılylyǵyn arttyrý úshin mańyzy
Qalany damytýdyń Bas jospary - bul Almatynyń perspektıvalary aıqyndalǵan óte mańyzdy qujat. Álemdik tájirıbeni taldaýǵa súıene otyryp, ol qalanyń aldynda turǵan artyqshylyqtar men qıyndyqtardy kórsetedi. Bas josparda aıqyndalǵan Almatyny odan ári damytýdyń basty jeti qaǵıdasy jaıly qalalyq orta qurýǵa jáne onyń barlyq aýdandarda ómir súrý sapasyn arttyrýǵa baǵyttalǵan. Olardyń árqaısysy ınfraqurylymdy damytýǵa, ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartýǵa, bilim berý men medısınalyq qyzmetterdiń qoljetimdiligin qamtamasyz etýge, sondaı-aq ekonomıkalyq jáne mádenı ártúrlilikti qoldaýǵa baǵyttalǵan naqty sharalar men jobalardy qamtıdy. Bas jospar Almatynyń barlyq turǵyndaryna zamanaýı, qolaıly jáne gúldengen ortada ómir súrýge múmkindik beretin qalanyń bolashaq damýy úshin senimdi baǵdar bolyp tabylady.
Jaıly qalalyq orta
Osy maqsatqa jetý úshin Almatyda 5 jańa polıortalyq qurylady. Olardaǵy qalalyq orta Almatynyń tarıhı ortalyqtyń úlgisi boıynsha – kóshelerdiń tyǵyzdyǵymen jáne adamdarǵa jaıly qurylyspen qalyptastyrylady. Josparlaý kezeńinde barlyq qajetti turǵyn úı, áleýmettik, ınjenerlik, kólik, sıfrlyq, komersıalyq jáne rekreasıalyq ınfraqurylym qarastyrylatyn bolady. Osynyń arqasynda polıortalyqtar ómir súrýge jaıly ári qolaıly aýdandarǵa, iskerlik jáne qoǵamdyq belsendilik ortalyqtarǵa aınalady, qala turǵyndarynyń ál-aýqatynyń ósýin qamtamasyz etedi. Mádenı jáne tarıhı mańyzy saqtalatyn tarıhı ortalyqqa da nazar aýdarylady, bul rette Keńes kezeńinde salynǵan shaǵyn aýdandardy revıtalızasıalaý baǵdarlamasy júrgiziledi.
Polıortalyqtardy damytýdyń birqatar artyqshylyqtary bar. Birinshiden, olar keptelisterdi azaıtýǵa jáne kólikke qoljetimdilikti jaqsartýǵa yqpal etedi, óıtkeni turǵyndar óz aaýdandarynda qajet nárseniń bárin taba alady. Ekinshiden, olar yńǵaıly jáne ártúrli qyzmetterdi, belsendi ómir salty úshin ınfraqurylymdy, saıabaqtardy, demalys jáne oıyn-saýyq aımaqtaryn usyna otyryp, qala turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa jaǵdaı jasaıdy. Úshinshiden, polıortalyqtardy damytý jumys oryndarynyń alýan túrliligine yqpal etedi jáne bıznes pen kásipkerlikti damytýǵa múmkindik beredi.
Polıortalyqtardyń jaıly jáne gúldengen qalalyq ortany qalyptastyrý úshin mańyzdylyǵyn moıyndaı otyryp, Almaty qalasyn damytýdyń Bas jospary polıortalyqtardy qurýǵa jáne damytýǵa erekshe kóńil bóledi. Olar qala turǵyndarynyń ómiri men qyzmetiniń ortalyqtaryna ǵana emes, Almatynyń damýy men qazirgi zamanynyń sımvolyna aınalady.
Áleýmettik ınklúzıa
Bas jospardyń mańyzdy aspektisi halyqtyń barlyq toptarynyń áleýmettik ınklúzıasyn qamtamasyz etý bolyp tabylady. Jas otbasylar men az qamtylǵan azamattar úshin qoljetimdi turǵyn úı salý, áleýmettik ınfraqurylymdy damytý, jańa bilim berý jáne mádenı ortalyqtar qurý josparlanýda. Maqsat – Almatynyń árbir turǵynynyń tolyqqandy ómir súrýi men damýy úshin teń múmkindikterge ıe bolýy.
Kólik júıesin jaqsartý
Kólik problemalaryn azaıtý jáne qala turǵyndarynyń mobıldiligin jaqsartý maqsatynda metronyń damýy men jańa kólik magıstraldarynyń qurylysyn qosa alǵanda, qoǵamdyq kólikti modernızasıalanady jáne ulǵaıady. Sondaı-aq, velosıped jáne jaıaý júrginshiler aımaqtaryn damytý, avtoturaqtar men kólik aǵynyn basqarý júıesin qurý josparlanýda, bul qala boıynsha qozǵalysty yńǵaıly, qaýipsiz jáne ekologıalyq zıansyz etýge múmkindik beredi.
Ornyqty damý
Almatynyń jańa Bas damý josparynyń basty mindetteriniń biri – qalanyń ornyqty damýyn qamtamasyz etý bolyp tabylady. Tabıǵı resýrstardy paıdalanýdy ońtaılandyrý, ekologıalyq taza tehnologıalar men energıamen jabdyqtaýdyń ornyqty júıelerin engizý jóninde sharalar qabyldanatyn bolady. Jasyl aımaqtar men saıabaqtar qurý, qoǵamdyq keńistikter alańyn ulǵaıtý jáne ekologıalyq marshrýttardy damytý josparlanýda. Munyń bári Almaty turǵyndarynyń salaýatty jáne ekologıalyq taza ortada ómir súrýin qamtamasyz etedi jáne qalalyq orta men tabıǵat arasyndaǵy tepe-teńdikti qalyptastyrady.
Ekonomıkalyq damý
Bas jospar qalanyń ekonomıkalyq ósýin yntalandyrýǵa jáne qolaıly ınvestısıalyq orta qurýǵa baǵyttalǵan. Infraqurylymdy damytý, ınvestısıalar tartý jáne kásipkerlikti qoldaý jónindegi sharalar ázirlenetin bolady. Inovasıalyq tehnologıalardy engizý jáne joǵary tehnologıalyq salalardy damytý jańa jumys oryndaryn qurýǵa jáne qala turǵyndarynyń ómir súrý deńgeıin arttyrýǵa kómektesedi.
Bilim men ǵylymdy damytý
Qalanyń órkendeýiniń negizi bilim men ǵylymdy damytý bolyp tabylady. Bas jospar jańa zamanaýı mektepter, ýnıversıtetter, ǵylymı ortalyqtar men kitaphanalar salýdy kózdeıdi. Qalanyń zıatkerlik áleýetiniń ósýine jáne joǵary deńgeıdegi bilim berý ortasynyń qalyptasýyna yqpal etetin joǵary bilikti mamandar tartylady jáne ınovasıalyq zertteýlerdi damytý úshin jaǵdaılar jasalatyn bolady.
Mádenı alýan túrlilik jáne týrızm
Bas jospar mádenı alýan túrlilik pen týrızmdi damytýǵa da nazar aýdarady. Jańa mádenı jáne oıyn-saýyq ortalyqtaryn, murajaılardy, teatrlar men sport nysandaryn qurý josparlanýda. Tarıhı kórikti jerler qalpyna keltirilip, ózgertilip, týrıserdi tartý úshin týrısik marshrýttar men ınfraqurylym damıdy. Bul qalanyń mádenı murasyn saqtaýǵa jáne Almaty turǵyndary men qonaqtary úshin tartymdy atmosfera qurýǵa yqpal etedi.
Damýdyń jeti maqsatyn iske asyrý Almatynyń barlyq turǵyndary úshin joǵary ómir sapasy men ál-aýqatyn qamtamasyz etetin tabysty qalanyń ozyq úlgisi bolýǵa múmkindik beredi. Sonymen birge, bul jobany talqylaýǵa turǵyndardyń belsendi qatysýy - bas jospardyń aldyńǵy jospardan erekshe ári mańyzdy ekenin kórsetedi. Ótken jyly jazda biz Bas jospar jobasynyń tusaýkeseri kezinde 13,5 myńnan astam qala turǵyny qatysqan ýrbanıstik zertteýdi bastadyq. Alynǵan saýalnamalardy taldaý bizge ártúrli aýdan turǵyndarynyń naqty qajettilikterin eskerýge múmkindik berdi. Qazir saýalnama jalǵasýda jáne kelip túsken usynystar bes jańa polıortalyqtyń egjeı-tegjeıli josparlaý jobalarymen jumys isteý kezinde eskeriletin bolady. Sonymen qatar, qujat jobasy qoǵamdyq talqylaýǵa usynylǵan kezde, úsh kún ishinde qujattyń ár bólimi boıynsha qyzý pikirtalas kezinde biz qala turǵyndarynan 1 380 usynys aldyq. Barlyq kelip túsken pikirler taldanyp, jobada eskerildi. Biz sondaı-aq qala turǵyndarynyń Ashyq NQA portalynda qaldyrǵan pikirleri men usynystaryn eskerdik, jumysqa Máslıhat depýtattary da belsendi túrde kiristi. Barlyq kelip túsken pikirler men usynystar muqıat taldanyp, jobada eskerildi.
Ázirleýshilerdiń kásibıligi men qala turǵyndarynyń belsendi qatysýynyń arqasynda Almatynyń Bas damý jospary jaıly, turaqty jáne gúldengen qalalyq ortany qurýǵa baǵyttalǵan serpindi strategıaǵa aınaldy.