Mektep jasyndaǵy oqýshysy bar úıde balasynyń bilimine alańdamaıtyn ata-ana joq shyǵar. Sondyqtan da jumystan qalt etse boldy, balasynyń sabaǵyn úıden qadaǵalap, úı tapsyrmasyn oryndaǵanda bas-kóz bolady. Biraq sol úı tapsyrmasyn oryndatý ońaı sharýa emes. Balaǵa sabaq oqytýdy ońaı etý joly qandaı?
Oqýlyqta berilgen tapsyrma bala turmaq, úlkenderge de túsiniksiz nemese qıyn bolyp jatady. Keıde balanyń oqýǵa qyzyǵýshylyǵy bolmaıdy. Mundaı jaǵdaıda eki jaq, ıaǵnı ata-ana men bala qalaı áreket etýleri kerek? Tómende ata-analardyń júıke júıesin saqtaı otyryp, oqýshynyń jaqsy oqýy úshin qajet erejelerdi usynamyz:
1. Jeke keńistigin jasańyz
Balanyń sabaq oqýyna yńǵaıly jeke buryshyn jasańyz: ústel qoıyp,onyń ústine sham, qajetti kitaptar men dápterlerin qoıyńyz. Jaryq jaqsy túsetin qolaıly jaǵdaı jasaý mańyzdy. Sabaqty tynysh jerde oryndaýyna mán berińiz. Ol úshin teledıdardy óshirip, uıaly telefondy da árirek qoıǵan jón. Jazý ústelinde balanyń nazaryn buzatyn artyq zattar: gadjetter,oıynshyqtar men táttilerdiń bolmaǵany durys.
2. Ádet qalyptastyryńyz
Úı jumysyn oryndaý - tis tazalaý, tósek-oryndy jınaý sıaqty kúndelikti ádetke aınalǵan is bolýy kerek. Balamen birge sabaq kestesin jasap, pán sabaqtarynyń bolý retin anyqtap alǵan durys. Durysy, balanyń sabaǵyn kúndelikti bir ýaqytta oryndaýy mańyzdy. Sabaq oqý barysy da belgili bir daǵdyǵa aınalýy kerek.
3. Ońaıdan qıynǵa
Sabaqtardy májbúrlep oqytýdyń qajeti joq. Balanyń súıikti pánderinen bastańyz. Odan qaı sabaqtan bastaǵysy keletinin surańyz. Esse, prezentasıa, ǵylymı tájirıbe – munyń bári baıypty, oılastyrylǵan jáne kezeń-kezeńmen jumys jasaýdy qajet etedi. Balańyzǵa kólemdi tapsyrmany bólikterge bólýge kómektesińiz jáne olardyń árqaısysyn kestege toltyrtyńyz. Júktemeni bólý úlken tapsyrmalar uzaq, qıyn jáne qajetsiz degen sezimdi joıady. Keıbir sabaqtardy oıyn túrinde oqytyńyz, mysaly, sýretti birge salyńyzdar, al jattaýǵa berilgen óleńdi saıabaqta júrip-aq jattap alýǵa bolady.
4. Óz betinshe oqýǵa úıretińiz
Balamen birge sabaq oqýǵa otyrǵan kezde basqa jumystaryńyzdy umytyńyz. Balany asyqtyrmańyz. Keıde tapsyrmany oryndaý barysyn tezdetý úshin úlkender bala úshin úı jumysyn ózi oryndaı bastaıdy. Olaı isteýdiń keregi joq. Balaǵa óz betinshe oılanyp, sabaq oryndaýǵa múmkindik berińiz. Tapsyrmany óz betinshe oryndaý – balaǵa jaqsy stımýl beredi. Bala óz nátıjesin kórip ony maqtanysh kerneıdi, ózine senimdilik paıda bolady.
5.Kóp túzetpeńiz
Ózińizdi minsiz adam retinde kórsetpeńiz. Árbir núkte men útirge shuqshıa qarap, jazýyna bola eskertý jasaı bermeńiz. Kóp túzetpeńiz, eskertýdi jumsaq jetkizińiz, túzetýdiń mańyzdylyǵy nede ekenin túsindirińiz. Balańyzdyń áli oqýshy ekenin umytpańyz, sondyqtan bastapqyda qatelesýdiń de qajet ekenin esten shyǵarmańyz. Óz qatesin túsingen bala keleside ony qaıtalamaýǵa tyrysady.
6. Kómektesińiz jáne bilmegenin aıtyp jiberińiz
Eger bala qınalyp otyrǵanyn kórseńiz, balaǵa jón silteńiz, bilmegenin aıtyp jiberý arqyly kómektesińiz. Tipti ol úshin esepti ózińiz shyǵarsańyz da, ony qalaı jasaǵanyńyzdy balaǵa túsindirip berińiz. Balany baqylańyz. Eger sabaq oryndaýda qınalatynyn baıqasańyz, ony qosymshaǵa berińiz.
7. Oı-órisin damytyńyz
Balaǵa sózdikti, anyqtamalyqtardy paıdalanýdy, ózdiginen izdenýdi úıretińiz. Birinshi kúnnen kálkýlátor men onlaın sózdikke úıretpeńiz. Ǵalamtordan daıyn shyǵarmalardy kóshirip alýǵa ruqsat bermeńiz.
8. Qysqa úzilister jasaý kerek
Saǵattap ústel basynda otyrý zıan. 30-50 mınýt sabaq oqyǵannan keıin azdaǵan úzilis jasaǵan jón. Bala sál bolsa da demalyp, júrek jalǵap, tipti bolmasa, serýendep alǵan soń, ózi-aq jańa demmen qaıta sabaq oqýǵa kirisedi.
9. Negatıvti kóńil-kúı baqylaýda bolýy kerek
Balany kóbirek maqtap, motıvasıa bergen durys. Balańyzdyń siz úshin eń úzdik ekenin umytpańyz. Sátsizdikteri úshin ursyp-urýdyń qajeti joq. Ony basqa balalarmen salystyrmańyz, "basqa bala odan jaqsyraq" degendi múlde aıtpańyz. «Jattasań, konfet beremin» degen syńaıda balany satyp alýdyń qajeti joq. Ol sabaqty konfet jeý úshin emes, ózi úshin oqýy kerek ekenin esten shyǵarmaýy tıis. Balaǵa kinálaý sezimin artpańyz.
10. Shekten tys kóp is júktemeńiz
Balany bitpeıtin úıirmeler men qosymshalarǵa jaza berýdiń de keregi joq. Budan balanyń fızıkalyq túrde ári moraldi turǵyda da sharshaıtynyn túsinińiz. Sol úshin balaǵa tek qajettisin berińiz, al ózine kerek joldy ol ózi tańdaıdy.