Qazirgi tańda bala men tehnologıanyń arasyndaǵy baılanys úlken másele týdyrýy múmkin. Smartfon, kompúter, jáne oıyndardyń bala psıhıkasyna áseri zor. Ásirese, oıyndardyń túrli túrleri onyń minez-qulqyn ózgertetin, qaýip týdyratyn jaǵdaılarǵa ákelip soǵýy múmkin. Osy maqalada biz balanyń oıyn oınaý kezindegi qaýip-qaterlerdi taldap, ata-analarǵa keńes beremiz.
1. Qumar oıyn elementteri jáne mıkrotranzaksıalar
Oıyndardyń keıbir túrleri balalardyń azartyn oıatyp, qumar oıyndarǵa beıimdiligin arttyrýy múmkin. Loot box sıaqty mehanıkalar jáne vırtýaldy stavkalar balada táýeldilikti qalyptastyrýy múmkin. Mysaly: Free Fire, Genshin Impact, FIFA Ultimate Team.
2. Shekten tys agresıa men zorlyq-zombylyq
Qan men zorlyq-zombylyqty kóp kórsetetin oıyndar agresıany arttyryp, balany qatigez áreketterge ıtermeleýi múmkin. Mundaı oıyndar qylmystyq áreketterdi nasıhattaýy da yqtımal. Mysaly: Mortal Kombat, Call of Duty, GTA, PUBG.
3. Psıhologıalyq áseri jáne táýeldilik
Uzaq ýaqyt boıy psıhologıalyq áser qaldyratyn oıyndar balada táýeldilik týǵyzyp, uıqynyń buzylýyna, zeıinniń nasharlaýyna jáne agresıaǵa ákelýi múmkin. Mysaly: Candy Crush, Roblox (jekelegen serverler), Clash of Clans.
4. Qaýipti onlaın-qaýymdastyqtar jáne kıberbýllıng
Oıyndar arqyly beıtanys adamdarmen sóılesýge múmkindik beretin qaýymdastyqtar alaıaqtyq pen kıberbýllıngke jol ashýy múmkin. Mysaly: Roblox, Among Us, Discord arqyly baılanysatyn kez kelgen oıyn.
5. Shynaıy ómirge qaýip tóndiretin oıyndar
Shynaıy ómirde qaýipti áreketterdi jasaýǵa úgitteıtin oıyndar bar. Mundaı oıyndar ómirge qaýip tóndirip, adamǵa zıan keltirýge sebep bolýy múmkin. Mysaly: Blue Whale, Momo Challenge, Jonathan Galindo.
Ata-anaǵa keńes
- Oıyndardy zertteńiz: Balanyń jasyna sáıkes oıyn tańdaý mańyzdy.
- Balamen ashyq sóılesińiz: Qandaı oıyndar oınaıtynyn birge talqylańyz.
- Oınaý ýaqytyn baqylańyz: Balanyń ekran aldynda uzaq ýaqyt bolmaýyn qadaǵalańyz.
- Qaýipsizdik baptaýlaryn qoldanyńyz: Onlaın baılanystarǵa shekteý qoıyńyz.
- Tólem júrgizýge tyıym salyńyz: Balanyń oıyndarǵa aqsha jumsaýyna jol bermeý úshin paról qoıyńyz.
Eger balanyń minez-qulqynda ózgeris baıqalsa, (agresıa, uıqysyzdyq, oıynǵa táýeldilik), mamandarmen keńesken jón.