Ámen Qaıdar – 100
Sháken Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdıasynyń «Qazaq anımasıa» shyǵarmashylyq birlestiginde qazaq múltıplıkasıasynyń atasy Ámen Qaıdardyń 100 jyldyǵy atap ótildi. Is-shara barysynda juldyzdar aleıasyndaǵy Ámen Qaıdardyń eskertkish memorıalyna gúl shoqtary qoıyldy.
Jınalǵan qaýym nazaryna qazaq mýltplıkasıasynyń 1967 jyly jaryq kórgen alǵashqy týyndysy – «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» fılminiń sıfrlandyrylǵan nusqasy usynyldy. Sondaı-aq, QR Mádenıet mınıstrliginiń tapsyrmasymen, Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynyń qoldaýymen túsirilgen «Ámen aǵanyń ǵajaıyp báıteregi» atty qysqametrajdy múltfılmi kórsetildi. İs-sharaǵa jınalǵan aǵaıyndar, sonymen qatar, Ámen Qaıdardyń jeke zattary qoıylǵan, memlekettik arhıv usynǵan arnaıy kórmeni tamashalady.
Ámen Qaıdar esimi atalǵanda oıymyzǵa birden «Qarlyǵashtyń quıryǵy nege aıyr?» fılmi oralady. Iá, bizdiń qazaq múltıplıkasıasynyń tarıhy Ámen atamyzdyń dál osy fılminen bastaý alady. Múltfılm 48 elde kórsetilip, Lenıngradtaǵy İİİ Búkilodaqtyq kınofestıvaldiń laýreaty, al 1975 jyly Nú-Iorktegi Halyqaralyq múltfılmder kınofestıvalinde «Qola praksınoskop» syılyǵyn jeńip alǵan.
Shyǵarmashylyǵyn balalar álemimen baılanystyra bilgen Ámen atamyzdyń, sondaı-aq, tanymal anımasıalyq jumystary qatarynda ultynyń rýhanı qundylyqtaryn arqaý etken «Aqsaq qulan», «Quıyrshyq», «Qojanasyr», «Kún shaǵylysy», «Tazsha bala», «Sıqyrly kilem», «Qyryq ótirik», «Er Tóstik» bar.
Qazaq anımasıasynyń negizin qalaýshy tulǵa kınematografıster odaǵynyń hatshysy, keıin Sýretshiler odaǵynyń tóraǵasy qyzmetin atqardy. «Qurmet belgisi», «Otan soǵysy», «Parasat» ordenderimen, medaldarmen marapattaldy, Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, 3-dárejeli «Barys» ordeniniń, «Altyn Adam» syılyǵynyń, Táýelsiz «Tarlan» jalpyulttyq syılyǵynyń ıegeri atanyp, 2007 jyly «Ekran sheberi» ataǵyn aldy.
Ámen Ábjanuly Qaraǵandy oblysynyń týmasy. 40-jyldardyń basynda jas sýretshi Uly Otan soǵysyna baryp, Stalıngradty qorǵaýǵa jáne Ýkraınany azat etýge qatysqan. Korsýn-SHevchenko shaıqasynda aýyr jaraqat alǵan.
Soǵystan keıin bala kúngi armanyna jetý úshin Qazaq memlekettik teatr-kórkemsýret ýchılıshesine túsip, 1946–1950 jyldar aralyǵynda grafıkany oqyp shyqty. Sodan keıin Búkilodaqtyq memlekettik kınematografıa ınstıtýtynda bilimin jalǵastyryp, qazaq kınosynda jańa janr – múltıplıkasıanyń negizin qalady. 1966 jyldan bastap ol «Qazaqfılmde» múltfılmder bóliminiń kórkemdik jetekshisi boldy, sol kezde alǵashqy qazaq múltfılmderi dúnıege keldi. «Qazaqfılm» kınostýdıasynda Á.Qaıdardyń jetekshiligimen 47 fılm jaryq kórdi.