Aýyl – ár qazaq úshin altyn tuǵyr, alty qyrdy asyp ketse de aınalyp kelip at basyn tireıtin altyn qazyq. Al ol kindik qanyń tamǵan, at jalyn tartyp minip, azamat atanǵan týǵan topyraǵyń bolsa tipti ystyq, ata-babań meken etken jáne solardan taraǵan san býyn urpaq ósip-ónip, órken jaıǵan óńir bolsa tipti qadirli, tipti qasıetti.
Jambyl oblysy Sarysý aýdanyna qarasty Shyǵanaq aýyly – kóptiń jumylǵan eńbegimen irgesi bekigen baıyrǵy meken. Keńestik kezeńde mal sharýashylyǵymen aınalysqan iri ujymshar retinde ataǵy aspandaǵan aýyl halqynyń búgin de eńsesi bıik, júzi jarqyn. Tereńnen tamyr tartqan bereke-birligi bekem, qoınaýy qutty, yntymaǵy myqty Shyǵanaq topyraǵyndaǵy dúbirli dýman: aýyldyń 60 jyldyq mereıtoıy – sonyń bir aıǵaǵy.
Osy ataýly sharaǵa oraı jaqynda «Shejireli Shyǵanaq» jınaǵy jaryq kórdi. Jınaqta kezinde osy eldimekende turǵan, ony kórkeıtýge eseli eńbek sińirgen baıyrǵy shyǵanaqtyqtar jóninde olardyń búgingi urpaqtary men kózin kórgen zamandastary sóz qozǵaıdy. Shalǵaıdaǵy Shyǵanaq – kitapqa esteligi engen ár adam úshin erekshe ystyq, erekshe qymbat. Ómiriniń qandaı da bir kezeńi, taǵdyry osy óńirmen baılanysty ár adamnyń júreginde osynaý aıadaı ǵana aýylǵa degen úlken súıispenshilik, ulanǵaıyr saǵynysh bar. Bastamashy toptyń «Aýyldyń 60 jyldyǵyn jaı atap ótip qana qoımaı, erteńge estelik bolardaı kitap qaldyraıyq, búgingi bereke-birlikke, mamyrajaı tirlikke jol salyp bergen ardaqty ákelerimiz ben asyl analarymyzǵa, aǵa urpaqqa taǵzym retinde olardyń eren eńbegin ulyqtap, úlgi-ónegesin, taǵylymyn eske alaıyq» degen izgi nıeti kópshilik tarapynan qyzý qoldaý tapqany da sodan.
Biri – ata-anasy, biri – baýyry, endi biri – dosy, aýyldasy týraly syr shertkenderdiń basym kópshiligi – jazý-syzýǵa, ádebıetke qatysy joq qarapaıym adamdar. Biraq solaı bola tura, olardyń qaı-qaısysynyń da aǵynan jaryla aıtqan áńgimesi aıtarlyqtaı áserli, júrekti shymyrlatarlyqtaı shynaıy. Óıtkeni olar da – col tarıhtyń ajyramas bir bólshegi, ýaqyt tezimen búginde qaı qıyrǵa, qaı qıaǵa qonys tepse de eń bir qımas sátteri Shyǵanaqpen bite qaınasqan jandar. Olardyń jazǵan-syzǵanynan sol ótken dáýirdiń demi seziledi, qıly-qıly taǵdyrlar kórinis beredi. Oqı otyryp kishkentaı ǵana aýyldyń shejirege, ózindik tarıhqa sonshalyqty baı ekenin ańǵarasyz.
Estelikter sıpatyna qaraı birneshe bólimge toptastyrylǵan. «Ómiri – ónege» atty alǵashqy bólimge urpaqtarynyń baqılyq bolǵan ata-anasy, jaqyndary týraly esteligi ense, «Enesi jaqsy qandaı-dy» bóliminde keshegi jas kelin, al búginde bir áýlettiń salıqaly otanasyna aınalǵan jandar aq nıetpen attaǵan bosaǵasy, qaıyn eneden alǵan taǵylymy jóninde keıingige sabaq bolardaı keleli sóz qozǵaıdy. «Juldyz-ǵumyrda» jaryq dúnıedegi kúnderi kúrmeýge kelmesteı kelte bolǵanymen, sol qysqa ómirinde-aq eleýli iz qaldyryp, kózin kórgender aıta júrer jyly estelikterdiń keıipkerine aınalǵan Shyǵanaq shyraqtary jóninde baıandalǵan. «Aýyl órenderinde» óńirdiń talapker jastarynyń shyǵarmashylyǵy kórinis tapsa, «Aýyl maqtanyshtary» bóliminde osy topyraqtan túlegen jáne búginde ár salada tabysty eńbek etip, aıtarlyqtaı jetistikke jetken jandardyń, kásipkerler men tanymal azamattardyń ómirbaıany berilgen. «Aýyl áńgimeleri» men «Aýyl aıtqyshtary» bóliminde Shyǵanaqta ár kezeńderde bolǵan qyzyqty oqıǵalar men eldiń esinde qalǵan, jurttyń aýzynda júrgen áńgimeler jınaqtalǵan.
Aýyl bolyp óz aldyna shańyraq kótergenine attaı 60 jyl ótken Shyǵanaq tarıhy men onyń ár turǵynynyń ómirderegin egjeı-tegjeıli qamtýdy bir kitaptyń kólemi kótermeıtini málim. Alaıda bir anyq nárse: eń bastysy, eshkim de, eshnárse de umytylǵan emes jáne umytylmaıdy da. Sovhozdyń qalaı qurylyp, sharýashylyqtyń qalaı órkendegeni, aýyldy kórkeıtýge turǵyndardyń qalaı jumylyp, qandaı qıyndyqtar men qyzyqtardy bastan ótkergeni ózin «shyǵanaqtyqpyn» dep esepteıtin ár adamnyń kóz aldynda, kókireginde kúni keshegideı saırap tur.
Ótken tarıhqa oı júgirtý barysynda solardyń qaı-qaısysynyń da erlikke bergisiz eńbekpen kún keship, el qatarly tútin tútetkenine, ul-qyzyna úlgili tálim-tárbıe berip, artynda ulaǵatty urpaq qaldyrǵanyna tánti bolmaý múmkin emes. Kezinde ata-analary taban aqy, mańdaı terimen kóktetken, órkendetken óńirdi umytpaı, 60 jyldyq mereıtoıyna oraı aýylda dúbirli toı uıymdastyryp, laıyqty syı-sıapat, tartý-taralǵy jasaǵan da, toı habaryn estigen boıda keńbaıtaq elimizdiń túkpir-túkpirinen aǵylyp kelip, týǵan topyraǵyna qasıetti Qaǵbadaı táý etip jatqan da – solar!.. Jalpy, aýylǵa qurmet, ol – qazaqqa qurmet. Aýyldy kóterý, ol – qazaqty kóterý degen sóz. Osy turǵydan alǵanda, bul – barshaǵa úlgi bolarlyq jaıt.
Tańqalarlyqtaı taǵy bir jaǵdaı – ǵylym-bilimniń, mádenıettiń úlken ortalyqtarynan shetkeri jatsa da, kishkentaı ǵana Shyǵanaqtan bilimi men biligi, parasat-paıymy eshkimnen kem túspeıtin, óz salasynyń mańdaıaldy mamany retinde esimi búginde kúlli Qazaqstanǵa tanylǵan tulǵalardyń, zıaly azamattardyń kóptep shyǵýy. Bizdińshe, buǵan da jerdiń kıesi, tekti ata-babadan ǵıbrat alǵan eńseli eldiń qaınary tunyq qasıeti sebepker bolsa kerek.