İzgi nıet, aqjarma kóńil!!!
Qazaq halqynda «Erim deıtin el bolmasa, elim deıtin er qaıdan bolsyn» degen ataly sózi bar. Búgingideı almaǵaıyp zamanda birlikti tý etý ońaı sharýa emes. Qazirgi kezde qolda bardyń qadirin bilý óte mańyzdy. Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Asyly Osman apamyzben qoǵam, uly adamdar jáne ótken men búgingi kezeńder týraly áńgimelesken edik.
Abaı dańǵylymen joǵary qaraı júrip kelemin. Kún shýaǵyn meıirlene tógip tur. Aınala qyzý tirshilik. Júıitkigen kólikter, bir taraptan ekinshi tarapqa asyqqan adamdar. Áne-mine degenshe Abaı metrosyna jetip qaldym. Sol arada júzi jyly, qara kózildirik taqqan apaı kózime tústi. Ótińkirep toqtap, qaıta baryp amandastym. Óńi tanys.
– Siz Asyly Osman apasyz ba? – dedim
– Iá, qaraǵym, – dedi.
Odan keıin ózimdi tanystyryp, hal-jaǵdaı surastyq. Óte jaıdarly minezdi ári oı ashyq, aqjarqyn kisi eken. Qaı aýyldyń balasy ekenimdi surap, áńgime kún shýaǵyndaı qyza túsýde. Qyzylordanyń Shıelisinen kelgenimdi ári osynda jumys jasap júrgenimdi aıttym. «Ótkenińdi bilmeı, bolashaqqa qadam basa almaısyń» depti burynǵylar. Osy oımen apamyzdyń mán-maǵynaǵa toly sózderin tyńdap turdym. Burynǵy kórgen-bilgenin aıtýda. Bizder aıańdap aıaldamaǵa jaqyndap kelemiz. Taqyrypty til máselesine, qoǵamdaǵy ózekti jáıttaryna burdym. Ol kisi áńgemesin bylaısha órdi:
«Men ol ýaqytta ońtústikte istep júrgenmin. Bir jınalysta oblys basshysy Temirbekov baıandamasyn túgel oryssha jasady. Ózi resmı tilde sóıleıtin. Sonda maǵan onyń qazaqy ortada ózge tilde sóılegeni jaqpady. Sodan soń ákimge baryp, osy oılarymdy aıttym. Iaǵnı, til máselesin. Bálkim, meni jaqtyrmaı da qalǵan shyǵar. Keıinnen Elbasy Temirbekovti shetelge elshi etip jiberdi. Men únemi jalpy jurt bolyp qazaqtyń tilin úırense eken dep júremin. Óıtkeni sonaý repressıa jyldarynda Qazaqstanǵa qonys aýdarǵandarǵa ońaı bolǵan joq. Olardy qýǵyndap ákeldi. Mine, sol zamatta jergilikti turǵyndarǵa qazaq halqy pana bola bildi. Kómek qolyn sozdy, ózekke teppedi. Ash qaldyrmady. Kórdiń be, shyraǵym, árqaısymyz osy jaqsylyqty esten shyǵarmaǵanymyz jón. Rahmet aıtýymyz qajet. Qandaı jıynda bolmasyn, tipti Assambleıa tóńireginde de, til máselesin aıtyp kelemin. Qaıtkende til óz dárejesine kóteriledi, bilesiń be? Ol úshin qazaq tili memlekettik tuǵyrǵa shyǵýy kerek. Onsyz is alǵa baspaıdy. Osy kúni bireýlerdiń aıtqanyn estip qaldym. Olar «Qazaqstan - beıbitshilik araly» deıdi. Aý, dúnıede jer kólemi jaǵynan 9 oryn alatyn memleketti aral deýge bola ma?! Durysyn aıtqanda, «Qazaqstan - beıbitshilik eli» deý kerek. Qazaqstandy árbirimiz súıýimiz kerek. Bul – ystyq Otan, bizdiń topyraq», - dedi apamyz biraz dúnıeni oıǵa salyp. Men de osy bir sátti paıdalanyp, birer saýaldardy qoıdym.
– Apa, keıbireýler «Gerold Belger atamyzdy qazaqty Hákim Abaıdan da artyǵyraq synaıdy» degeni bar, osyǵan qalaı qaraısyz?
– Áýeli qazaqtyń jaıyn ózge emes qazaqtyń ózi aıtqany abzal. Abaıdan artyq kim synaı alsyn? Men bul sózimdi kózi tirisinde Belgerge de aıtqanmyn.
– Asyly apa, qalaı oılaısyz? Qzaqta Dinmuhamed Qonaevtaı tulǵa qashan týar eken?
- Eee, shyraǵym! Uly dalada asyldar az bolmaǵan. Sondaı tulǵalardyń biri - Dinmuhammed Ahmetuly Qonaev. Endi ondaı perzent qazaqta týa ma, týmaı ma, kim bilsin? Eń bastysy, birlikti saqtaý qajet. Eldi ydyratyp almańdar. Al men júreıin, qaraǵym, – dedi.
– Biz, jastar, barmyz ǵoı, – dep aıtyp qaldym.
– Oıı, aınalaıyn, – dedi kúlimsirep.
Baıqasam, shamamen 15-20 mınýt ýaqyt ótipti. Bizder adymdap, aıaldama tusyna keldik. Kútken avtobýsymyz áli kórinbeıdi.
Osylaı turǵanda 128-marshrýt kelip toqtady. Men Asyly apamdy qolynan demep otyrǵyzyp saldym. Esik jabylar sátte artyna burylyp, «Qudaı saǵan baq bersin, órkeniń óssin, Oljas! Aman bol, aınalaıyn, aman bol», - dep aq tilegin jaýdyrdy. Avtobýs júrip ketti. Men osy bir sátti erekshe esime alyp tebirenispen akademıaǵa kelip jettim. Ózimniń aýyldaǵy qart ájemdi kórgendeı, naq sol kisiden bata alǵandaı bolyp, erekshe rızalyq sezimmen tolǵanysymdy jazýdamyn. Qazaqtyń «Ulyq bolsań, kishik bol» deıtin ataly sózi quddy osy kisige arnalyp aıtylǵandaı. Ultty, tildi súıetin bir adam bolsa, sizdeı-aq bolsyn! Sizge de myń alǵys, myń raqmet, apajan!