2024 jylǵy 28 tamyzda Úkimettiń resmı portalynda Qazaqstan Prezıdentiniń joǵary deńgeıde óńdelgen ónim shyǵaratyn klasterlerdi qurý jónindegi Joldaýyn iske asyrý sheńberinde 17 iri jobanyń tizbesi bekitilgeni týraly habarlandy. Klaster degenimiz ne, onyń aımaqtarǵa áseri jáne ıdeıa men iske asyrýdaǵy aıyrmashylyq týraly Taspanews.kz redaksıasyna qarjy analıtıgi jáne ekonomıs Arman Beısembaev túsindirdi.
Arman Beısembaevtyń aıtýynsha, «klaster – bul bir-birin tolyqtyratyn kásiporyndardyń baılanysqan tizbegi». Ekonomıs klasterlik damýdy durys tásil dep sanaıdy: onyń kómegimen Ońtústik Koreıa alǵa jyljydy, Qytaı men Birikken Arab Ámirlikteri de osylaı damý ústinde.
«Erkin ekonomıkalyq aımaq (EEA) – bul jaı ǵana belgili bir aýmaq, onda zańnama búkil memleketke qaraǵanda birshama ózgeshe. Bul aımaqta óz óndirisińizdi lokalızasıalaı alasyz jáne zań boıynsha birqatar jeńildikter alýǵa múmkindik bar», - dep túsindiredi sarapshy.
Klasterler belgili bir aımaqta, ıaǵnı belgili bir salany nemese nıshany damytý úshin eń qolaıly aımaq retinde anyqtalǵan kezde qurylady. Mysaly, Amerıka Qurama Shtattaryndaǵy Sılıkon alqaby jáne Reseıdiń Skolkovo ınovasıalyq ortalyǵy IT klasterlerdiń tıptik mysaldary retinde qarastyrylýy múmkin.
Klasterlerdiń jumys isteýi úshin olardyń quramyndaǵy kásiporyndar bir-birin tolyqtyryp, qoldaýy qajet. Mysaly, bolat quıý zaýytynyń janynda oǵan qajetti ınfraqurylym bolýy kerek: jol, baılanys, sý jáne t.b. Mundaı kásiporyndar tizbegi bir-birimen yntymaqtasa otyryp, ortaq maqsatqa qyzmet etedi.
Arman Beısembaev Qazaqstannyń ártúrli aımaqtaryndaǵy klasterlerdiń qalaı jumys isteıtinin talqylaı kele, belgili bir aımaqta belgili bir klasterdi qurýdyń mańyzy bar ma degen suraqty qoıady. Mysaly, Qazaqstannyń batysynda mal sharýashylyq klasterin qurýdyń máni joq, sebebi bul aımaqtyń jaǵdaıy qurǵaqshylyqqa beıim.
Ekonomıs joǵary deńgeıde óńdelgen ónim shyǵaratyn klasterlerdi qurýdyń ekonomıkalyq tıimdilikke qol jetkizý úshin tek munaı óndirý jetkiliksiz ekenin atap ótedi, ony qaıta óńdeý qajet.
Arman Beısembaev klasterlerdi damytýdyń artyqshylyqtaryn atap ótkenmen, olardyń iske asyrylýyna qatysty kúmánin bildiredi. Aqshanyń «negizsiz» jumsalýy múmkin ekenin, al naqty óndirissiz esepter berilýi yqtımal ekenin eskertedi.
Ekonomıs Aqtaýdaǵy «Caspiy Electronics» zaýytynyń jaǵdaıyn mysalǵa keltirdi, onda planshet shyǵarý josparlanǵanymen, nátıjesinde bul ónimder Qytaıdan ákelingen.
Arman Beısembaevtyń pikirinshe, klasterlerdiń damýy jaqsy ıdeıa bolǵanymen, onyń iske asyrylýynda kózboıaýshylyq ornatpaý mańyzdy. Shynaıy óndiris pen ekonomıkalyq ósýdi qamtamasyz etý úshin klasterler naqty túrde jumys isteýi tıis.