Búgin Májilis depýtaty Dáýlet Muqaev Densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarovaǵa elimizde keń taralyp kele jatqan sozylmaly búırek aýrýyna (SBA) qatysty depýtattyq saýal joldady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Depýtattyń aıtýynsha, bul dert qazir búkil álemde alańdatarlyq qarqynmen taralyp jatyr. 2021 jyly SBA saldarynan 4 mıllıon adam kóz jumǵan, ıaǵnı álem boıynsha ár 8 sekýnd saıyn bir adam osy dertten qaıtys bolýda. Búginde jer sharynda 850 mıllıonnan astam adam SBA-men ómir súrip jatyr, bul – jahan halqynyń 10 paıyzdan astamyn quraıdy. Aýrýǵa ásirese qarttar, áıelder, qant dıabeti men arterıalyq gıpertonıaǵa shaldyqqandar beıim.
Qazaqstandaǵy jaǵdaı da kúrdeli. Elde árbir onynshy azamat SBA-ǵa shaldyqqanymen, olardyń tek 14%-yna ǵana resmı dıagnoz qoıylady. Qazirgi ýaqytta 3 600-ge jýyq adam búırek transplantasıasyn kútip, arnaıy kezekte tur. Olardyń qatarynda 80-nen astam bala bar.
«Eger biz bul úrdiske der kezinde tosqaýyl qoımasaq, bolashaqta bul dert densaýlyq saqtaý júıesine ǵana emes, jalpy ekonomıkaǵa aýyr salmaq salady», – dedi depýtat.
Muqaevtyń aıtýynsha, bir ǵana naýqastyń jyldyq gemodıalızi memleketke 5,6 mıllıon teńgeden astam shyǵyn ákeledi. Qazir elde 12 myńnan astam adam dıalız qabyldaıdy, bul jyl saıyn búdjettiń 67 mıllıard teńgesinen astam qarajatyn talap etedi.
SBA kóbinese aldyn alýǵa bolatyn aýrýlarmen baılanysty: qant dıabeti, arterıalyq gıpertenzıa jáne semizdik – basty qaýip faktorlary. 2019 jylǵy derekterge súıensek, dál osy úsh dert sozylmaly búırek jetispeýshiliginiń negizgi sebebi retinde tanylǵan.
«Máselen, 1990 jyldan 2019 jylǵa deıin gıpertonıamen aýyratyndar sany eki ese ósip, 1,3 mıllıard adamǵa jetti. Alaıda olardyń jartysynan kóbi óziniń qan qysymynyń joǵary ekenin de bilmeıdi», – dedi depýtat.
Onyń aıtýynsha, búginde dıabetpen ómir súrip jatqan 537 mıllıon adamnyń shamamen 40 paıyzynda SBA damıdy. Bul – Qazaqstan úshin de asa ózekti másele, sebebi elde dıabet pen gıpertonıaǵa shaldyqqandar sany jyl saıyn ósip keledi.
Osy oraıda depýtat mınıstrlikke kelesi sharalardy usyndy:
• SBA-ny erte anyqtaý úshin skrınıngtik baǵdarlamalar arqyly tegin profılaktıkalyq tekserýlerdi engizý;
• Alǵashqy medısınalyq kómekti kúsheıtip, qant dıabeti men gıpertonıany basqarý baǵdarlamalaryn jetildirý;
• Halyq arasynda salaýatty ómir salty men durys tamaqtaný mádenıetin nasıhattaıtyn keshendi aqparattyq naýqandar júrgizý;
• Nefrologıalyq qyzmetterdi damytýǵa arnalǵan ulttyq strategıa qabyldaý;
• SBA boıynsha naqty derekter bazasyn qalyptastyrý úshin sıfrlyq málimetter jınaý men taldaý júıesin jetildirý.
«Bul másele tek medısına salasynyń sheńberinde qalmaýy tıis. Oǵan strategıalyq jáne ulttyq qaýipsizdik turǵysynan qaraýymyz kerek», – dep qorytyndylady Dáýlet Muqaev.