Búgingideı baǵa turaqsyz kezeńde aqshanyń basyn qalaı quraǵan jón?
Depozıt pe, baspana satyp alý ma? Qaısysy tıimdirek. Qoǵamda túıitkili kóp osy saýaldyń jaýabyn krisha.kz mamandary izdep kórgen, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
Sarapshylar esepteýge ońtaıly bolý maqsatyn ótken jylǵy kórsetkishterdi baǵyt-baǵdar etip alǵan. Demek, bir jyl ishindegi páter qunynyń ózgerýi, ortasha jaldaý aqysy, bir jyldaǵy ınflásıa deńgeıi jáne t.b. eskerilgen. Mamandar salystyrý úshin shamamen eki bólmeli páter qunyna teń 25 mln teńgeni alǵan.
Sonymen aqshany depozıtte saqtaý tıimdi me?
Qazaqstandaǵy bankterde ulttyq valútadaǵy depozıt boıynsha ortasha mólsherleme jylyna 14% quraıtynyn eskersek, ótken jyldyń qańtar aıynda depozıtke 25 mıllıon teńge salsańyz, bir jyldan keıin syıaqy 3 500 000 teńgeni quraıtyn edi. Bul somany dollarǵa aıyrbastaǵanda (qańtarda ortasha baǵam 453 teńge boldy), 55,2 myń dollar bolatyn edi. Bir jylda 1% syıaqy mólsherlemesi bar depozıtten (Qazaqstandaǵy bankterde shetel valútasy boıynsha depozıttiń eń joǵary mólsherlemesi) 551 dollar alasyz. Bıyl qańtardyń basynda dollar 456 teńge boldy. Bir jylda dollardaǵy depozıttiń paıdasy 250 000 teńgeni quraıtyn edi. Valútalyq depozıt ashqanda baǵanyń teńgege qatysty ósý múmkindigi bar. Dollar kóterilse, tabys ta kóp bolar edi. Degenmen byltyr ulttyq valúta ózin turaqty kórsetti, jyl basynda jáne aıaǵynda aıyrbastaý baǵamy birdeı boldy.
Al jyljymaıtyn múlikke ınvestısıa salý qanshalyqty paıda alyp keledi?
Sonymen, 25 mln teńgege úı satyp alsańyz, qansha paıda kóresiz? Byltyr qańtarda 25 mln teńgege 2 bólmeli páter alýǵa bolatyn edi. Mysaly, Astananyń sol jaǵalaýyndaǵy ekonom klastaǵy jańa salynyp jatqan turǵyn úı keshenderi. Jóndeý jumystaryn jasaýdyń qajeti joq. Páterdi satyp alǵannan keıin bizde eki jol bar: páterge aqsha salmaı, ony bir jyldan keıin satyp jiberý nemese jıhazǵa aqsha jumsap, jalǵa berý. Ulttyq statısıka búrosynyń málimeti boıynsha, bir jylda (2023 jyldyń qańtarynan 2024 jyldyń qańtaryna deıin) elordada jańa qurylystaǵy páterler ortasha eseppen 1,7%-ǵa qymbattaǵan. Osylaısha 25 mln teńge ústine 425 myń teńge qosyldy. Páterdi bir jyldan keıin jarty mıllıon teńgege qymbatyraq satýǵa bolatyn edi. Eskeretin jaıt, 10% mólsherinde salyq tólegińiz kelmese, páterdi bir jyldan keıin satý tıimdi.