talaı otbasyn baqytqa bóledi
«Otbasylyq-demografıalyq ahýal – zor alańdaýshylyq týdyryp otyrǵan másele. Ókinishke oraı,
Qazaqstanda árbir altynshy otbasy bala súıe almaı otyr. Saýalnama kórsetkendeı, otandastarymyzdyń
20 paıyzǵa jýyǵy muny ajyrasýǵa negiz bolatyn eleýli sebep dep sanaıdy. Úkimetke 2021 jyldan bastap
«Ańsaǵan sábı» arnaýly baǵdarlamasyn júzege asyrýdy tapsyramyn. Ekstrakorporaldy uryqtandyrý
baǵdarlamalary boıynsha bólinetin kvota sanyn 7 myńǵa deıin, ıaǵnı 7 ese kóbeıtý qajet».
Qasym-Jomart TOQAEV.
Qazaq – balajan halyq. Sondyqtan «Balaly úı – bazar» deıdi. Iá, shańyraq kótergen jas jubaılardyń baqytyn, shattyǵyn ústeı túsetin de sábı. Ókinishke qaraı, bas quraǵan barlyq erli-zaıyptyǵa birdeı bala súıý baqyty buıyra bermeıtini ras.
Prezıdent tapsyrmasyn sol kezde-aq jedel qolǵa alǵan Úkimet 2021 jyly ekstrakorporaldy uryqtandyrýǵa (EKU) bólinetin kvota sanyn 7 ese kóbeıtip, sol maqsatta respýblıkalyq búdjetten 6 mlrd teńgeden astam qarajat bólingen bolatyn.
EKU – óte qymbat baǵdarlama. Quny mıllıon teńgeden asady, sol sebepti kóptiń qaltasy kótere bermeıdi. Prezıdent «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasyn osyny eskerip, bir sharanaǵa zar bolyp júrgen erli-zaıyptylarǵa qoljetimdi bolsyn dep engizdi.
EKU prosedýrasy elimizde 2010 jyldan tegin medısınalyq kómektiń kepildik berilgen kólemine qosylǵan.
Soǵan sáıkes, EKU-ǵa jylyna 900–1000-daı ǵana kvota bólinip kelgen bolsa, Memleket basshysynyń tapsyrmasynan keıin «Ańsaǵan sábı» aıasynda kvota sany birden 7 myńǵa kóterildi. Mamandardyń zertteýine súıensek, EKU kómegine júgingenderdiń 45%-y júkti bolyp, ómirge deni saý sábı ákelip jatyr.
Degenmen de, búginde elimizde «bedeýlik» dıagnozy qoıylǵan 10 myńnan astam áıel esepte tur.
Iá, «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy bedeýlik dıagnozy qoıylǵan pasıentterge arnalǵan. Oǵan otbasylyq juptar da, jeke adamdar da qatysa alady. Tek Qazaqstannyń azamaty bolýy tıis jáne Densaýlyq saqtaý mınıstrligi belgilegen medısınalyq talaptarǵa sáıkes kelýi kerek. Kvota bala kóterýge kedergi keltiretin sozylmaly aýrýmen aýyratyn jandarǵa berilmeıdi.
«Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy aıasynda EKU-ǵa joldama alý úshin aldymen tirkelgen jeri boıynsha emhanaǵa barý mindetti. Sol jerde úmitkerdi bedeýligi bar dıspanserlik pasıentterdiń elektrondyq tizimine qosady. Odan keıin tekseristen ótedi. 12 aıdyń ishinde emhana beıindi mamannyń qorytyndysy negizinde pasıenttiń qujattaryn joǵary tehnologıalyq medısınalyq qyzmetter jónindegi jergilikti komısıaǵa jiberedi. Komısıa oń sheshim shyǵarǵan jaǵdaıda, áıeldi «Emdeýge jatqyzý búrosy» portalyna tirkep, em-sharaǵa daıyndyq bastalady. Pasıent EKU klınıkasyn ózi tańdaıdy. «Ańsaǵan sábı» boıynsha ekstrakorporaldy uryqtandyrý prosedýrasy jylyna bir ret tegin jasalady. Talpynysyńyz sátsiz aıaqtalǵan jaǵdaıda, qaıtadan kezekke tura alasyz.
Aıta keteıik, osy ýaqytqa deıin ekstrakorporaldy uryqtandyrý ádisimen elimizde 25 myńǵa jýyq bala dúnıege kelgen. Sondaı-aq, qazirgi tańda elimizde 26 EKU-ortalyq jumys isteıdi, olardyń 21-i – jekemenshik.
Ómir bolǵan soń túrli taǵdyr ıelerimen kezdesemiz, sóılesemiz. Sonda baıqaǵanymyzdaı, bala súısem degen armanmen bankten nesıe alyp, el-jurttan qaryzǵa aqsha jınap, kóligin, tipti baspanasyn da satyp, aqyly EKU qyzmetine birneshe márte júgingender bar. Ókinishke oraı, kóbiniń qyrýar qarjy jumsap jasaǵan sol talpynystary sátsiz aıaqtalyp jatady. Arada toǵyz-on jyl bala bolmaǵasyn, ajyrasyp tynatyn jandar da az emes. Al shynaıy sezim men temirdeı tózimniń arqasynda EKU arqyly bala súıgen.
Muqashevtar otbasynda búginde Arman esimdi balaqaı ákesi men anasyn, ata-ájesin baqytqa bólep, ósip kele jatyr. Bul otbasy týraly sol jyly búkil BAQ súıinshilep jazdy da. Sebebi, olar Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev jarıalaǵan «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasy aıasynda eń birinshi sábıli bolǵan erli-zaıypty edi.
Otaý qurǵanyna 9 jylǵa taıaǵan Qýandyq Muqashev pen Dana Ómirbekovanyń (Almaty oblysynyń turǵyndary) balaly bolsaq degen armandaryn júrekterine túıip alyp, barmaǵan jeri, baspaǵan taýy qalmaǵan. Em-domnyń barlyq túrin qabyldap kórgenmen, nátıje bolmaǵan. Sóıtip júrgende, Dana «Ańsaǵan sábı» baǵdarlamasyna iligip, kezekke turady. Aqpan aıynda EKU jasalyp, eki aptadan keıin qýanyshty jańalyq estıdi. Aıtýynsha, júktilik kezeńi de jaqsy ótken. Tabıǵı túrde, eshqandaı aýyrsynýsyz, júreginiń astyna, qursaǵyna bitken sharanasyn toǵyz aı, toǵyz kún kóterip júrip, aman-esen bosanyp, qol-aıaǵyn baýyryna alady. Qanshama jyl armandap jetken bóbekke ata-ájesi azan shaqyryp, Arman dep at qoıdy. Aman bolsyn balaqaı! Kóbeı, qazaq!