«Almatynyń tarıhı jady»: shahar eskertkishteri men tulǵalar izine bastaıtyn jańa marshrýt tanystyryldy
Almatyda mádenıet pen tarıh, týrızm men taǵzym toǵysqan tyń joba – «Almatynyń tarıhı jady» kópshilikke jol tartty. Endi qala turǵyndary men qonaqtary úshin Almaty ashyq aspan astyndaǵy mýzeıge aınalmaq, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Bul bastama aıasynda árkim tanymal jazýshylar men ǵalymdar, akterler men memleket jáne qoǵam qaıratkerleri ómir súrip, eńbek etken oryndardy aralap, olardyń eskertkishteri men memorıaldaryn, jerlengen jerlerin, tarıhı kósheler men nysandardy ońaı taba alady. Týrısik marshrýtty óz qalaýyńyz boıynsha quryp, tulǵalar izimen syr shertetin saparǵa shyǵýǵa múmkindik bar.
2GIS servısine barlyq nysan týraly aqparat úsh tilde – qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde engizilgen. Bul joba qala qonaǵyna da, jergilikti turǵynǵa da tarıhı oryndarǵa baǵyt alyp, tanymdyq saıahat jasaýǵa keń jol ashady.
Joba — zıarat mádenıetin tereńinen tanyp, qurmetpen eske alý dástúrin jańǵyrtýǵa da arnalǵan. Almatynyń Ortalyq zıraty, Keńsaı-1 jáne Keńsaı-2 zırattary alǵash ret sandyq formatta usynylyp otyr. Bul jerlerde Baýyrjan Momyshuly, Talǵat Bıgeldınov, Kúlásh Baıseıitova, Ahmet Jubanov, Muhtar Áýezov, Qasym Amanjolov, Sháken Aımanov syndy qazaq rýhanıatynyń alyptary máńgilik tynystap jatyr. Mundaı jerge barý arqyly el tarıhyna, ult rýhyna, ǵylym, mádenıet pen ónerdiń damýyna úles qosqan jandardy eske alyp, taǵzym etýge bolady.
«Kóptegen damyǵan elde ashyq aspan astyndaǵy mýzeı uǵymy áldeqashan qalyptasqan. Mysaly, Parıjde týrıser Pıaf, Balzak pen Morrısonnyń qabirlerine taǵzym etý úshin Per-Lashez zıratyna barady. Vena men Pragada uly kompozıtorlardyń máńgilik mekenderi mádenı marshrýttyń ajyramas bóligi. Londonda Haıgeıt zıraty – ıntellektýaldyq muraǵa degen qurmettiń sımvoly. Almaty – elimizdiń mádenı astanasy. Bul shahar – ultymyzdyń rýhanı tiregi, tanymal tulǵalardyń mekeni. Biz zıaly tulǵalardyń eńbekterin nasıhattap, qaldyrǵan murasyn saqtap, ony keıingi urpaqqa jetkizip qana qoımaı, olarǵa quran baǵyshtap, zıarat etýge jaǵdaı jasaýǵa tıispiz. Biz joba aıasynda árbir beıittiń deregin naqtylap, kópshilikke qoljetimdi bolýyna mán berdik. Bul baǵyttaǵy jumysty ári qaraı jalǵastyramyz», – dedi Almaty qalasy Mádenıet basqarmasynyń basshysy Ǵanı Maılybaev.
Qazirgi tańda Almatynyń Ortalyq zıratynda – 115, Keńsaı-1-de – 159, al Keńsaı-2-de – 109 tulǵanyń beıiti kartaǵa engizildi. Olardyń ishinde Uly Otan soǵysy ardagerleri de bar: Ortalyq zıratta – 8, Keńsaı-1-de – 16, Keńsaı-2-de – 5 ardager jerlengen. Sondaı-aq qalada 160-qa jýyq eskertkish bar, onyń 48-i – kórnekti tulǵalarǵa arnalǵan.
«Bul — ult rýhanıatyna qosylǵan salmaqty úles. Qazaqta «Tiriniń qadirin bil, óliniń qabirin bil» degen tereń maǵynaly sóz bar. Biz osy ustanymmen barlyq derekterdi jınaqtap, bir kartaǵa biriktirip, úsh tilde usyndyq», – dedi jobanyń júzege asýyna atsalysqan belgili ádebıettanýshy Eldos Toqtarbaı.
Sıfrlyq kartada ózge de tarıhı máni zor nysandar qamtylǵan. Máselen, Tólebaev kóshesine jeke bólim arnaldy. Bul kóshe — ádebıet pen ǵylym, mádenıet pen óner salasynda eleýli iz qaldyrǵan zıalylar mekeni bolǵan.
«Almaty kósheleri tarıhpen tildesip turǵandaı. Árbir kóshesi, buryshy syr shertedi. Bul joba – jaı ǵana aqparattyq resýrs emes, bul – ulttyń ózin-ózi tanýyna, rýhanı tamyrmen qaýyshýyna jol ashatyn qundy bastama», – dedi Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń dırektory Lázzat Saǵyndyqova.
Atalmysh jobanyń júzege asýyna Mádenıet basqarmasynyń ókilderimen qatar, ádebıet synshysy, «Daryn» memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty Eldos Toqtarbaı, jazýshy-dramatýrg Álibek Baıbol, jýrnalıs, alashtanýshy Ushqyn Sáıdirahman, zertteýshi Zanǵar Kárimhan jáne mýzeıler birlestiginiń qyzmetkerleri atsalysty.