Qalada jyl basynan beri barlyǵy 1727 ótinish berilgen.
Bul týraly Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńinde Almaty qalasy boıynsha Memlekettik kirister departamentiniń qaryzyn óteı almaıtyn boryshkerlermen jumys basqarmasynyń basshysy Aıdos Býdýgýlov málimdedi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
Zań 2023 jyldyń naýryzynan bastap kúshine endi. Zańdy iske asyrýdyń maqsaty – azamattardyń boryshtyq júktemesin azaıtý, áleýmettik shıelenisti jeńildetý, qaryzdardy tóleýdi yntalandyrý.
«Búgin biz bankterdiń, mıkroqarjy uıymdarynyń, kolektorlyq agenttikterdiń aldynda jáne qaryzdyń basqa túrleri boıynsha merzimi ótken bereshegi bar jáne JK retinde tirkelmegen QR azamattarynyń tólem qabiletsizdigine baılanysty týyndaǵan qatynastardy retteýdi kózdeıtin «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń tólem qabilettiligin jáne bankrottyqty qalpyna keltirý týraly» qoldanystaǵy Zańdy talqylap jatyrmyz», - dedi A.Býdýgýlov.
ÓKQ spıkeri sottan tys bankrottyq rásimin qoldaný tártibi týraly aıtty.
«Sottan tys bankrottyqty Memlekettik kirister organdary qaraıdy. Kredıtorlar tizbesin, bereshek somasyn, sondaı-aq bankpen nemese mıkroqarjy uıymdarymen boryshty retteý týraly qujattardy qosa bere otyryp, «Elektrondyq úkimet» portaly, «e-Salyq Azamat» mobıldi qosymshasy arqyly ótinish berý arqyly iske asyrylady», - dep naqtylady ol.
«Qoldau» jeke tulǵalardyń bankrottyǵy aqparattyq júıesi arqyly tirkeýshi Memlekettik organdardyń, bankterdiń jáne kredıttik búrolardyń elektrondyq derekqorlarymen salystyrý arqyly boryshkerdiń kiris ólshemderine sáıkestigi turǵysynan avtomatty túrde salystyrý júrgiziletin bolady.
Zań kúshine engen kúnnen bastap búgingi kúni Almaty qalasy boıynsha kelip túsken ótinishterdiń sany - 8100, onyń ishinde,aǵymdaǵy jyldyń basynan beri – 1727.
- Bankrot dep tanylyp, 6 664 005 898 (6,6 mlrd) teńge somasynda 1 134 azamatqa qatysty rásimder aıaqtaldy; (osy jyldyń basynan beri 370 bankrot 3 016 427 806 (3 mlrd.) teńge somasynda;
- 5 980 (osy jyldyń basynan beri 1 046) ótinish boıynsha azamattar rásimdi qoldanýdan bas tartý týraly habarlama aldy;
- 676 ótinish qabyldanyp qarjylyq monıtorıń júrgizilý bastaldy.
Zańdy iske asyrý barysynda týyndaıtyn negizgi quqyq qoldaný problemalary:
- Ótinim bergende boryshkerdiń qolynda kredıtormen qaryzdy retke keltirý týraly qujattyń bolmaýy;
- Boryshkerler ótinim bergen kezde nesıe berýshiler aldyndaǵy qaryzynyń naqty somasyn, sondaı-aq nesıe berýshiniń ataýyn bilmeýi;
- Sottan tys bankrottyq rásimin qoldanýǵa bolatyn qarjy uıymdarynyń tiziminde kredıtordyń bolmaýy;
- Nesıeny 12 aı qatarynan ótemeý shartynyń, kredıtorlardyń birjaqty qaryzdy qaıta qurylymdaý barysynda túsken mardymsyz sommalarǵa saı oryndalmaýy.
- Eki nesıelik búronyń derekter bazasynda birdeı aqparattyń bolmaýy.
Spıker atap ótkendeı, osy máselelerdiń barlyǵy týraly belgili, zańnamaǵa tıisti túzetýler Májiliste qaralýda.
Onyń sózinshe, sot bankrottyǵy – bankrottyqtyń ekinshi prosedýrasy.
Sot bankrottyǵynyń maqsaty - bankrottyń múliktik massasy esebinen kredıtorlardyń talaptaryn barynsha qanaǵattandyrý.
Eger jalǵyz turǵyn úı kepil zaty bolyp tabylsa, onda kredıtor ony qaıtaryp alýǵa quqyly.
Sot bankrottyǵy rásimin qoldaný kezinde boryshkerge kelesi shekteýler bar:
- Múlikti ıelikten shyǵarý nemese ózine jańa mindettemeler alý (nesıe alý, kepildikter men kepildikter berý) boıynsha mámileler jasasý;
- Shetelge shyǵý.
Sottyq bankrottyq rásimin qarjylyq basqarýshylar (zańdy tulǵalar men jeke kásipkerlerdiń bankrottyq rásimin júzege asyratyn ákimshiler; kásibı býhgalterler; zań konsýltanttary; aýdıtorlar) júzege asyrady. Qarjy basqarýshylarynyń qyzmetteri aqyly jáne qyzmetterge aqy tóleý boryshkerdiń múlki esebinen júrgiziledi (aıyna 1 ETJ, 2024 jyly - 85 myń teńge).
Búgingi kúni 27 azamatqa sot bankrottyq rásimi qoldanyldy (aǵymdaǵy jyldyń basynan beri 15 azamatqa); 7 azamatqa qatysty sot bankrottyq rásimi aıaqtaldy (jyldyń basynan beri 2 azamatqa).
Sondaı-aq, spıker tólem qabilettiligin qalpyna keltirý tártibin túsindirdi. Tólem qabilettiligin qalpyna keltirý, turaqty tabys kózi bolǵan jaǵdaıda, qaryzdy 5 jylǵa deıin bólip tóleý múmkindi qarastyrylady.
Boryshkerge qoıylatyn jalǵyz shart – qaryz somasy qaryz alýshynyń menshigindegi múliktiń qunynan aspaýy kerek.
«Bul prosedýranyń artyqshylyǵy: jeke tulǵa «bankrot» mártebesin almaıdy, sondyqtan ol bankrot úshin qarastyrylǵan saldarǵa ushyramaıdy, sonymen qatar shetelge shyǵýǵa tyıym salý túrindegi shekteýler qarastyrylmaǵan», - dep túsindirdi ol.
Sottyq bankrottyǵy jáne tólem qabilettiligin qalpyna keltirý tártibin qarjy basqarýshylary júzege asyrady jáne sot arqyly júzege asyrylady.
Tólem qabilettiligin nemese sot bankrottyǵyn qalpyna keltirý tártibin qoldaný týraly aryzdy boryshker turǵylyqty jeri boıynsha sotqa jazbasha nysanda nemese elektrondyq qujat nysanynda beredi.
Búgingi kúni tólem qabilettiligin qalpyna keltirý prosedýrasyn qoldaný týraly ótinish 2023 jyldyń qyrkúıeginde berildi, biraq qoldanylmady.
Sonymen birge, ózin bankrot dep jarıalaý týraly sheshim qabyldaǵan azamattardyń, birqatar saldary baryn atap ótken jón, mysaly:
- Lombardtarda shaǵyn nesıe alýdy qospaǵanda, 5 jylǵa nesıe alýǵa shekteý;
- Qaıta bankrottyq dep taný 7 jyldan keıin ǵana múmkin bolady;
- Bankrottyqtan keıingi 3 jyl ishinde qarjylyq monıtorıń júrgizý.
«Sottan tys nemese sot tártibimen bankrottyq rásimderi qoldanylǵanǵa deıin úsh jyl ishinde múlik jasyrylǵan nemese joıylǵan jáne qasaqana bankrottyq faktileri bolǵan jaǵdaıda bankrottyq rásimi aıaqtalady. Alaıda, rásimniń toqtatylýy boryshkerdiń kredıtorlar aldyndaǵy mindettemeleriniń aıaqtalýyna ákep soqpaıdy», - dep qorytty Aıdos Býdýgýlov.