Shaharymyzda ǵalymdar genetıka jáne fızıologıa salasyndaǵy ozyq zertteýlerimen bólisti.
Gıpoksıalyq kamerada jattyǵý
Óńirlik komýnıkasıalar qyzmeti men Genetıka jáne fızıologıa ınstıtýty uıytqy bolyp BAQ ókilderine arnap uıymdastyrylǵan pres-týr barysynda qatysýshylar genetıka, fızıologıa, onkologıa men ózge de ózekti ǵylymı baǵyttardaǵy ınstıtýttyń sońǵy jetistikterimen tanysty. Jýrnalıserge ınstıtýttyń molekýlalyq genetıka, janýarlar genetıkasy men sıtogenetıkasy, genetıkalyq monıtorıń, eksperımenttik mýtagenez sıaqty 11 zerthananyń jumysy kórsetildi.
Baspasóz týrynyń negizgi jobasynyń biri – qazaqtyń tazy ıtteriniń genetıkalyq qurylymyn zertteý jáne fızıologıalyq-genetıkalyq baǵalaý negizinde sportshylardy daıyndaý júıesin ázirleý. Bul joba gıpoksıalyq jattyǵýlardyń sportshylardyń kognıtıvti fýnksıasy men beıimdelý qabiletine oń áserin zertteýge baǵyttalǵan. Tilshilerge sportshylardyń gıpoksıalyq kamerada jattyǵý barysyn baqylaýǵa múmkindik berildi. Bir qyzyǵy, bul kamera túrli bıiktiktegi taý shyńyna kóterilý kezindegi gıpoksıalyq áserdi ımıtasıalaıdy.
Sonymen birge, ınstıtýt ǵalymdary sportshylardyń fızıkalyq júkteme kezindegi jaǵdaıyn baqylaıtyn arnaıy maskany tanystyrdy. Ony ǵalymdar ózderi ázirlegen. Maska satýrasıany, púlsti, EKG, ylǵaldylyqty, kómirqyshqyl gazynyń bólinýimen tynys alý jaǵdaıyn baqylaıdy. Qurylǵy júgirý kezinde kórsetkishtiń tolyq taldaýymen qamtamasyz etedi. Sportshylar jattyǵý barysynda osy maskany kıip, densaýlyǵy men kórsetkishin baqylaý múmkindigine ıe bolady. Bul prototıp kelesi jyly komersıalandyrýǵa shyǵarylady dep josparlanýda. Instıtýtta sportshylarǵa arnalǵan genetıkalyq pasport ta ázirlengen. Bul qujat sporttyq múmkindik pen táýekel týraly aqparat beredi.
Lastanǵan topyraqty tazalaý
Sonymen qatar, jýrnalıserge qazaqstandyq janýarlar tuqymdarynyń genetıkalyq ártúrliligin saqtaýda jasalǵan jumystar kórsetildi. Sondaı-aq, aýyr metaldarmen lastanǵan topyraqty tazalaı alatyn endemık ósimdikter men «Qyzyl kitapqa» engen ósimdiktermen jumys isteý jónindegi zertteýlermen tanystyryldy. Bul ósimdikter ekojúıeni qalpyna keltirýde mańyzdy ról atqarady. Sondaı-aq, Semeı aımaǵy sıaqty ekologıalyq qolaısyz óńirlerde ómir súretin adamdardyń densaýlyǵyna ekologıalyq faktorlardyń áserin zertteýmen aınalysatyn ǵalymdardyń qyzyqty málimeti de kópshilik nazaryna usynyldy.
Pres-týr kezinde qatysýshylar janýarlar genomyn tereńirek zerttep, genetıkalyq mýtasıany anyqtaýǵa múmkindik beretin DNQ sekvenırleý tárizdi jańa tehnologıalarmen tanysty. Álbette, bul tehnologıalar janýarlar tuqymdarynyń ereksheligi men olardyń qorshaǵan ortaǵa beıimdelýin zertteýde qoldanylady. Sonymen qatar, ǵalymdar Leıpsıgtegi molekýlalyq evolúsıalyq antropologıa ınstıtýty men Nobel syılyǵynyń laýreaty Svante Paabomen birlesken halyqaralyq jobalar týraly baıandady. Bul jobalar neandertaldyqtardyń DNQ-syn zertteýge baǵyttalǵan.
İs-shara qos taqyryp: «Qazaqtyń ulttyq tazy tuqymynyń genetıkalyq qurylymy» men «Qazaqstan úshin mańyzdy sport túrleri boıynsha joǵary bilikti sportshylar men olımpıadalyq rezervti daıyndaý júıesin qalyptastyrý» jóninde shaǵyn baspasóz konferensıasyna ulasty. Basqosýda tilshiler túrli zertteýler jaıynda tolyǵyraq maǵulmat alyp, sporttyq taǵamdardyń da dámin tatyp kórdi. Elimizdegi aldyńǵy qatarly ǵylymı zertteýlerimen tanysqan tilshiler ǵalymdarǵa ózderin qyzyqtyrǵan saýaldaryn qoıyp, ǵylymı tanymnyń kókjıegine boılady.