«Qaraǵaı ormany» ekobaǵyn damytý jobasy eki jyl buryn – 2020 jyldyń qańtarynda bastaldy
Almatyda Momyshuly kóshesindegi AvtoHQKO-ǵa barar jolda ornalasqan «Qaraǵaı ormany» ekobaǵy aýmaǵynda dástúrli aǵash otyrǵyzý sharasy ótti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Aksıanyń uıymdastyrýshysy – kezinde ekobaq qurý týraly bastama kótergen ECO FUND TABIGAT. Kóshet otyrǵyzý kóktemgi Naýryz meıramyna oraılastyrylyp, Jasyl ekonomıka basqarmasy men Alataý aýdany ákimdiginiń qoldaýymen Qazaqstannyń kógaldandyrý qaýymdastyǵymen birlesip júrgizildi. Aksıaǵa qazaqstandyq bıznes ókilderi de belsendi qatysty.
Eske sala ketsek, «Qaraǵaı ormany» ekobaǵyn damytý jobasy eki jyl buryn – 2020 jyldyń qańtarynda bastaldy, ol kezde nemquraıly emes azamattardyń qatysýymen alǵashqy 33 qaraǵaı otyrǵyzyldy. Ótken ýaqyt ishinde jobaǵa tek qoǵam men eriktiler ǵana emes, bıznes, joǵary oqý oryndary, sondaı-aq jergilikti atqarýshy organdar da óz nazaryn aýdardy. Búgingi tańda «Qaraǵaı ormany» aýmaǵynda 6000-nan astam aǵash ósip tur. Ásirese, jasyl jelekterdiń jersiný paıyzy 100% quraǵany kóńilge qýanysh uıalatady. Sóıtip, baqta egilgen kóshet sany josparlanǵan 35 myń aǵashqa jýyqtap keledi. Uıymdastyrýshylar birneshe jyldan keıin, keshe ǵana polıgon bolǵan jerde qalany ottegimen baıytatyn orman ósedi dep úmittenedi. Qazirdiń ózinde «Qaraǵaı ormany» qala úshin qosymsha 219 tonna ottegi óndiredi, 197 tonna kómirqyshqyl gazyn sińirip, 120 tonnaǵa deıin shań ustaıdy.
Ekoaktıvıster qala aýmaǵyn kógaldandyrýdyń ózekti máselesin birneshe ret atap ótti. Máselen, joba basynda buryn ECO FUND TABIGAT júrgizgen jeke zertteý jasyl kóshetterdiń Almatyda DDU normalary talap etken mólsherden 4 ese az ekenin kórsetti. Jýyrda bolyp ótken taza aýany qoldaýǵa arnalǵan mıtıńte kelesi statısıka keltirilgen: sońǵy jyldary birneshe ondaǵan myń adam ókpe aýrýyna shaldyqqan. Bul tańqalarlyq jaıt emes, óıtkeni aýa sapasyn ólsheıtin portatıvti dachık, mıtıńke qatysýshylardyń biriniń aıtýynsha, RM2,5 deńgeıi boıynsha BUU normalarynan 5 ese asyp túsedi - 125 joǵarǵy shekti mánge qarsy 144. (Eskertpe: PM2,5 bólshekteri – qalqyma qatty mıkrobólshekter jáne aýadaǵy suıyqtyqtyń eń usaq tamshylary. İri bólshekterden aıyrmashylyǵy, olar bıologıalyq kedergilerdi jeńe otyryp, organızmge kelip túsedi, sondyqtan adam densaýlyǵyna qaýip tóndiredi). Bul faktige joba bastamashylary úsh jyl buryn qoǵam men bılik ókilderiniń nazaryn aýdarǵa bolatyn. Mıtıńke qatysqan «Tabıǵat» ekologıalyq odaǵynyń basshysy Mels Eleýsizov atap ótkendeı, Almatydaǵy aýanyń lastanýy óte qaýipti deńgeıde, al bolashaǵy — óte qaıǵyly.
«Keńes zamanynda KSRO Ǵylym Akademıasynda qalanyń ekologıalyq syıymdylyǵy 700 myń adam, odan asyrýǵa bolmaıdy dep anyqtalǵan bolatyn. Qazir Almatyda úsh mıllıonǵa jýyq adam turady, qala qarqyndy ósip keledi Munyń bizdiń aýyldarymyzdyń qańyrap bos qalýyna baılanysty, aýyldarda sharýashylyq tolyq joıyldy, barlyǵy kúnkóris qamymen qalaǵa attanýda. Kún saıyn Almaty kóshelerimen mıllıonǵa jýyq kólik júrip ótedi. Keptelis kóp, qozǵalys joq, al bos júriste turǵan kezde shyǵaryndylar óte kóp bolady. Munyń bári qalamyzdyń ekologıalyq klımatyna keri áserin tıgizedi», - deıdi Mels Eleýsizov.
Bul turǵyda baqtardy saqtaý jáne jańa aǵashtardy turaqty otyrǵyzý qajettiligi burynǵydan da ózekti sıpat alady. Buǵan deıin bul týraly ECO FUND TABIGAT tóraǵasy Tımýr Eleýsizov bylaı dep aıtqan bolatyn: «Biz ekologıaǵa qatysty jaǵdaıdy kópten beri kórip kelemiz. Barlyq qala turǵyndary kún saıyn bizdiń qalamyzdyń ústinde qalqyp turǵan tútindi baqylap otyrady, sondyqtan bizdiń Qor barlyq kúsh-jigerdi jumsap, kógaldandyrý qajettiligine barynsha belsendi nazar aýdarýǵa tyrysady. Qarapaıym azamattardyń, bıliktiń jáne áleýmettik jaýapty bıznestiń birlesken kúshimen ǵana jaǵdaıdy jaqsarta alamyz. Bizdiń ekologıamyzdyń jylarman hálin túzetý bir kúnniń isi emes, aldymyzda áli de kóptegen jumystar bar, sondaı-aq, bizge, árıne, qoldaý qajet».
Qazirgi tańda «Qaraǵaı ormany» ekobaǵynda bizdiń otandyq tálimbaqtarda ósirilgen kádimgi qaraǵaıdyń 330 kósheti otyrǵyzyldy. Qaraǵaıdyń paıdasy týraly, tipti, oılanýdyń qajeti joq. Kóptegen sanatorııler men demalys úıleri qaraǵaı ormandarynyń janynda ornalasqany beker emes. Munyń qylqan japyraqtardyń kóp mólsherde fıtonsıdterdi – aýrý týdyratyn bakterıalardy joıatyn zattar shyǵaratyndyǵyna baılanysty bolyp keledi.
Jobanyń barlyq qatysýshylarynyń maqsaty ekobaq qurý ǵana emes, ekobaqty odan ári belsendi damytý bolyp tabylady. Sondaı-aq jobany iske qosý kezinde ýáde etilgendeı, ekobaqta kóshetterdi ýaqtyly sýarý jumystary turaqty júrgiziledi. «Bizdiń kompanıa qalany kógaldandyrý jobasyna 2020 jyly qoldaý kórsetti, biz ekobaq uıymdastyrýshylarymen belsendi yntymaqtastyqty jalǵastyryp kelemiz. Qazirgi tańda bizdiń jalpy kóshetterimizdiń kóz aldymyzda jaıqala ósip kele jatqanyn, qaǵaz betindegi jobadan qalanyń jasyl qorynyń mańyzdy bóligine aınalǵanyn kórý kóńil qýantady. Bul biz ben sizderdiń densaýlyǵyńyz jáne Almatynyń jalpy ekologıalyq jaǵdaıy úshin zor paıda ákeledi. Sondyqtan da biz «Qaraǵaı ormanyn» damytýǵa tikeleı qatysýdy jalǵastyrýdamyz», - dep atap ótti «Evrika» kompanıasynyń komersıalyq dırektory Danıar Sasyqov.
Aksıany jobanyń turaqty dostaryna aınalǵan kompanıalar: elektronıka men turmystyq tehnıkany satý boıynsha ońtústik óńirdiń kóshbasshysy «Evrika», «KUSTO Group», «Global food CORPORATION», «Saba Group», «EPS Group Kazakhstan» jáne basqa da kompanıalar belsendi túrde qoldady.