Aýrýlar, erte anyqtalsa, aýrýdyń aǵymyn aıtarlyqtaı ózgertýi múmkin.
Jańa týǵan nárestelerdi skrınıngten ótkizý týraly ne bilý kerek ekenin N2 qalalyq perzenthana bas dárigeriniń orynbasary akýsher-gınekolog Qymbat Abdraımova áńgimeleıdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QDSB baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Sábı dúnıege kelgennen keıin perzenthanada mindetti neonataldy skrınıngten ótedi. Mundaı skrınıng tek bizdiń elde ǵana emes, basqa elderde de júrgiziledi.
Tekserýden ótý arqyly fenılketonýrıa, týa bitken gıpotıreoz, mýkovısıdoz sıaqty tuqym qýalaıtyn aýrýlardy anyqtaýǵa bolady.
«Neonataldy skrınıng 3 tuqym qýalaıtyn sırek kezdesetin aýyr aýrýdy anyqtaýǵa múmkindik beredi. Bul óz kezeginde emdeýdi múmkindiginshe erterek bastaýǵa jáne aýrýdyń aýyr belgileriniń damýyna deıin qolaıly sátti jiberip almaýǵa múmkindik beredi. Jaqyn týystaryńyzdyń bul dertke shaldyqpaýy, aýrýdyń buǵan deıingi ata-babalardan berilmeıtinin bildirmeıdi», - deıdi Qymbat Abdraımova.
Atalǵan sırek kezdesetin tuqym qýalaıtyn aýrýlar týraly ne bilemiz?
Fenılketonýrıa (FKÝ) - óte aýyr tuqym qýalaıtyn aýrý, onda amınqyshqyldarynyń almasýynyń buzylýy olardyń dene jasýshalarynda jınalýyna ákeledi ári mıdyń zaqymdanýymen sıpattalady. Emdelmegen FKÝ aqyl-oıdyń artta qalýyna, qurysýlarǵa, minez-qulyq problemalaryna jáne psıhıkalyq buzylýlarǵa ákelýi múmkin.
Aýrýdyń sebebi mańyzdy amın qyshqyly fenılalanınniń almasýynyń buzylýymen baılanysty, bul onyń qandaǵy, tinderdegi jáne bıologıalyq suıyqtyqtardaǵy deńgeıiniń joǵarylaýyna ákeledi.
Týa bitken gıpotıreoz - eń jıi kezdesetin endokrındik patologıa, jańa týǵan nárestelerdegi aýrýshańdyq múmkindigi 1:2000-1:4000. Bul aýrý aqyl-oı kemistiginiń negizgi sebebi bolyp tabylady. Neonataldy skrınıng baǵdarlamasy erte dıagnostıkalaýǵa jáne balalarǵa adekvatty terapıany bastaýǵa múmkindik beredi, sonyń arqasynda gormondardyń jetispeýshiligimen baılanysty asqynýlardy boldyrmaýǵa bolady. Náresteler men jas balalardaǵy gıpotıreozdyń belgileri men jasy úlken balalar men eresekterdegi belgilerden erekshelenedi. Eger ıod tapshylyǵy júktiliktiń erte kezeńinde paıda bolsa, balalardyń ósýiniń tejelýi, bet álpetiniń dórekiligi, aqyl-oıynyń damýy tejelýi múmkin. Gıpotıreozy bar nárestelerdiń kópshiliginde bastapqyda sımptomdar nemese belgiler az nemese múldem joq bolýy múmkin, ári ony tek jańa týǵan nárestelerge jasalatyn ádettegi skrınıng kezinde anyqtaıdy.
Mýkovısıdoz - jasýshadaǵy hlorıd ıondarynyń arnasy qyzmetin atqaratyn aqýyz sıntezine jaýap beretin genniń ózgerýinen (mýtasıadan) týyndaıtyn tuqym qýalaıtyn aýrý. Bul arnanyń qyzmeti buzylǵandyqtan, ókpede, uıqy bezinde jáne basqa organdarda shyrysh jáne basqa da sekresıalar óte qoıý jáne tutqyr bolady. Bul ókpe tinin zaqymdaıtyn ókpedegi sozylmaly ınfeksıanyń damýyna; as qorytýdyń buzylýyna ákeledi, óıtkeni uıqy beziniń fermentteri ishekke kire almaıdy jáne basqa da klınıkalyq kórinister oryn alady.
Joǵaryda atalǵan aýrýlar, erte anyqtalsa, aýrýdyń aǵymyn aıtarlyqtaı ózgertýi múmkin. Sondaı-aq bolashaqta balanyń tolyqqandy ómir súrýine múmkindik bere alady. Skrınıng náreste dúnıege kelgennen keıin 2-kúni perzenthanada onyń tabanynan qan alý arqyly júrgiziledi. Shala týǵan nárestelerde bul proses sál keıinirek, dúnıege kelgennen keıin 7-kúni júzege asyrylady.
Erte bosaný nemese úıde bosaný jaǵdaıynda taldaý turǵylyqty jeri boıynsha emhanada júrgiziledi.
«Eger qan tapsyrǵannan keıin sizge qosymsha aqparat berilmese, bul saraptama joǵaryda atalǵan aýrýlardyń barlyǵyna teris bolǵanyn bildiredi. Esh alańdaýdyń keregi joq. Eger tekserý nátıjesinde atalǵan aýrýlardyń kem degende bireýiniń bar-joǵyna kúdik týyndasa, sizdi odan ári tekserýge shaqyrady», - dep atap ótti dáriger.
Mamannyń aıtýynsha, tipti oń skrınıngtiń ózi aýrýdyń bolýyn bildirmeıdi, biraq balaǵa qosymsha tekserý taǵaıyndalady.